آسوشیتدپرس در گزارشی تازه نوشته است که در میان ایرانیان مقیم خارج از کشور، از لندن گرفته تا لس‌آنجلس، کمتر کسی برای مرگ ابراهیم رئیسی که ۳۰ اردیبهشت در سقوط هلیکوپتر کشته شد، غمگین است. این گزارش می‌گوید «اما همیشه هم صدای خنده و شادی بلند نیست.»
آن‌چه می‌خوانید، بخش‌هایی از این گزارش است:
برخی امیدوارند مرگ یک چهرۀ بانفوذِ جمهوری تمامیت‌خواه اسلامی شاید بتواند تغییری در ایران ایجاد کند، اما برخی دیگر بیم آن دارند که به‌عکس، منجر به سرکوب بیشتر شود.
مریم نمازی، فعال حقوق زنان در بریتانیا، می‌گوید: «دنیا بدون او جای بهتری است. او یکی از ارکان رژیم اسلامی در ایران بود و از ابتدای کار در بین آنها حضور داشت.»
خانم نمازی اما اضافه می‌کند که «رئیسی هرچند جزو ارکان حکومتی بود، اما برای حکومت، جایگزین‌پذیر است. بسیاری دیگر هستند که جای او را بگیرند.»
در داخل ایران، مقامات، واکنش‌ها به سانحه‌ای را که منجر به کشته شدن ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، و شش نفر دیگر شد، به‌شدت سانسور می‌کنند.
دولت پنج روز عزای عمومی اعلام کرده و مردم را به عزاداری و نشان دادن حمایت عمومی در خیابان‌ها تشویق می‌کند. قضات حکومتی هم به ایرانیان در مورد هرگونه جشن و شادی عمومی هشدار داده‌اند و حضور نیروهای امنیتی در خیابان‌های تهران سنگین است.
در خارج از ایران، برخی از مهاجران جسارت آن را پیدا کردند که در خیابان‌ها برقصند.
نازنین انصاری، سردبیر کیهان لندن، یک وب‌سایت خبری برای ایرانیان خارج از کشور که منتقد حکومت دینی ایران است، می‌گوید که ظرف چند ساعت پس از انتشار خبر مرگ رئیسی، ایرانیان در شهرهای سراسر اروپا و فراتر از آن برای جشن گرفتن جمع شدند.
ایرانیان خارج از کشور جامعه بزرگی را تشکیل می‌دهند، اعم از کسانی که کمی پس از انقلاب ۵۷ از ایران فرار کردند و سپس موج‌های بعدی که به دلیل سرکوب مداوم یا مشکلات اقتصادی کشور را ترک کردند.
بیش از نیم میلیون ایرانی در ایالات متحده زندگی می‌کنند که بسیاری‌شان در کالیفرنیا سکونت دارند. جوامع بزرگی از ایرانیان هم در شهرهای اروپایی از جمله لندن، پاریس و استکهلم وجود دارد.
خانم انصاری اضافه می‌کند که مخالفان، ویدئوهایی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند که نشان می‌دهد ده‌ها ایرانی در خیابان‌های تورنتو و کلن آلمان در حال رقصیدن و شادی هستند.
او می‌گوید: «عصبانیت‌شان را درک می‌کنم، می‌دانم چرا جشن می‌گیرند. اگر از من می‌پرسید، این فرد باید زنده می‌ماند و او را به دادگاه بین‌المللی می‌بردند تا با قربانیان خود رودررو می‌شد و به آنها پاسخ می‌داد. متأسفم که نشد محاکمه بشود و به سزای اعمال خود برسد.»
ابراهیم رئیسی ۶۳ ساله، به دلیل نقشش در اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در پایان جنگ طولانی ایران با عراق در دهه ۱۹۸۰ (تابستان ۶۷)، در میان مخالفان حکومت چهره‌ای مذموم است و تحریم‌های آمریکا هم شامل او شده بود.
علاوه بر این، بسیاری ابراهیم رئیسی را مسئول مرگ مهسا امینی می‌دانند که در سپتامبر ۲۰۲۲ به اتهام نقض قانون حجاب اجباری در بازداشتگاه پلیس جان باخت.
هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل هم اعلام کرده که مقامات ایرانی را مسئول «خشونت فیزیکی» منجر به مرگ مهسا امینی می‌داند.
سرکوب اعتراضات گسترده به مرگ مهسا امینی هم به کشته شدن بیش از ۵۰۰ نفر و بازداشت بیش از ۲۲ هزار نفر انجامید.
گیلدا ترابی، سخنگوی انجمن هما، یک گروه حامی ایرانیان در فرانسه، می‌گوید: «هر یک از اعضای این رژیم که برود یک پیروزی برای ماست. این یک گام به جلو، یک پیروزی کوچک برای مردم ایران است. این یک قدم برای شکست رژیم است. ما به هدف نزدیکتر می‌شویم و این به ما امید می‌دهد.»
در ایران، سررشته امور در دست آیت‌الله علی خامنه‌ای ۸۵ ساله است و به این خاطر، مرگ او می‌تواند وضعیت را پیچیده کند. ابراهیم رئیسی برای مدت‌ها جانشین بالقوه خامنه‌ای برای دوران پس از مرگ رهبر به حساب می‌آمد.
با این حال، بروز بی‌ثباتی در کشور در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد.
محمد مخبر که معاون اول رئیس‌جمهور بود اکنون به سِمت رئیس‌جمهور موقت گمارده شده و انتخابات ریاست جمهوری هم قرار است روز ۲۸ ژوئن برگزار شود.
حتی هزاران کیلومتر دورتر از ایران، برخی از مهاجران در ابراز نظرات خود همچنان احتیاط به‌خرج می‌دهند زیرا منتقدان ایرانی جمهوری اسلامی در خارج از کشور هم هدف حمله بوده‌اند.
خوشحالیم نه خوشبین
در یکی از محلات لس‌آنجلس که به خاطر وجود کافه‌ها، بستنی‌فروشی‌ها، خواربارفروشی‌ها و قالی‌فروشی‌های متعدد ایرانی به «تهران‌جلس» معروف شده، زن و شوهری را دیدیم که در نانوایی «ارکیده صورتی» در حال صرف غذا بودند. آنها به خبرنگار آسوشیتدپرس گفتند در حالی که از مرگ رئیسی خوشحال‌اند، اما خوشبین نیستند رفتن او تغییراتی اساسی ایجاد کند.
در بین این زوج، این خانم که در ایران بزرگ شده و در ۲۱ سالگی کشور را ترک کرده، گفت: «همه می‌دانند که فرد بدتری قرار است بیاید.
آنها به دلیل ترس از تلافی‌جویی حکومت علیه خود، خانواده و دوستانی که در ایران دارند از ذکر نام‌شان خودداری کردند.
دختری به نام پونه که او هم از ترس جمهوری اسلامی فقط نام کوچک خود را ذکر کرد، به آسوشیتدپرس گفت که رئیسی خون زیادی ریخت و «حق‌اش بود بمیرد.»
«روزنه‌ای برای تغییر»
دیگران در این سانحه نشانه‌هایی از امید می‌بینند.
یکشنبه‌شب که خبر سقوط بالگرد در ایران منتشر شد، شعارهای ضد حکومتی در برخی از مناطق تهران به گوش می‌رسید.
خانم نمازی می‌گوید که پس از اعلام این خبر، بسیاری از ایرانیان شوخی‌های تلخ و گزنده و تعداد زیادی طنز تصویری را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته و می‌گذارند.
مریم نمازی بر این عقیده است که هرچند بی‌ثباتی سیاسی ممکن است به سرکوب مخالفان و وحشی‌گری بیشتر حکومت منجر شود، اما با این حال، «هرگونه درگیری داخلی، فضا را برای مردم باز می‌کند تا بتوانند در برابر رژیم مقاومت کنند و آن را تضعیف کنند.»
او می‌گوید: «این اتفاق فضا را برای اعتراض باز می‌کند. این چیزی است که ما به آن نیاز داریم، یعنی ایجاد تغییر از پایین به بالا، نه هیچ نوع تغییر رژیم از بالا یا از طریق مداخله خارجی. مردم خودشان قادر خواهند بود این رژیم را به چالش بکشند و بر آن نقطه پایانی بگذارند.»
