اگر اتفاق خاصی نیفتد و دلیلی برای به تعویق افتادن پرداخت نقدی یارانه‌ها به وجود نیاید، اول مهرماه امسال حساب‌های بانکی سرپرستان خانواده‌ها شارژ می‌شود.
مسئولان اقتصادی دولت پیش از این گفته بودند هدفمند کردن یارانه‌ها به معنای واقعی شدن قیمت کالاهای اساسی مشمول یارانه، مانند بنزین، گازوئیل، آب، برق و گاز خانگی زمانی اجرایی می‌شود که خانواده‌ها پیشاپیش معادل دو ماه از یارانه‌های نقدی را در حساب خود داشته باشند.
با این حساب باید انتظار داشت که اجرای برنامه اقتصادی دولت دو ماه پس از نخستین واریزی اتفاق بیفتد. البته مسئولان دولتی می‌گویند که شاید دولت بتواند در مهرماه یک جا معادل ریالی دو ماه اول اجرای پرداخت یارانه‌های نقدی به حساب سرپرستان خانواده‌ها واریز کند.
اما یک ماه مانده به پرداخت نقدی یارانه‌ها، حتی آنهایی که برای گرفتن این یارانه نقدی ثبت نام کرده‌اند، مردم نمی‌دانند در ازای گران شدن قیمت کالاهای اساسی قرار است چقدر به حسابشان واریز شود.
اما این فقط مردم نیستند که نمی‌دانند از رهگذر اجرای برنامه پرداخت نقدی یارانه‌ها ماهانه چقدر دریافت می‌کنند. حتی بهروز مرادی، مدیرعامل سازمان تازه تاسیس هدفمند سازی یارانه‌ها نیز از رقم یارانه نقدی اطلاعی ندارد.
او به خبرنگار صدا و سیما چنین می‌گوید:«چون گزینه‌های مختلفی داریم از حیث ایجاد درآمد و منابع برای اجرای این قانون، از طرفی هم تا پایان شهریور ماه تعداد سرپرست خانواده‌های متقاضی دریافت یارانه تغییرات لازم اعمال می‌شود و نهایی می‌شود، تا این دو سئوال را نتوانیم دقیقاً مشخص کنیم، آن عدد قطعاً مشخص نخواهد شد.»
با وجود آنکه دولت به یک قدمی اجرای عملیاتی هدفمندسازی یارانه‌ها رسیده است، همچنان شماری از کارشناسان اقتصادی انتقادهای شدیدی به اجرای این برنامه‌ها دارند.
محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان در گفت‌و‌گویی با رسانه‌های داخل ایران بار دیگر نسبت به پیامدهای جدی تورمی این طرح هشدار داده و پیش بینی کرده با اجرای این طرح طبقه متوسط در ایران از بین رفته و تبدیل به طبقه فقیر می‌شود.
محسن رنانی این هشدار خود را واپسین هشدار قبل از اجرای برنامه هدفمندسازی یارانه‌ها خوانده است.
فریبرز رئیس دانا، اقتصاددان در تهران نیز به چشم انداز روشن پس از اجرای این طرح باور ندارد و آینده اقتصاد ایران پس از اجرای پرداخت نقدی یارانه‌ها را این چنین توصیف می کند:«مرکز آمار ایران درست نمی‌گوید. می‌گوید آن فرم‌هایی که دادیم مردم پر کنند، اکثریت مردم پر کرده‌اند. من می‌گویم بیست سی درصد یا چهل در صد بیشتر پر نکرده‌اند. و آن هم نادرست گفته‌اند. برای اینکه همگان می‌دانستند که قرار است چیزی تصویب شود و همگان دارایی‌شان را و درآمدشان را کم گفته‌اند. وآنگهی در طول سال بسیار جابجایی‌هایی در گروه های درآمدی اتفاق می‌افتد. من هم یک میلیون تومان می‌گیرم و یک خانواده دیگر هم یک میلیون تومان. ولی اگر من بیماری کلیوی داشته باشم، نیازمندم.»
فریبرز رئیس دانا می‌افزاید: «اینها را چگونه می‌خواهند تشخیص دهند؟ آن کسی که پسر جوان دارد و به دانشگاه آزاد می‌رود با آن کسی که فرزند ندارد و یا فرزندش در سنین ده دوازده سالگی است و هزینه‌های کمتری دارد، چگونه می‌خواهد تشخیص دهد. ما در اقتصاد اینها را بسیار پیچیده می‌دانیم ولی می دانمی که راه حل هم دارد. در واقع راه‌حل‌هایش آنهایی هستند که به شدت دولت جمهوری اسلامی از آن راه‌حل‌ها پرهیز می‌کند. پس من می‌دانم که چند هدف دارد. یکی این که بگذارد این پرداخت‌های نقدی تبخیر شود. در زیر تابش تورم و به تدریج از بین برود. بعد هم گروه‌های خودی را تشخیص بدهد و بیاورد این نقدینه‌ها را بگذارد در کف دستشان و از طرف دیگر هم از شر هزینه‌های بودجه خلاص شود و بتواند بودجه را به سمت خریدهای تسلیحاتی یا خریدهای دیگری که دارد، هدایت کند.»
