جمعی از سفیران و دیپلمات‌های پیشین جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای با تاکید بر اینکه «روسیه نیز چون چین، تمامیت ارضی ایران را وجه المصالحه اهداف و منافع خود» قرار داده است، حمایت مسکو از ادعاهای امارات متحده عربی در مورد جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس را «غیرقابل قبول» خواندند.
این دیپلمات‌ها تاکید کردند که «فقدان سیاست خارجی متوازن»، اقدام مقام‌های جمهوری اسلامی در « شرق‌گرایی یک سویه و غرب‌ستیزی افراطی» تاکنون خسارات غیر قابل جبرانی را به منافع ایران وارد ساخته و سبب «میل شدید کشورهای فرصت‌طلب برای سودجویی یک‌طرفه» شده است.
بیانیه «جمعی از سفرا و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران» روز شنبه ۲۴ تیر ماه و در پی موضع اخیر روسیه در حمایت از بیانیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و امارات متحده عربی برای ارجاع پرونده جزایر سه‌گانه ایران به دیوان بین‌المللی لاهه منتشر شده است.
امضا کنندگان این بیانیه با ابراز «تأسف» از اینکه یکبار دیگر در عرصه روابط دیپلماتیک، «فدراسیون روسیه همانند جمهوری خلق چین برای پیگیری اهداف منطقه‌ای و منافع خود تمامیت ارضی ایران را وجه المصالحه قرار داده» است،، اقدام روسیه را «بی اعتنایی آشکار به منافع ملی ایران در عرصه بین‌المللی» خواندند.
نویسندگان این بیانیه با اشاره به اینکه «بر مبنای قانون اساسی و قوانین موضوعه، تعامل سازنده با همه کشورهای جهان» باید «در سرلوحه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد»، افزودند: «در این میان فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین از اهمیت بالایی برخوردارند» اما در «عرصه منافع ملی و به‌ویژه تمامیت ارضی ایران جای هیچ‌گونه مماشات با هیچ کشور و نظام سیاسی نیست.»
آنها افزودند بر این باورند که «در عرصه تحولات جاری سیاسی بین‌المللی «علت‌العلل کاستی‌ها و تحمیل رفتارهای غیر قابل قبول در رقابت‌های ژئوپلیتیک از جمله اقدامات بی‌محابا از سوی برخی کشورها در نادیده گرفتن جایگاه ایران و تعرض به منافع ملی ایرانیان و تمامیت ارضی کشور ناشی از عدم رعایت اصولی سیاست نه شرقی، نه غربی» است.
نویسندگان این بیانیه تاکید کردند که « سیاست نه شرقی، نه غربی» به معنی «عدم تعهد به شرق و غرب و عدم توازن در روابط خارجی و نگاه یک‌سویه به اصل بازدارندگی در روابط بین‌الملل» است.
در بخشی از بیانیه جمعی از سفیران و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی، نیز تاکید شده است که «بدون شک تکیه مطلق بر مراودات دوستانه با بخشی از کشورها در عرصه معادلات و داد و ستد بین‌المللی» و همچنین «در دستور کار نبودن یک سیاست خارجی متوازن و توسعه گرا در تعامل با طیف بزرگی از مراکز و بازیگران اثر گذار در تحولات منطقه‌ای و جهانی»، به طور طبیعی «میل شدید کشورهای فرصت‌طلب برای سودجویی یک‌طرفه در روابط دوجانبه و چند جانبه با ایران» را در پی دارد.
آنها با اشاره به اقدام «روسیه و چین» که در فقدان توازن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی برای «اهداف منطقه‌ای و منافع خود تمامیت ارضی ایران را وجه المصالحه» قرار داده‌اند، افزودند: «طبیعی است که برخی کشورها در مقاطع مختلف و به‌طور مستمر با فهم چنین معادله‌ای خود را مجاز به هرگونه رفتار با جمهوری اسلامی ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی بدانند.»
