پخش یک قسمت تازه از سریال تلویزیونی گاندو، گمانهزنیها درباره کشته شدن حسن تهرانیمقدم، فرمانده ارشد سپاه را به سوژه روز تبدیل کرده است.
بر اساس روایت این سریال، تهرانیمقدم در یک پروژه که با همکاری سازمان مجاهدین خلق و موساد اجرا شده، کشته شده است.
این سریال توسط موسسه «شهید آوینی» تهیه شده که زیر نظر «سازمان بسیج صداوسیما» فعالیت دارد. رئيس هیاتمدیره این موسسه، «مهدی طائب» است. مهدی طائب، برادر حسین طائب، رئيس سازمان اطلاعات سپاه است و سخنرانیهای سیاسی جنجالی زیادی داشته است.
سوژه اصلی این سریال ۳۰ قسمتی، برخورد دستگاههای امنیتی به ویژه سازمان اطلاعات سپاه با آقازادهها و جاسوسهاست و به اعتراضهای دیماه سال ۹۶ نیز پرداخته است.
سریال گاندو از ۱۵خرداد، هر شب از شبکه سوم تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش میشود. کارگردان گاندو گفته است که بخشهای مختلف این سریال بر اساس رویدادهای واقعی طراحی و تولید شدهاند.
اما اصل ماجرای مورد توجه این بخش از سریال چه بوده است:
۲۱ آبان ۱۳۹۰، در پی وقوع یک انفجار مهیب در «پادگان مدرس» سپاه واقع در روستای بیدگنه از توابع شهر ملارد، ۱۷ نفر از نیرویهای سپاه کشته و ۱۶ نفر مجروح شدند. این پادگان در ۶۰کیلومتری تهران است ولی صدای انفجار به قدری مهیب بود که در تهران شنیده شد. الهام حیدری، همسر تهرانی مقدم، به نقل از منصوره خجسته، همسر علی خامنهای گفته: « آقا آمده بودند منزل برای ناهار که صدای انفجار بلند شد. از سر سفره بلند شدیم بیرون را نگاه کردیم ... شب که برگشتند خیلی ناراحت بودند، گفتم چه اتفاقی افتاده ... فرمودند یکی از بهترین عزیزانم را از دست دادم.»
در آن زمان، حسن تهرانی مقدم، مسئول سازمان خودکفايی و تحقيقات صنعتی سپاه و همچنين بنيانگذار واحد «توپخانه و موشکی سپاه» در جريان جنگ ايران و عراق معرفی شد. روزنامه ایران در آبانماه سال ۱۳۹۰ نوشت او از «بنیانگذاران واحد موشکی حزبالله لبنان» نیز بود. در سالهای اخیر، از تهرانیمقدم که در مراسم تشییع جنازهاش، خامنهای هم حضور یافت، به عنوان پدر موشکی ایران یاد شده و امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه گفته هدف تهرانیمقدم، ساخت موشکهای «اسرائیلزن» بوده است.
پس از وقوع انفجار، گمانههای زیادی درباره علت این انفجار مطرح شد:
آزمایش هستهای بود؟
پس از انفجار، برخی رسانههای خارجی از احتمال آزمایش هستهای در ایران خبر دادند. این گمانه را رمضان شریف، مسئول روابط عمومی سپاه به سرعت تکذیب کرد و گفت انفجار ربطی به آزمایش هستهای ندارد. علی لاریجانی، رئيسمجلس هم این گمانهزنیها را داستانسرایی دشمنان توصیف کرد.
