دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سه مناظرهای که با هیلاری کلینتون ، نامزد حزب دموکرات داشت و در بیشتر سخنرانیهایش مخالفت صریح و آشکارش با توافق هستهای گروه پنج بهعلاوه یک با ایران را اعلام کرده و گفته است که اولین کار او در صورت پیروزی در انتخابات لغو این توافق خواهد بود.
آقای ترامپ مذاکرات هستهای با ایران را که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما به نتیجه رسید یکی از سیاستهای نادرست دموکراتها میداند که رقیبش هیلاری کلینتون نیز در آن نقش داشت.
ترامپ توافق هستهای را بهنوعی کوتاه آمدن دولت اوباما و هیلاری کلینتون در برابر ایران میداند و بارها تاکید کرده که این معامله با ایران سبب قدرت یابی جمهوری اسلامی در منطقه خواهد شد.
او در یکی از مناظرههای انتخاباتی خطاب به خانم کلینتون گفت: «به خاورمیانه نگاه کنید، تو توافق هستهای با ایران را شروع کردی، یک شاهکار دیگر، کشوری که در سراشیبی سقوط بود، آنقدر وضعشان بد بود که زیر فشار تحریمها داشتند خفه میشدند و الان آنطوریکه پیش میرود احتمالا در آینده نزدیک به یک قدرت بزرگ تبدیل خواهند شد.»
نامزد جمهوریخواهان حملات شدید خود علیه باراک اوباما را نیز همچنان ادامه میدهد و برخورد قاطعانه با ایران را بهعنوان یکی از سیاستهای اصلی خود تبلیغ میکند.
او در سخنرانی ۲۲ آوریل خود سیاست خارجی باراک اوباما را موجب افول قدرت و جایگاه آمریکا در جامعه جهانی دانست و با اشاره به توافق هستهای با ایران گفت: «او معامله فاجعهانگیزی با ایران انجام داد و ما شاهد بودیم که آنها حتی قبل از خشک شدن مرکب سند شرایط او را نادیده گرفتند. نمیتوان به ایران اجازه دستیابی به سلاح هستهای داد . در دولت ترامپ ایران هرگز اجازه نخواهد یافت سلاح هستهای داشته باشد.»
هنری بارکی، مسئول دفتر خاورمیانه مرکز پژوهشی وودرو ویلسون در آمریکا معتقد است دونالد ترامپ سیاست خارجی منسجمی ندارد و بهدلیل اینکه ایران کشور مورد اعتمادی از نظر مردم آمریکا نیست حمله به توافق هستهای را به یکی از ابزارهای تبلیغاتی خود تبدیل کرده است:
«من از زاویه کارزار انتخاباتی به این مسئله نگاه میکنم. او واقعا چیزی برای گفتن در مورد سیاست خارجی ندارد و بنابر این به چیزی متوسل میشود که فکر میکند میتواند درباره آن اظهار نظر کند. ایران در آمریکا کشور محبوبی نیست، بنابراین اگر شما به توافق هستهای با ایران حمله کنید آن دسته از کسانی را که به ایران مشکوک هستند جلب میکنید، آیا او میتواند توافق را لغو کند؟، بله میتواند، اما پیامدهای آن اسفبار خواهد بود بدین معنی که شما شاهد رقابت تسلیحات اتمی در منطقه خواهید بود و ایرانیها احتمالا دست به تولید بمب اتم میزنند و وضعیت ما در نتیجه این اقدام بدتر خواهد شد. آیا ما واقعا میخواهیم وارد جنگ با ایران بشویم تا از اتمی شدنش جلوگیری کنیم؟ من معتقدم که او درباره این مسائل فکر نکرده. اینها چیزهایی است که بهراحتی دربارهشان حرف میزند. بهنظر من مشکل آقای ترامپ اینه است که حتی یک روز هم درباره سیاست خارجی فکر نمیکند.»
از سوی دیگر دن آربلاز پژوهشگران انستیتوی بروکینگز در واشینگتن معتقد است ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات ممکن است بتواند تحریمهای بیشتری علیه ایران به اجرا بگذارد:
«او از همان روزهای اول درباره توافق هستهای ایران میگفت که آن را روز اول پاره خواهد کرد. معلوم نیست که چطوری این کار را می تواند انجام دهد. نه تنها آمریکا بلکه بلکه پنج قدرت بزرگ جهانی هم آن را امضا کردند. کنار کشیدن آمریکا واقعا به چه معنی است؟ من نمیدانم از نظر حقوقی و قانون اساسی آیا او می تواند بهسرعت این کار را انجام دهد یا اینکه اصلا کاری نمیتواند بکند. او گفت که اعمال تحریمهای شدید علیه ایران را از سر خواهد گرفت. این طرح امکانپذیر است چون در کنگره آمریکا هم مورد بحث بوده، حتی اخیرا بحثهایی درباره برنامه موشکی ایران، نقض حقوق بشر و تضعیف کشورهای میانهروی منطقه و بقیه مسائل مطرح شده است .اعمال تحریمهای بیشتر ممکن است امکانپذیر باشد.»
