همزمان با روز اول مهر و بازگشایی مدارس، ابراهیم رئیسی خواستار «نظارت» بر دانش‌آموزان در جامعه شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی با تصویر گرافیکی چسبِ زخمی که روی آن «همشاگردی سلام» نوشته شده است، یاد دانش‌آموزان کشته شده در اعتراض‌های سال گذشته را گرامی داشتند.
ابراهیم رئیسی که روز شنبه اول مهر برای آغاز سال تحصیلی جدید به یک مرکز آموزشی در بهارستان استان تهران رفت، از والدین دانش‌آموزان خواست که ارتباط خود را مدرسه حفظ کنند، چون به گفته او «رها کردن بدون نظارت دانش‌آموزان در جامعه آنها را در معرض سوءاستفاده راهزنان فکر و اخلاق قرار می‌دهد.»
این اظهارات بعد از مشارکت گسترده دانش‌آموزان در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ مطرح می‌شود که در آن محصلین شعارهایی را علیه جمهوری اسلامی سر دادند و دانش‌آموزان دختر در شهرهای مختلف با برداشتن حجاب اجباری به خیابان‌ها رفتند و در فضای مدارس نیز تجمع کردند.
طی این مدت، گزارش‌های متعددی حاکی از حمله نیروهای امنیتی به چند مدرسه بود که باعث مجروح شدن دانش‌آموزان شد و در اردبیل گزارش‌هایی مبنی بر کشته شدن یک دانش‌آموز دختر واکنش‌های بسیاری برانگیخت.
از زمستان سال گذشته نیز گزارش‌های متعددی از مسمومیت‌های گازی مشکوک در مدارس شهرهای مختلف صورت گرفت که تا بهار امسال نیز ادامه داشت. اما مقام‌های جمهوری اسلامی عامل این اتفاقات را معرفی نکردند.
از سوی دیگر، کشته شدن نوجوانانی مانند سارینا اسماعیل‌زاده، نیکا شاکرمی،سپهر مقصودی و کیان پیرفلک که در جریان تجمع‌های خیابانی یا در کنار خانواده خود با شلیک گلوله یا بر اثر ضربات باتوم و شکنجه نیروهای امنیتی کشته شدند، باعث شد امسال در شبکه‌های اجتماعی تصاویر آنها همزمان با اول مهر منتشر و یادشان گرامی داشته شود.
مادر سپهر مقصودی، نوجوان کشته شده در ایذه در آبان سال گذشته، شامگاه جمعه با انتشار یک استوری اینستاگرامی و به کار بردن عبارت «همشاگردی سلام» نوشت: «سپهرم، فردا اول مهر کجایی؟ همکلاسی‌هات فردا میرن مدرسه.»
نگرانی مقام‌ها از دانش‌آموزان و جاماندگان از تحصیل
در ماه‌های گذشته، تعدادی از مسئولان جمهوری اسلامی مشارکت گسترده دانش‌آموزان و دانشجویان در اعتراض‌های پارسال را به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در دوران شیوع کرونا و حضور مداوم آنها در فضای مجازی ربط داده‌اند.
این دیدگاه همزمان با آغاز سال تحصیلی بار دیگر مطرح شده است و روز شنبه اول مهر، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزشی وزارت آموزش و پرورش آموزش‌های مجازی و تعطیلی آموزش حضوری را «خسران بزرگی» برای سیستم آموزشی جمهوری اسلامی دانست.
او افزود: «دشمن با حربه‌های مختلف سعی داشت در سال گذشته مدارس را به تعطیلی بکشانند چراکه در این صورت است که می‌توانست نقشه‌های پلید خود را عملیاتی کند.»
این در حالی است که علاوه بر حملات گازی مشکوک سازمان‌یافته به مدارس در سال گذشته، مسئولان امنیتی به دلیل مشارکت دانش‌آموزان در اعتراض‌ها، بارها مدارس را به بهانه آلودگی هوا یا موارد دیگر تعطیل کردند.
