یادداشتی از بابک تقوایی: در ساعات پایانی ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، به‌دنبال سقوط دولت افغانستان، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا ماموریت یافت تا جمع کثیری از شهروندان این کشور را به همراه آن دسته از شهروندان افغان که در طول بیست سال گذشته با ائتلاف به رهبری ایالات متحده آمریکا جهت مقابله با طالبان همکاری داشتند، تا روز نهم شهریور ۱۴۰۰ از افغانستان خارج کند.
از بامداد ۲۵ مرداد ماه تا ۹ شهریور یعنی پایان تخلیه شهروندان افغان و آمریکایی از کابل، ۸۲ فروند هواپیمای ترابری سنگین سی-۱۷آ نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا قریب به ۱۲۵ هزار نفر شامل شهروندان غیرنظامی آمریکا، شهروندان افغان و نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا را از افغانستان خارج کردند.
در سه روز نخست عملیات، مقصد عمدهٔ پروازهای حامل شهروندان افغان پایگاه هوایی العدید در قطر بود. در نهایت با رسیدن جمعیت پناهجویان به حد نصاب تعیین‌شده توسط دولت قطر، نیروی هوایی ایالات متحده مجبور به انتقال تعداد قابل‌توجهی از آن‌ها به کشورهای دیگر چون امارات متحده و کویت در خاورمیانه شد.
با افزایش شمار پناهجویان در امارات متحده عربی، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا از تاریخ ۲۹ مرداد ۱۴۰۰ کار انتقال شهروندان افغانستان به پایگاه هوایی رامشتاین در آلمان را آغاز کرد؛ پایگاهی که سریعاً تبدیل به مهم‌ترین پل و مسیر انتقال شهروندان افغانستان به خاک ایالات متحده آمریکا در جریان عملیات «پناه به متحدان» (Allies Refuge) تبدیل شد.
در این گزارش به بررسی نقش حیاتی این پایگاه در این عملیات می‌پردازیم.
انتقال ۳۶ هزار و ۷۷۰ نفر به رامشتاین در ۱۰ روز
انتقال پناهجویان افغان به پایگاه هوایی رامشتاین در بعدازظهر روز جمعه ۲۹ مرداد ۱۴۰۰ آغاز شد. در آن روز هفت هواپیمای ترابری سی-۱۷آ نیروی هوایی آمریکا دو هزار و هشتصد پناهجو را به این پایگاه منتقل کردند. از این میان، شش هواپیما از مبدأ پایگاه هوایی العدید در قطر به پرواز درآمده بود و فروند آخر به‌طور مستقیم از کابل آمده بود.
علاوه بر هواپیماهای ترابری سنگین سی-۱۷آ گلوب مستر ۳، نیروی هوایی آمریکا از هفت هواپیمای سوخت‌رسان سنگین کِی سی-۱۰آ اِکستِندر متعلق به تیپ ۶۰ و ۳۰۵ حمل‌ونقل هوایی جهت حمل پناهجویان استفاده کرد.
در حالی که هر سی-۱۷آ در مجموع چهارصد سرنشین را از العدید به رامشتاین حمل می‌کند، هر هواپیمای سوخت‌رسان سنگین کی سی-۱۰آ با خود ۱۹۷ نفر پناهجو را از پایگاه هوایی العدید در قطر به رامشتاین آورد. از تاریخ ۲۹ مرداد تا ۹ شهریور هواپیماهای سی-۱۷آ نیروی هوایی ۳۴ هزار و ۸۰۰ نفر و هواپیماهای کی سی-۱۰آ یک هزار ۹۷۰ پناهجو را به رامشتاین منتقل کردند.
جهت اسکان موقت پناهجویان، پرسنل تیپ ۸۶ ترابری هوایی نیروی هوایی آمریکا یک کمپ موقت کوتاه‌مدت در رمپ اسکادران ۳۷ ترابری در پایگاه رامشتاین ایجاد کردند؛ کمپی با ۳۵۰ چادر، تأسیسات بهداشتی و درمانی، ششصد توالت. جهت اسکان ۱۰ هزار پناهجو همچنین ۱۰ هزار کیسه‌خواب به همراه سی هزار وعدهٔ غذایی در روز اختصاص یافت.
کمک سنگاپور و قطر در جابه‌جایی پناهجویان
دولت قطر که از افزایش میزان پناهجویان افغان در پایگاه هوایی العدید گلایه داشت، خود در راستای تسریع در انتقال آن‌ها به آلمان هواپیماهای مسافربری و ترابری نظامی را برای این منظور اختصاص داد.