دونالد ترامپ در یکی دیگراز سخنرانیهایش با انتقاد شدید از توافق هستهای گفت دولت اوباما باید مسائل دیگری را هم که ایران میتوانست انجام دهد در این توافق میگنجاند. کره شمالی و یمن از جمله کشورهایی هستند که ترامپ معتقد است حل بحران در این کشورها با کمک ایران باید در توافق هستهای گنجانده میشد. او یکی از دلایل لغو توافق و اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران را عدم گنجانده شدن این موارد در توافق هستهای ذکر کرده است.
جنیو عبدو ، پژوهشگر مسائل اسلام و خاورمیانه در انستیتوی بروکینگز و شورای آتلانتیک که هر دو از سازمانهای پژوهشی در روابط بینالملل در آمریکا هستند بر این باور است که با توجه به فعالیتهای منطقهای ایران ممکن است آقای ترامپ بتواند در اعمال تحریمهای شدیدتر علیه جمهوری اسلامی نظر مثبت کنگره آمریکا را جلب کند:
«امکان این بیشتر است، به این دلیل ساده که مخالفتهای زیادی در کنگره با توافق هستهای وجود داشت و اتقافاتی که بعد از امضای توافق هستهای افتاده نشان داده منفعتهایی که دولت آمریکا فکر میکرد از این توافق بهدست خواهد آمد عملی نشده است. منفعتهایی برای صلح منطقه بهدست نیامده، بهدلیل اینکه دخالت ایران در امور بسیاری از کشورهای عرب عمیقتر و بیشتر شده از جمله سوریه. بنابر این حرفهای او در این مورد برایی دارد و تاثیرگذار هست. به چند دلیل: یک، توافق هستهای اصولا به نفع کشورهای عرب نبوده. دو ، گروههای که در ایران مخالف این توافق بودند قدرت زیادی بهدست آوردهاند . سه ، خامنهای هم نارضایتی و حتی مخالفتش با بعضی از مواد توافق را اعلام کرده و بنابراین در این مورد ترامپ میتواند حمایتهای زیادی را در کنگره آمریکا در مخالفت با این توافق جلب بکند.»
یکی دیگر از مسائلی که در سخنرانیهای دونالد ترامپ تکرار میشود آزادسازی پولهای مسدود شده ایران و پرداخت یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار پول نقر به ایران است: «یکی از بزرگترین بذل و بخششهای تاریخی، از جمله ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد که هیچکس این را قبلا ندیده که بعدا معلوم شد اشتباه بوده و در حقیقت یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود. فکر میکنم برای گروگانها – قطعا اینطور بهنظر میرسد. بنابراین بهخودتان میگویید چرا آنها توافق مناسب را انجام ندادند. این یکی از بدترین توافقهایی است که از طرف یک کشور در تاریخ انجام شده است.»
کامران دادخواه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه نورث ایسترن در بوستون آمریکا میگوید پول نقدی که به ایران پرداخت شده مربوط به قراردادی قدیمی است:
«آن عبارت بود از معاملهای برای ابزارهای دفاعی و نظامی که آمریکا بعد از گروگانگیری این قرارداد را انجام نداد. در نتیجه این پول در دست آمریکا بود و بهرهای که به آن تعلق گرفته، به این مقدار رسیده است. در اینجا اگر ایشان این حرف را بزندکه این جنبه باج دادن داشته ، میشود این حرف را قبول کرد. برای اینکه آمریکا واقعا احتیاج نداشت این را به این ترتیب در صندوقهای پولی بگذارد و تحویل بدهد.»
دونالد ترامپ در چندین سخنرانی و مناظرههای انتخاباتی آزادسازی پولهای مسدود شده ایران را هم یکی از اشتباهات دولت اوباما و هیلاری کلینتون خوانده است:«توافق ایران هم هست که تو زیاد به آن علاقه داری که ما ۱۵۰ میلیارد دلار به آنها برگرداندیم... در ضمن ایران که شما احمقانه ترین معامله را انجام دادید. توافق ایران که ۱۵۰ میلیارد دلار دادید با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار نقد.»
کامران دادخواه رقم ۱۵۰ میلیار دلار را غیر واقعی میداند و میگوید رقم واقعی خیلی کمتر از آن چیزی است که آقای ترامپ ادعا میکند:
«وقتی که در دوران تحریمهای مالی، ایران کالاهایی را به هند، چین، کره جنوبی و جاهای دیگر صادر میکرد اینها امکان اینکه این پول را مستقیما به ایران پرداخت کنند نداشتند و یک مقدار البته بهانهجویی میکردند و به این ترتیب پولها را در بانکهای خودشان نگاه میداشتند. با برداشته شدن تحریمهای مالی این امکان هست که این کشورها پولها را به ایران پس بدهند. عددی که آقای ترامپ میگوید ۱۵۰ میلیارد دلار بدون شک اغراقآمیز است . حتی مقامات آمریکایی و دیگران گفتهاند که این ممکن است در حد ۵۰ میلیارد دلار باشد.»
دونالد ترامپ تاکنون به پرسشها درباره اینکه او چگونه توافق هستهای با ایران را لغو خواهد کرد، چه تحریمهایی را علیه جمهوری اسلامی درنظر دارد، و چگونه میخواهد از قدرتیابی جمهوری اسلامی در منطقه جلوگیری کند ،پاسخ نداده است.