حالا که نظام خودکامه بشار اسد سقوط کرده و البته شورشیان مسلح سوری کنترل امور را دست دارند، سؤالات متعددی دربارۀ آینده سوریه مطرح است؛ ازجمله این‌که این کشور چگونه می‌تواند متحد شود و به ثبات برسد و نقش فعالان مدنی در این میان چیست؟
همام یوسف یکی از این فعالان مدنی با بیش از دو دهه سابقۀ کنشگری است. او در رشتۀ معماری تحصیل کرده اما از دوران جوانی درگیر سیاست شده است. پدرش متفکر سرشناسی بوده که در همان اوایل دوران حافظ اسد، در پی انتقاد از او، زندانی و سپس ناپدید می‌شود.
همام یوسف سال ۲۰۰۰ تبدیل به زندانی سیاسی شد و دو سال بعد سوریه را ترک کرد. او یکی از بنیانگذاران «جنبش خشونت‌پرهیز سوری» در سال ۲۰۱۱ است؛ گروهی که امیدوار بود خیزش مردم سوریه بیشتر به‌شیوۀ مسالمت‌آمیز پیش رود؛ اما تقابل اسد با مردم شکل مسلحانه یافت و اهداف این گروه به‌عنوان یک جنبش خشونت‌پرهیز بی‌نتیجه ماند.
آقای یوسف در همان سال‌ها به اولین گروه سیاسی پیوست که می‌توانست گزینه‌ای برای دوران گذار از اسد شود؛ شورای ملی سوری که آن هم پس از چندی که عضوی از یک سازمان بزرگ‌تر شد، به نتیجه نرسید و موفق نبود.
این فعال سوری در سال‌ها‌ی اخیر تمرکز خود را بیشتر بر کارهای بشردوستانه معطوف کرده و از بنیانگذاران یک سازمان غیرانتفاعی کوچک به نام «چکی‌ها برای سوریه» است که بر موضوع سلامت روان پناهجویان سوری تمرکز دارد.
همام یوسف در پراگ، در گفت‌وگو با رادیوفردا، از سوریۀ بعد از اسد می‌گوید و این‌که از این پس چه اقدامات مهمی باید انجام شود تا سرنگونی اسد منجر به شکل‌گیری یک نظام خودکامۀ دیگر نشود.
آقای یوسف در این گفت‌وگو تأکید می‌کند «تلاشی که از امروز برای تغییر واقعی فرهنگ، افزایش آگاهی، دعوت به دموکراسی، فراخوان برای برابری، فراخوان برای حاکمیت قانون آغاز می‌شود»، زمان‌بر خواهد بود.
این فعال مدنی با یادآوری این‌که صحبت از «جنبش خشونت‌پرهیز» در ابتدای «بهار عربی» هم ساده نبود، تأکید می‌کند که سوری‌ها حدود نیم قرن است که تجربۀ برابری در برابر قانون را نداشته‌اند و از همین رو مسیر پیش‌رو برای فعالان این حوزه ساده نخواهد بود.
او همچنین می‌گوید «بسیاری از مردم به این فکر می‌کنند که در این زمان بسیار حساس باید در سوریه حضور داشته باشند» اما این موضوع خطراتی دارد که همگی در حال بررسی هزینه‌های آن هستند و «موضوع این نیست که آیا آن‌ها که در قدرت هستند تمایل به بازگشت فعالان دارند یا نه» بلکه سؤال این است که آیا خود فعالان مدنی «آمادۀ خطر کردن هستند یا خیر».
متن کاملِ این گفت‌وگو را می‌توانید بشنوید.