حادثه کاری بود؟
یک روز پس از انفجار، رمضان شریف، دلیل بروز انفجار را «جابجایی مهمات» اعلام کرد. سپاه هم در اطلاعیهای انفجار را «حادثه» توصیف کرد. مقامهای سپاه توضیح ندادند چه نوع مهماتی بوده ولی بعدا ایسنا در گزارشی نوشت تهرانیمقدم در حال فعالیت بر روی «نوع جدیدی از سوخت موشک» بوده است. امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوا-فضای سپاه نیز ۳۰ آبان ضمن تکذیب نقش اسرائیل گفت این انفجار «يک حادثه کاری بوده» است. مقامهای امنیتی برای تاکید بر این موضوع، حسن فتحی، روزنامهنگار ساکن تهران که همان ایام در گفتگو با تلویزیون بیبیسی فارسی اشاره کرد «دود سفیدی که برفراز منطقه انفجار دیده شد، مربوط به تسلیحات متعارف نظامی نیست» را بازداشت کردند. اتهام آقای فتحی که تا ۱۰بهمن همان سال بازداشت بود، «نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی» اعلام شد.
آزمایش موشک بالستیک بود؟
نخستین گمانهزنی درباره آزمایش موشک بالستیک را محمد تهرانیمقدم، برادر حسن تهرانی مقدم در گفتگو با روزنامه ایران مطرح کرد و گفت انفجار زمانی رخ داد که برادرش در حال آزمایش «یک موشک بالستیک قارهپیما بود». همان زمان، سردار مولوی، جانشین فرمانده سازمان جهاد خودکفایی سپاه نیز اعلام کرد تهرانیمقدم در حین کار پژوهشی و تحقیقاتی «شهید» شده ولی توضیح بیشتری نداد.
محمد تهرانی مقدم، از نیروهای باسابقه سپاه است که از اوایل دهه ۶۰ در نهادهای امنیتی ایران مثل واحد اطلاعات سپاه فعالیت داشت. برادر تهرانیمقدم یک روز بعد گفتههای خودش را تکذیب کرد ولی ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ در گفتوگو با هفتهنامه رمز عبور حرفش را تکرار کرد: « یک اتفاق نبود، بلکه یک حادثه از پیش برنامهریزی و تعیین شده و تروریستی بود. در آن حادثه یکی از ابداعات جدید شهید بزرگوار در دست ساخت، طراحی و تست بود».
علاوه بر این، ۱۵ اسفند ۱۳۹۲، خبرگزاری فارس نوشت «موشک جدیدی که 'قیام' نام دارد، با برد ۸۰۰ کیلومتر» با هدف «انهدام پایگاهها و منافع آمریکایی در اطراف ایران» ساخته شده و این موشک «آخرین ساخته حسن تهرانی مقدم» بود.
مشخص نشد که آیا او در جریان آزمایش همین موشک کشته شده یا طرح ساخت موشک پس از مرگ او نهایی شده ولی اوایل خرداد ۱۳۹۷، پژوهشگران «موسسه مطالعات بینالملل میدلبری» در کالیفرنیای آمریکا اعلام کردند در بررسی برنامههای تلویزیون ایران درباره تهرانی مقدم، به ادامه کار در سایتی در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر شاهرود پی بردهاند.
بر اساس مطالعات که گزارشی از آن در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد، سایت شاهرود احتمالا محل ساخت موتور موشکهایی بوده که سوخت جامد مصرف میکنند. در بخش دیگر این گزارش آمده بود که تمرکز سایت شاهرود بر موتور سوخت جامد نشانه آن است هدف برنامه فضایی احتمالی، کار روی فناوری موشکی بوده و استفاده از سوخت جامد، راه آسانی برای ساخت تکنولوژی موشکهای بالستیک قارهپیماست.
کار اسرائیل بود؟
گمانهزنی درباره نقش اسرائیل از روز اول وقوع این ماجرا در جریان بود. ۹ آبان۱۳۹۰ روزنامه ابتکار نوشت: «اولین موضوعی که برخی اذهان را متوجه آن کرده بود، تهدیدات روزهای گذشته اسرائیل درباره جمهوری اسلامی ایران بود». چند روز بعد هم هفتهنامه تایم به نقل از یک منبع امنیتی غربی، نوشت اسرائیل در این ماجرا نقش داشته است.