همزمان با انتشار گزارش‌هایی درباره افزایش ترک تحصیل دانش‌آموزان، رسانه‌های نزدیک به حکومت خبر داده‌اند که وزارت آموزش و پرورش با «رصد» تعداد کودکان و نوجوانان در سن آموزش و جاماندگان از تحصیل، به دنبال کاهش تعداد دانش آموزان محروم از تحصیل است.
معاون ابتدایی وزارت آموزش و پرورش به خبرگزاری مهر گفته است این وزارتخانه در کنار بازگرداندن کودکان محروم به مدرسه، باید آنها را در «مسیر تعلیم و تربیت» هم نگه دارد که اشاره دیگری به نظارت بر دانش‌آموزان به عنوان معترضان بالقوه تلقی می‌شود.
روزنامه رسالت، نزدیک به جناح حاکم، روز ۱۴ شهریور با انتشار گزارشی از افزایش بیش از ۱۷ درصدی کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل طی ۶ سال خبر داد و علت آن را «گسترش فقر» در کشور عنوان کرد.
گزارش این روزنامه مستند به آمار مرکز پژوهش‌های مجلس بود و بر اساس آن، شمار بازماندگان از تحصیل از سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱-۱۴۰۰ به میزان ۱۷.۱۵ درصد رشد داشته است.
برخورد با معلمان و تغییر مدیران مدارس
از سوی دیگر وزیر آموزش و پرورش روز ۳۰ شهریور خبر داد که امسال «نزدیک به ۲۰ هزار» مدیر مدرسه تغییر کردند تا به گفته او در مدارس «تحول» ایجاد کنند. او با بیان این که «جنگ امروز دیگر در مرزها نیست، بلکه در مغزها است»، اذعان کرد کار جمهوری اسلامی در این زمینه به مراتب سخت‌تر است.
رضامراد صحرایی همچنین گفت: «دانش‌آموزان عزیز باید بدانید که اگر در مسیر دفاع از ارزش‌ها قرار گرفته‌اید، سختی‌هایی نیز وجود دارد، در نتیجه اینجاست که موضوع صبر اهمیت پیدا می‌کند.»
این اظهارات وزیر آموزش و پرورش در حالی بیان شد که انتقاد از نبود عدالت آموزشی و افزایش شکاف طبقاتی که بر کیفیت تحصیل دانش‌آموزان طبقات فرودست تاثیر می‌گذارد، خبرساز شده است.
شهریور ماه امسال اظهارات وزیر آموزش و پرورش در یک برنامه تلویزیونی که تحصیل در مدارس دولتی و غیرانتفاعی را با خرید ماشین مقایسه کرد و گفت «اگر بخواهید ماشین مدل بالا هم بخرید باید پول بیشتری بدهید»، انتقادات زیادی برانگیخت.
خبرگزاری ایلنا روز شنبه با تعدادی از دانش‌آموزان مصاحبه کرده که برخی از آنها از کمبود امکانات در مدارس دولتی انتقاد کرده‌اند و یکی از آنها گفته است که دانش‌آموزان تحت تاثیر خانواده‌های خود تشویق به مهاجرت می‌شوند.
این در حالی است که روز شنبه سایت حقوق بشری هه‌نگاو گزارش داد که طی ۹ ماه اخیر دست‌کم ۱۱۰ دانش‌آموز و ۴۷ معلم بازداشت شده‌اند و برای شماری از دانش‌آموزان و معلمان احکام «زندان و شلاق» صادر شده و از سوی دیگر سازمان معلمان ايران، انجمن اسلامی معلمان و مجمع فرهنگيان، طی بیانیه‌ای در آغاز سال تحصیلی جدید، به «محدوديت‌ها و فشارهای سیاسی» حکومت علیه معلمان و فرهنگیان اعتراض کردند.