جمعی از سفرا و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی در بیانیه خود گفتند که «مفاهیم قدرت، امنیت و بازدارندگی در مقطع فعلی متحول و چند وجهی شده است» و «به طریق اولی کشوری در دنیای امروز مقتدر است که ضمن برخورداری از اقتدار چند وجهی در سیاست، اقتصاد، فناوری، تجارت، قدرت نرم و توانمندی نظامی بتواند در حوزه شاخص‌های جهانی امنیت و توسعه اثرگذار» بوده و از قدرت افزایش یا کاهش منافع دیگران به نفع خود برخوردار باشد.
آنها با تاکید براینکه «سیاست شرق گرایی یک سویه و غرب‌ستیزی افراطی و انکار روابطی متوازن با کشورها و قدرتهای جهانی بدون توجه به الزامات ژئوپلیتیکی ایران، خسارات غیر قابل جبرانی را به منافع کشور وارد ساخته و هزینه‌های گزافی» را تحمیل می‌کند.
بیانیه سفیران و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی با اشاره به اینکه «دیپلماسی عزتمندانه اقتضا می‌کند که به هر طریق ممکن و موثر از ادامه چنین جهت‌گیری‌های غیر قابل قبول در مراودات کشورهای دوست» جلوگیری شود، تاکید کردند که جمهوری اسلامی «موظف است با تمام قوا و به هر طریق مشروع از حاکمیت و تمامیت ارضی ایران و استقلال و امنیت» ایران صیانت کند.
در پایان این بیانیه، جمعی از سفیران و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی خطاب به مقام‌های ارشد حکومت نوشتند که «سیاست خارجی متوازن در مناسبات منطقه‌ای و جهانی»، «نگاه واقع‌گرایانه در تعامل با کشورها» و «خودداری از اتخاذ مواضع جانبدارانه در موضوعاتی که منافع ملی و مصالح مردم ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد»، می‌تواند پیشران «یک سیاست خارجی هوشمند در شرایط کنونی» باشد.
بیانیه «جمعی از سفرا و دیپلمات‌های جمهوری اسلامی» به امضای بیش از ۷۲ تن از دیپلمات‌ها، معاونان سابق وزارت خارجه و سفرای پیشین جمهوری اسلامی از جمله محسن امین‌زاده، مرتضی الویری، مرتضی بانک، نصرت‌الله تاجیک، جاوید قربان اوغلی، جاوید قربان‌اوغلی، حسین موسویان، موسی هاشمی گلپایگانی، مرتضی توسلی حجتی رسیده است.
روسیه روز دوشنبه ۱۹ تیر ماه میزبان ششمین نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بود و پس از این نشست، در بیانیه مشترکی با این کشورها از ادعاهای امارات متحده عربی در مورد جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس، تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، و اقدام امارات برای مراجعه به «دیوان بین‌المللی دادگستری» در لاهه حمایت کرد.
موضع روسیه واکنش‌های گسترده‌ای را در میان ایرانیان در پی داشت اما وزارت خارجه جمهوری اسلامی مواضع محتاطانه‌ای را در این مورد اتخاذ کرد و حسین امیرعبداللهیان حتی حاضر نشد نام روسیه را در واکنش توئیتری خود ذکر کند.
علی‌اکبر ولایتی، وزیر خارجه پیشین ایران و مشاور امور بین‌الملل علی خامنه‌ای، نیز در واکنش خود، رهبران روسیه را «دوستان» جمهوری اسلامی توصیف کرد و موضع اخیر مسکو را «از نوع سادگی‌هایی» خواند که «بعضا از روس‌ها دیده می‌شود.»
روزنامه «جمهوری اسلامی» اما در شماره شنبه ۲۴ تیر ماه خود با اشاره به اینکه «هم‌پیمانی» مقام‌های تهران با مسکو و ایستادن‌شان در کنار روسیه در جریان جنگ اوکراین، تاکنون «هزینه‌های بسیار» برای ایران در پی داشته است، نوشت: حمایت ایران از روسیه «تکیه بر باد» است و «روس‌ها نامرد تمام تاریخ» در قبال ایران بوده‌اند.
