بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، با استقبال از اعلام سازوکار مالی اتحادیه اروپا، اینستکس، تاکید کرد: «ایران خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاهترین زمان ممکن است.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران، همچون عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، ثبت و اعلام سازوکار ویژه مالی با ایران را تنها «اولین گام اروپا در انجام تعهدات خود در قبال ایران» دانست.
به گفته بهرام قاسمی، «پس از خروج آمریکا از برجام با وجود مواضع سیاسی اتحادیه اروپا در ارتباط با حفظ برجام و ضرورت انتفاع اقتصادی ایران از آن و اقدامات محدود این اتحادیه همچون بهروزرسانی مقررات مسدودساز، متاسفانه تاکنون نتیجه ملموس و اقدام عملی در راستای انتفاع ایران را شاهد نبودهایم.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به این که این اقدام اتحادیه اروپا «بسیار دیر» رخ داد تاکید کرد باید سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در مجموع اطمینان حاصل کنند که این اقدام «بخشی از تحریم های غیرقانونی آمریکا را جبران کند».
سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا روز پنجشنبه، ۱۱ بهمن از ثبت رسمی سازوکار ویژه مالی برای تجارت با ایران تحت نام «اینستکس» (ابزار حمایت از مبادلات تجاری) خبر دادند هرچند که آغاز فعالیت آن را منوط به انجام «کارهای بیشتر» کردند.
در بیانیه این سهکشور تصریح شده بود که «ایجاد اینستکس قدم نخست بزرگی است که از سوی این سه کشور اروپایی برداشته شده است. اجرایی شدن اینستکس مرحله به مرحله صورت خواهد گرفت.»
در بیانیه وزرای این سه کشور اروپایی، آنها از ایران خواستهاند که قاطعانه همه عناصر افایتیاف (فتف) را اجرا کند تا این سازوکار قابل استفاده باشد.
گروه ویژه اقدام مالی تاکنون چند بار به ایران فرصت داده تا قوانین مربوط به جلوگیری از پولشویی و تأمین منابع مالی تروریسم را تصویب و اجرا کند، اما تصویب این لوایح با مخالفت شدید اصولگرایان و سپاه پاسداران روبهرو شده است.
اقدام اروپا با استقبال محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز روبهرو شد که در توئیتی از ثبت «اینستکس» استقبال کرد، هرچند او نیز آن را «گام بسیار پرتاخیر اول» از سوی کشورهای اروپایی خواند.
عباس عراقچی، معاون ظریف نیز در نخستین واکنشها به اقدام سه کشور اروپایی در اعلام این سازوکار، در گفتوگویی در بخارست پایتخت رومانی، از اینستکس به عنوان «قدم اول در مجموعه تعهداتی» یاد کرد که «اروپاییها در قبال ایران متعهد شدهاند».
کاخ سفید به اروپاییها در مورد ثبت و راهاندازی کانال مالی تذکر داده و گفته بود اگر بکوشند تحریمها علیه ایران را دور بزنند «با جریمه و تنبیهات سنگین مواجه خواهند شد.»
در آمریکا علاوه بر دولت، شماری از نمایندگان جمهوریخواه در کنگره در مورد راهاندازی این سازوکار هشدار دادهاند.
از جمله تام کاتن، سناتور جمهوریخواه، گفته است که اروپاییها «باید بین انجام کسبوکار با ایران یا ایالات متحده یکی را انتخاب کنند.»
اما فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز پنجشنبه با اشاره به ۱۳ گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره «پایبندی کامل» ایران به برجام، حمایت خود را از سازوکار مالی اتحادیه اروپا برای ایران اعلام کرد.
۱۶ دستگاه اطلاعاتی آمریکا نیز چند روز پیش از این با انتشار گزارشی، تصریح کرده بودند که ایران «در حال حاضر فعالیت کلیدی مرتبط با توسعه سلاح هستهای» را دنبال نمیکند ولی در عین حال برنامه موشکی ایران در سال ۲۰۱۹ را همچنان تهدیدی برای خاورمیانه میدانند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا در واکنش به گزارش این دستگاههای اطلاعاتی ایالات متحده، برداشت این نهادها از تهدید ایران را «سادهلوحانه» توصیف کرده بود.