محمدرضا فرزین، سخنگوی طرح تحول اقتصادی دولت و معاون وزیر اقتصاد اما به این برنامه خوشبین است:«در این ۲۷ استان ۸۶ درصدشان ثبت نام کرده اند. سه استان تهران، قزوین و قم در حال انجام است. همانطور که عرض کردم تا پایان تاریخ ۳۰/۵/۸۹در تهران ۵۰درصد، قزوین ۵۵ درصد و قم ۵۲ درصد بود. البته این اعداد نهایی نیست و در حال انجام است. به طور متوسط در این استان هم ۵۱ درصد ثبت نام کرده‌اند. پیش‌بینی ما اینست که تقریباً بتوانیم... یعنی در کشور عدد ۸۵ درصد محقق خواهد شد. یعنی ۸۵ درصد افرادی که فرم را پر کرده‌اند، می‌آیند مراجعه می‌کنند برای اینکه یارانه‌شان را بگیرند.»
اما مشکلات این طرح فقط مبانی تئوریک و نظری آن نیست. این روزها کسانی که به سایت وزارت رفاه مراجعه می‌کنند تا اطلاعات بانکی خود را برای دریافت نقدی یارانه‌ها ثبت کنند، باید گزینه‌ای را انتخاب کنند که به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اجازه می‌دهد در صورت اشتباه در واریز این وجوه یا هر دلیل دیگر به حساب‌های بانکی شخص، دسترسی داشته و بتواند این مبالغ را برداشت کند. البته بدون ثبت این اجازه افراد نمی‌توانند در فهرست گیرنده‌های یارانه‌های نقدی قرار گیرند. تعهد نامه‌ای که نمایندگان مجلس توصیه می‌کنند کسی آن را قبول نکند و اگر شکایتی از دولت دارد، به کمیسیون اصل نود مجلس ارجاع دهد تا آنها پیگیری کنند.
مسئولان اقتصادی دولت پیش از این گفته بودند هدفمند کردن یارانه‌ها به معنای واقعی شدن قیمت کالاهای اساسی مشمول یارانه، مانند بنزین، گازوئیل، آب، برق و گاز خانگی زمانی اجرایی می‌شود که خانواده‌ها پیشاپیش معادل دو ماه از یارانه‌های نقدی را در حساب خود داشته باشند.
با این حساب باید انتظار داشت که اجرای برنامه اقتصادی دولت دو ماه پس از نخستین واریزی اتفاق بیفتد. البته مسئولان دولتی می‌گویند که شاید دولت بتواند در مهرماه یک جا معادل ریالی دو ماه اول اجرای پرداخت یارانه‌های نقدی به حساب سرپرستان خانواده‌ها واریز کند.
اما یک ماه مانده به پرداخت نقدی یارانه‌ها، حتی آنهایی که برای گرفتن این یارانه نقدی ثبت نام کرده‌اند، مردم نمی‌دانند در ازای گران شدن قیمت کالاهای اساسی قرار است چقدر به حسابشان واریز شود.
اما این فقط مردم نیستند که نمی‌دانند از رهگذر اجرای برنامه پرداخت نقدی یارانه‌ها ماهانه چقدر دریافت می‌کنند. حتی بهروز مرادی، مدیرعامل سازمان تازه تاسیس هدفمند سازی یارانه‌ها نیز از رقم یارانه نقدی اطلاعی ندارد.
او به خبرنگار صدا و سیما چنین می‌گوید:«چون گزینه‌های مختلفی داریم از حیث ایجاد درآمد و منابع برای اجرای این قانون، از طرفی هم تا پایان شهریور ماه تعداد سرپرست خانواده‌های متقاضی دریافت یارانه تغییرات لازم اعمال می‌شود و نهایی می‌شود، تا این دو سئوال را نتوانیم دقیقاً مشخص کنیم، آن عدد قطعاً مشخص نخواهد شد.»
با وجود آنکه دولت به یک قدمی اجرای عملیاتی هدفمندسازی یارانه‌ها رسیده است، همچنان شماری از کارشناسان اقتصادی انتقادهای شدیدی به اجرای این برنامه‌ها دارند.
محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان در گفت‌و‌گویی با رسانه‌های داخل ایران بار دیگر نسبت به پیامدهای جدی تورمی این طرح هشدار داده و پیش بینی کرده با اجرای این طرح طبقه متوسط در ایران از بین رفته و تبدیل به طبقه فقیر می‌شود.
محسن رنانی این هشدار خود را واپسین هشدار قبل از اجرای برنامه هدفمندسازی یارانه‌ها خوانده است.
فریبرز رئیس دانا، اقتصاددان در تهران نیز به چشم انداز روشن پس از اجرای این طرح باور ندارد و آینده اقتصاد ایران پس از اجرای پرداخت نقدی یارانه‌ها را این چنین توصیف می کند:«مرکز آمار ایران درست نمی‌گوید. می‌گوید آن فرم‌هایی که دادیم مردم پر کنند، اکثریت مردم پر کرده‌اند. من می‌گویم بیست سی درصد یا چهل در صد بیشتر پر نکرده‌اند. و آن هم نادرست گفته‌اند. برای اینکه همگان می‌دانستند که قرار است چیزی تصویب شود و همگان دارایی‌شان را و درآمدشان را کم گفته‌اند. وآنگهی در طول سال بسیار جابجایی‌هایی در گروه های درآمدی اتفاق می‌افتد. من هم یک میلیون تومان می‌گیرم و یک خانواده دیگر هم یک میلیون تومان. ولی اگر من بیماری کلیوی داشته باشم، نیازمندم.»
فریبرز رئیس دانا می‌افزاید: «اینها را چگونه می‌خواهند تشخیص دهند؟ آن کسی که پسر جوان دارد و به دانشگاه آزاد می‌رود با آن کسی که فرزند ندارد و یا فرزندش در سنین ده دوازده سالگی است و هزینه‌های کمتری دارد، چگونه می‌خواهد تشخیص دهد. ما در اقتصاد اینها را بسیار پیچیده می‌دانیم ولی می دانمی که راه حل هم دارد. در واقع راه‌حل‌هایش آنهایی هستند که به شدت دولت جمهوری اسلامی از آن راه‌حل‌ها پرهیز می‌کند. پس من می‌دانم که چند هدف دارد. یکی این که بگذارد این پرداخت‌های نقدی تبخیر شود. در زیر تابش تورم و به تدریج از بین برود. بعد هم گروه‌های خودی را تشخیص بدهد و بیاورد این نقدینه‌ها را بگذارد در کف دستشان و از طرف دیگر هم از شر هزینه‌های بودجه خلاص شود و بتواند بودجه را به سمت خریدهای تسلیحاتی یا خریدهای دیگری که دارد، هدایت کند.»
محمدرضا فرزین، سخنگوی طرح تحول اقتصادی دولت و معاون وزیر اقتصاد اما به این برنامه خوشبین است:«در این ۲۷ استان ۸۶ درصدشان ثبت نام کرده اند. سه استان تهران، قزوین و قم در حال انجام است. همانطور که عرض کردم تا پایان تاریخ ۳۰/۵/۸۹در تهران ۵۰درصد، قزوین ۵۵ درصد و قم ۵۲ درصد بود. البته این اعداد نهایی نیست و در حال انجام است. به طور متوسط در این استان هم ۵۱ درصد ثبت نام کرده‌اند. پیش‌بینی ما اینست که تقریباً بتوانیم... یعنی در کشور عدد ۸۵ درصد محقق خواهد شد. یعنی ۸۵ درصد افرادی که فرم را پر کرده‌اند، می‌آیند مراجعه می‌کنند برای اینکه یارانه‌شان را بگیرند.»
اما مشکلات این طرح فقط مبانی تئوریک و نظری آن نیست. این روزها کسانی که به سایت وزارت رفاه مراجعه می‌کنند تا اطلاعات بانکی خود را برای دریافت نقدی یارانه‌ها ثبت کنند، باید گزینه‌ای را انتخاب کنند که به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اجازه می‌دهد در صورت اشتباه در واریز این وجوه یا هر دلیل دیگر به حساب‌های بانکی شخص، دسترسی داشته و بتواند این مبالغ را برداشت کند. البته بدون ثبت این اجازه افراد نمی‌توانند در فهرست گیرنده‌های یارانه‌های نقدی قرار گیرند. تعهد نامه‌ای که نمایندگان مجلس توصیه می‌کنند کسی آن را قبول نکند و اگر شکایتی از دولت دارد، به کمیسیون اصل نود مجلس ارجاع دهد تا آنها پیگیری کنند.