شرکت هواپیمایی قطر ایرویز با سه فروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر بوئینگ ۷۷۷، نهصد پناهجو را در روز سوم شهریور به رامشتاین منتقل کرد. یک روز پس از آن، یک فروند هواپیمای ترابری سنگین سی-۱۷آ نیروی هوایی قطر چنین اقدامی را با جابه‌جایی سیصد پناهجوی دیگر تکرار کرد.
نیروی هوایی سنگاپور نیز در انتقال پناهجویان از پایگاه هوایی العدید در قطر به پایگاه هوایی رامشتاین در آلمان به نیروی هوایی آمریکا یاری رساند. در این راستا از تاریخ هشتم شهریور یکی از شش فروند هواپیمای سوخت‌رسان ایرباس آ۳۳۰-۲۴۳ اِم آر تی تی از اسکادران ۱۱۲ نیروی هوایی سنگاپور به العدید منتقل شد و از آن تاریخ روزانه دو پرواز جهت جابه‌جایی پناهجویان به آلمان انجام داد.
نقش شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی در انتقال پناهجویان به خاک آمریکا
در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۰، وزارت دفاع آمریکا دستور اجرای طرحی را صادر کرد که در راستای آن شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی ۱۸ هواپیمای مسافربری را جهت نقل و انتقال پناهجویان بین پایگاه‌های نظامی در اختیار نیروی هوایی آمریکا قرار می‌دادند.
بر اساس این طرح، شرکت‌های هواپیمایی امریکن ایرلاینز، اطلس ایر، دلتا ایرلاینز و اومنی ایر هرکدام سه فروند هواپیمای مسافربری، شرکت هواپیمایی هاوایی دو فروند و هواپیمایی یونایتد ایرلاینز چهار هواپیما به عملیات «پناه به متحدان» اختصاص دادند.
پناهجویان پس از انتقال به رامشتاین، دو تا سه روز را در کمپ موقت پناهجویان می‌گذرانند و پس از انجام کارهای اداری مربوط به امور مهاجرتی با استفاده از ۹ پرواز مسافری روزانه از رامشتاین به فرودگاه بین‌المللی دالس واشینگتن منتقل می‌شوند. این پروازها در روز سوم شهریور به اوج خود رسید و ایرلاین‌های کوچک‌تری را نیز به رامشتاین کشاند.
با افزایش نیاز به هواپیماهای مسافربری جهت انتقال روزانه دو هزار هفتصد پناهجو به ایالات متحده آمریکا، فرماندهی حمل‌ونقل هوایی ایالات متحده آمریکا چهار فروند از پنج فروند هواپیمای سوخت‌رسان سنگین کی سی-۱۰آ خود را که پیشتر جهت کمک به انتقال پناهجویان از قطر به آلمان به پایگاه میلدنهال (RAF Mildenhall) در انگلستان منتقل کرده بود، جهت انتقال پناهجویان به فرودگاه دالس واشنگتن اختصاص داد.
از تاریخ ۳۱ مرداد تا به امروز بیش از بیست هزار پناهجوی افغان با استفاده از هواپیماهای مسافربری و همچنین چهار هواپیمای سوخت‌رسان کی سی-۱۰آ نیروی هوایی آمریکا از طریق پایگاه هوایی رامشتاین به خاک ایالات متحده آمریکا منتقل شده‌اند.
در روز سوم شهریور سرتیپ جاش اولسون، فرمانده تیپ ترابری هوایی ۸۶ امک نیروی هوایی، گفت: «پرسنل پایگاه هوایی رامشتاین بدون آن‌که خسته شوند به‌طور مداوم در حال کار و تلاش هستند تا فضایی ایمن و سالم را برای استقرار پناهجویان در پایگاه ایجاد کنند.»
لازم است ذکر شود که علاوه بر پایگاه هوایی رامشتاین، پایگاه سیگونلا (Sigonella) متعلق به هواپیمایی نیروی دریایی ایتالیا که مورد استفاده نیروی دریایی ایالات متحده در جنوب کشور ایتالیا قرار دارد نیز قریب به دو هزار پناهنده را پذیرفته است. این پناهنده‌ها با دو فروند سوخت‌رسان کی سی-۱۰آ، یک هواپیمای ترابری سی-۱۷آ نیروی هوایی آمریکا و یک فروند بوئینگ ۷۳۷ نیروی دریایی این کشور به آن‌جا منتقل شده‌اند.
