در شرایطی که ترکیه با بحران امنیتی داخلی مواجه بوده و بیش از یک ماه است که مناطق شرق و جنوب شرق ترکیه شاهد درگیری‌های میان نیروهای شورشی پ ک ک و نیروهای دولتی است خبرگزاری آناتولی در خبر روز چهارشنبه ۲۳ دسامبر خود خبر از اعتراض و هشدار اتحادیه اروپا به دولت آنکارا داد که اتحادیه از طرف‌های درگیر درخواست کرده است که به درگیری‌ها خاتمه دهند و از دولت ترکیه خواسته است هر چه زود‌تر با رهبران احزاب ترکیه برای حل مناقشه راهکاری را یافته و روند مذاکرات صلح با کرد‌ها را از سر بگیرد.
این در حالیست که خبر سفر رسمی صلاح‌الدین دمیرتاش به روسیه که از هفته پیش بازتاب وسیعی در رسانه‌های داخلی ترکیه داشته است، و با حضورش در مسکو و آغاز تماس‌های رسمی خود با مقامات عالیرتبه روسیه وارد ابعاد تازه‌ای شده است.
صلاح الدین دمیرتاش با بیان دلایل سفرش به مسکو در میان سرمایه‌گذاران و کارگران کرد در منطقه تکستیلشیکی مسکو اظهار داشته است که برنامه سفرش به روسیه از پیش تعیین شده بوده است و از این رو نبایستی حضورش را بعد از بروز تنش میان ترکیه- روسیه تعبیر کرد.
مع‌الوصف باید حضور وی را در جایگاه رهبری حزب دموکراتیک خلق‌ها در سفر آتی از چند جهت مورد ارزیابی قرار داد. ۱) از دیدگاه و خاستگاه سیاسی حزب دموکراتیک خلق‌ها ۲) از دیدگاه و خاستگاه سیاسی دولت روسیه
همانطور که مشخص است، حزب دموکراتیک خلق‌ها در دو مرحله انتخابات پارلمانی گذشته ترکیه به نحوی خود را به عنوان فاکتور تعیین‌کننده ساختار سیاسی ترکیه نشان داد و حتی می‌توان گفت که علیرغم ریزش آرای آن در مرحله دوم (۱ نوامبر) توانست با ورودش به مجلس و نشان دادن وجهه سیاسی خود به عنوان بخشی از جبهه اپوزیسیون مخالف و وزنه سیاسی در تعیین سیاست داخلی ترکیه تلقی شود.
گرچه حزب عدالت و توسعه با استفاده از فرصت‌های به دست آمده از حوادث تروریستی به وقوع پیوسته از سوی داعش در شهرهای سوروچ، دیاربکر و آنکارا و اتخاذ تدابیر لازم برای مبارزه با ترور وارد مرحله کارزار جدیدی شد و بیش از اینکه گروه‌های تروریستی داعش را مورد هدف قرار دهد، فشارهای خود را بر گروه شورشی پ ک ک وارد آورد و زمینه را برای ایجاد واکنش‌های خون بار و تروریستی به توسط این گروه فراهم ساخت تا بدین ترتیب حزب دموکراتیک خلق‌ها را به عنوان بازوی سیاسی پ ک ک قلمداد نماید و از گود رقابت سیاسی خارج سازد ولی به نظر می‌رسد حزب دموکراتیک خلق‌ها با مانیفست جدیدش ضمن حمایت از تمامی اقلیت‌های قومی و مذهبی و سایر کنشگران سیاسی- اجتماعی و دیدگاه‌های چپ سعی دارد با عبرت‌گیری از نتیجه انتخابات ماه نوامبر خانه‌تکانی لازم را به رویکرد خود داده و می‌سیونی را که بر عهده گرفته است، در افق آینده سیاسی ترکیه به صورت محسوس نشان دهد.
به همین روست که فرصت پیش آمده بعد از بروز بحران سیاسی میان روسیه و ترکیه می‌تواند برای آمادگی و خودی نشان دادن حزب دموکراتیک خلق‌ها مغتنم جلوه کند و به نظر می‌رسد صلاح‌الدین دمیرتاش از این فرصت به خوبی بهره جسته است. به طوریکه وی چند روز قبل از سفرش به مسکو اعلام داشته بود که: «ما در سیاست ترکیه بسیار تأثیرگذار هستیم و به همین خاطر باید از تمام توان خود بهره ببریم.»
با این حال انتقادات نشریات طرفدار حزب حاکم ترکیه در خصوص سفر دمیرتاش به روسیه هنوز ادامه دارد. به طوری که روزنامه بیرگون در شماره روز چهارشنبه خود، صلاح الدین دمیرتاش را قدیراوف روسیه در ترکیه معرفی کرده است. در همین حال روزنامه صباح نیز سفر وی به مسکو را در شرایط خصومت میان دو کشور روسیه- ترکیه خیانت قلمداد کرده است. این در حالی است که نخستین واکنش سریع و تند از سوی احمد داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه در مراسم افتتاحیه پروژه‌های مربوط به وزارت منابع طبیعی، آب و جنگلداری در روز چهارشنبه بیان شد. وی گفت: «دمیرتاش در پایتخت کشوری حضور دارد که ترکیه را تهدید می‌کند. آن‌ها در مسکو نشسته و به راحتی جسارت متهم کردن ترکیه را به خود می‌دهند.»