با این حال، ۲۳ آبان همان سال، روزنامه خراسان به نقل از مسئول روابط عمومی سپاه نوشت «احتمال خرابکاری در حادثه انفجار پادگان سپاه منتفی است.» ۲۵ آبان ۱۳۹۰ نیز حسن فیروزآبادی، رئيس وقت ستاد کل نیروهای مسلح گفت: « این حادثه و انفجار اخیر هیچ ربطی به اسرائیل و آمریکا ندارد.» البته آقای فیروزآبادی اشاره کرد این انفجار، تولید یک «محصول تحقيقاتی» را دو هفته به تعویق انداخته است.
دو نکته مهمتر را اما ۲۸ آبان همان سال، محمدرضا نقدی، فرمانده وقت بسیج گفت. او تایید کرد که قبلا اسرائیل گروههای متعددی برای ترور تهرانیمقدم فرستاده ولی موفق نبوده است. به گفته نقدی، قرار بود یک روز بعد، شخصیتهای مهمتری در محل انفجار حاضر شوند. آقای نقدی اعتقاد داشت اگر اسرائیل در حد و اندازهای بودند که در آنجا خرابکاری انجام بدهند، یک روز بعد انجام میدادند که شخصیتهای مهمتری را هدف قرار دهند ولی همین اشاره نشان میداد که قرار بوده با توجه به تولید یک محصول تحقیقاتی، برخی مقامهای ارشد نظام برای رونمایی یا بازدید از این محصول تحقیقاتی به محل بروند.
محمدعلی جعفری، فرمانده وقت سپاه هم ۴ آذرماه ۱۳۹۰ گفت در آخرین جلسهای که تهرانی مقدم را دیده، او به فرمانده سپاه گزارش داده که تمام مراحل یک «فناوری» انجام شده و آماده «تست نهایی» است.
فرمانده وقت سپاه همچنین خبر داد که یک ماه و نیم قبل از این انفجار، مشکلی برای پروژه تهرانیمقدم پیش آمده بود ولی چند روز پیش از انفجار، تهرانیمقدم گفته بود این «کار بزرگ و پروژه سرنوشتساز» را تمام کرده است.
این گزارهها تا حدود زیادی بحث حادثه بودن و جابجایی مهمات را کمرنگ میکرد ولی مقامهای سپاه تمایلی نداشتند که این بحث پررنگ شود.
این عدم تمایل بعدا ادامه داشت. رحیم صفوی، دستیار ویژه خامنهای در امور نظامی ۲۱ آبان ۱۳۹۱ ضمن رد گمانهزنیها در این زمینه گفت: «به عنون یک فرد مطلع از این موضوع، با اطمینان عرض می کنم که این یک حادثه بود و عناصر نفوذی در این حادثه هیچ دخالتی نداشتند».
۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۵ پس از اینکه برادر تهرانیمقدم، انفجار را ناشی از ترور خواند، سایت رسمی سپاه پاسداران به نقل از فرمانده نیروی هوافضای سپاه، «دخالت صهیونیستها» را «شایعه» دانست.
با وجود این سوابق گسترده در تکذیب گمانهزنیها که احتمالا به دلیل هراس از تداعی شکست مضاعف در برابر موساد صورت گرفته، هشت سال پس از این واقعه، سریالی که با حمایت و مشورت سازمان اطلاعات سپاه ساخته شده، از نقش و دخالت سازمان مجاهدین خلق و موساد در این انفجار روایت کرده است.
محمد کوثری، جانشین فرماندهی قرارگاه ثارالله تهران به وبسایت خبرآنلاین گفته «شاید به مرور زمان که اطلاعات تکمیل شده، به نتیجه رسیده باشند که این انفجار کار آنها [اسرائیل] بوده» ولی این همه تاخیر در نتیجهگیری میتواند یک نقطه ضعف دیگر برای دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی ایران باشد.