میانگین دمای کرهٔ زمین برای نخستین بار در سال ۲۰۲۴ یک و ششدهم درجه سانتیگراد گرمتر از دوران پیش از انقلاب صنعتی شد و از حد خطرناکی که به صورت بینالمللی توافق شده بود از آن فراتر نرود، گذر کرد.
دادههای سازمان تغییرات اقلیمی کوپرنیکوس اتحادیهٔ اروپا نشان میدهد که دمای متوسط کرهٔ زمین در سال ۲۰۲۴، با افزایش یکدهم درجهای بهنسبت سال گذشته، به حدی رسیده که تاکنون انسان مدرن آن را تجربه نکرده بود.
این عدد بیش از متوسط دمای کرهٔ زمین در فاصلهٔ سالهای ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ میلادی است که به دوران پیش از انقلاب صنعتی معروف است؛ درست پیش از زمانی که انسان شروع به سوزاندن سوختهای فسیلی و انتشار گستردهٔ دیاکسید کربن در محیط زیست خود کرد.
دولتهای جهان در سال ۲۰۱۵ و در چارچوب توافقنامهٔ پاریس متعهد شده بودند که از افزایش میانگین دمای زمین بیش از ۱.۵ درجهٔ سانتیگراد بهنسبت دوران پیش از انقلاب صنعتی جلوگیری کنند تا از فجایع اقلیمی شدیدتر و هزینهبرتر جلوگیری کنند.
دفتر هواشناسی بریتانیا نیز گذر از مرز یک و نیم درجه سانتیگراد در سال ۲۰۲۴ را تأیید کرده، اما دمای میانگین سال ۲۰۲۴ را کمی پایینتر و ۱.۵۳ درجهٔ سانتیگراد اعلام کرده است.
با این حال، کارشناسان میگویند وقوع اولین سالی که فراتر از یک و نیم درجهٔ سانتیگراد گرمتر از دوران پیش از انقلاب صنعتی است، لزوماً هدف توافقنامهٔ پاریس را نقض نمیکند و این توافقنامه بر میانگین دمای بلندمدت تمرکز دارد.
کارلو بونتمپو، مدیر سازمان تغییرات اقلیمی کوپرنیکوس اتحادیهٔ اروپا، گفته است افزایش گازهای گلخانهای به این معنا است که جهان بهزودی از هدف مقرر در توافقنامهٔ پاریس عبور خواهد کرد، اما هنوز برای کاهش سرعت انتشار این گازها دیر نیست و میتوان از افزایش بیشتر دما به سطوح فاجعهبار جلوگیری کرد.
آثار مخرب تغییرات اقلیمی اکنون در تمام نقاط کرهٔ زمین قابل مشاهده است و ساکنان آن را، از ثروتمندترین کشورها تا فقیرترین آنها، تحت تأثیر خود قرار داده است.
آتشسوزیهای مهیب در کالیفرنیا در هفتهٔ اخیر جان دستکم ۱۰ نفر را گرفت و صدها خانه را ویران کرد. در سال ۲۰۲۴، بولیوی و ونزوئلا نیز آتشسوزیهای فاجعهباری را تجربه کردند و در نپال، سودان و اسپانیا سیلهای سهمگینی جاری شد. از سوی دیگر موجهای گرما در مکزیک و عربستان سعودی نیز هزاران نفر را کشت.
تغییرات اقلیمی منجر به تشدید طوفانها و بارشهای سیلآسا میشود زیرا گرمای هوا آب بیشتری را تبخیر میکند و جوِ گرمترِ زمین میتواند آب بیشتری را نگه دارد و همین در نهایت منجر به بارشهای شدیدتر میشود.
با این حال، ارادهٔ سیاسی و اجماع قدرتمند جهانی برای مقابله با این بحران وجود ندارد و با وجود نشستهای پیدرپی بینالمللی، کشورها در انجام مسئولیتهای خود کوتاهی میکنند.
زیگ هاوسفادر، دانشمند محقق در سازمان غیرانتفاعی برکلی ارت، به رویترز گفته است که احتمالاً سال ۲۰۲۵ سالی رکوردشکن از نظر گرمترین سالهای ثبتشده نباشد.
او افزوده است: «این به این دلیل است که اگرچه فعالیتهای انسانی عامل اصلی گرمایش کرهٔ زمین است، اما اوایل سال ۲۰۲۴ این فعالیتها با پدیدهٔ اقلیمی النینو نیز همراه شد که به گرمتر شدن زمین انجامید.»
هاوسفادر میگوید که این الگوی آبوهوایی اکنون به سمت مرحلهٔ سرد این پدیده، که «لا نینا» نام دارد، در حال تغییر است.