اما از دیدگاه و خاستگاه دولت روسیه باید گفت که دعوت از وی و حضور چند دقیقه‌ای لاوروف و دمیرتاش در برابر دوربین‌های خبرنگاران و تبسم‌های معنادار آنان نشان از آغاز حرکتی جدید در نگرش مسکو به روابط خود با آنکارا است.
هنوز فراموش نشده است که ولادیمیر پوتین با بروز تنش میان دو کشور بعد از حادثه سقوط جنگنده روسی، گفته بود: «سیستم سیاسی ترکیه دیر یا زود تغییر خواهد کرد. ما تمایلی به بر هم خوردن مناسبات دوستی با مردم ترکیه نیستیم.» از این رو به باور برخی از تحلیلگران نزدیک به دولت حاکمه ترکیه، سفر صلاح‌الدین دمیرتاش به روسیه به نوعی یافتن حس امیدوارانه به حمایت مسکو در آینده سیاسی حزب دموکراتیک خلق‌ها بوده است.
اما با این حال به نظر می‌رسد حضور طولانی‌مدت لاوروف و دمیرتاش در برابر خبرنگاران به نوعی واکنش آنی و سریعبه رفتار ترکیه هم بوده است. به طوری که در دیدار مسعود بارزانی از آنکارا همان شیوه در مصاحبه مطبوعاتی وی با داوود اوغلو و حتی اردوغان رعایت شده بود و این پیامی به مسکو در نقش بر آب شدن طرح‌هایش در خصوص استفاده از پتانسیل کرد‌ها برشمرده می‌شد.
اما با این حال اهمیت این دیدار‌ها را می‌توان از نکته نظرات مطرح شده از سوی دمیرتاش و سرگئی لاوروف در این دیدار استخراج کرد. دمیرتاش به موارد زیر اشاره کرده است:
۱)وجود روابط عمیق فرهنگی- سیاسی- تاریخی میان دو کشور، بروز تنش میان روسیه- ترکیه غیر قابل درک است.
۲)ساقط کردن هواپیمای روسی رفتار خطاآمیزی است که از سوی دولت حاکم صورت گرفته و می‌تواند بحران‌زا باشد.
۳)مردم ترکیه در خصوص بروز بحران هیچ مسئولیتی ندارند. از این رو به‌خاطر مردم هم که شده باید از طریق دیپلماسی در رفع بحران اقدام کرد.
در واقع دمیرتاش نه به عنوان رهبر حزب که بسان فرد تأثیرگذار بر دیپلماسی دو کشور ظاهر شده است. سرگئی لاوروف نیز به این موارد تأکید ورزیده که:
۱)حزب دموکراتیک خلق‌ها نماینده تمامی اقلیت‌های موجود ترکیه در پلاتفرم سیاسی است.
۲)تدابیری که از سوی دولت روسیه بر علیه ترکیه اتخاذ شده به هدف فشار بر دولت بوده نه مردم.
۳)ما نسبت به ملت ترک احساسات صمیمانه‌ای داشته و خواهیم داشت.
۴)در مبارزه بر علیه داعش نقش سازنده کرد‌ها بسیار اهمیت دارد و برای بازگشت مردم به خانه‌هایشان باید از این ایفای نقش بهره برد.
۵)در حیات سیاسی ترکیه، ایفای نقش سازنده و مهم حزب دموکراتیک خلق‌ها در مراحل انتخاباتی روشن شد.
با کنار گذاشتن تکه‌های پازل بالا می‌توان گفت که سفر دمیرتاش به مسکو ساده و تصادفی نبوده و حضور وی برای تعیین آینده سیاسی ترکیه به عنوان بخشی از اپوزیسیون مخالف باید مد نظر قرار گیرد و حمایت روسیه از وی برای سایر احزاب مخالف نیز می‌تواند امیدوار کننده باشد. همچنین به نظر می‌رسد که روسیه به سادگی از دشمنی با حزب حاکم ترکیه خاتمه نداده و برای سیاست آینده ترکیه جبهه مخالف را مخاطب خود قرار داده است.
البته نتایج این سفر را بیشتر می‌توان بعد از مناقشه و حل بحران سوریه در ماه‌های آتی مشاهده کرد و استفاده از نیروهای پ ی د و پ ک ک برای تسخیر جرابلس و تسلط کامل بر شیرازه مرزی شمال سوریه با ترکیه و غرب فرات هم محتمل است. در همین حال چنین دیداری می‌تواند زمینه ایجاد شکاف میان کردهای منطقه اقلیم کردستان و تضعیف بارزانی هم بوده باشد.
......................................................................................................
نظر نویسنده بیانگر دیدگاه رادیو فردانیست.
