وزیر نفت ایران از توافق با عراق برای تمدید «پنج سالۀ» قرارداد صادرات گاز به این کشور خبر داد و اعلام کرد تحویل گاز ایران به نیروگاه‌های برقی بغداد و بصره عراق ادامه خواهد داشت.
خبرگزاری شانا، وابسته به وزارت نفت ایران، روز شنبه ۲۳ اردیبهشت گزارش داد وزیر نفت کشور پس از دیدار با زیادعلی فاضل، وزیر برق عراق، با اعلام امضای این تفاهم‌نامه گفت که «مسائل کارشناسی در این زمینه به‌طور کامل حل شده است».
جواد اوجی در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «احداث خطوط لوله انتقال نفت و گاز و بهسازی پالایشگاه‌های نفت عراق از دیگر محورهای قید شده در تفاهم‌نامه دو کشور است.»
بر اساس این گزارش، تفاهم‌نامۀ همکاری ایران و عراق در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی شامگاه ۲۰ اردیبهشت‌ماه در حضور نخست‌وزیر عراق، بین وزیران نفت دو کشور امضا شد.
تمدید قرارداد تأمین گاز برای نیروگاه‌های برقی عراق در شرایطی است که سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در سازمان حفاظت محیط زیست ۱۶ دی‌ماه پارسال اعلام کرد به خاطر کسری گاز کشور «از میان ۱۶ نیروگاه بخار در ایران ۱۴ نیروگاه در حال حاضر مازوت می‌سوزانند؛ روندی که سبب افزایش شدید آلودگی هوا در ایران شده است».
ایران از سال ۱۳۹۶ صادرات گاز به عراق را آغاز کرد و طبق قرارداد، سالانه بین هشت تا نُه میلیارد متر مکعب گاز به عراق تحویل می‌دهد.
ایران همچنین قرارداد ۲۵ ساله با حجم مشابه صادرات گاز با ترکیه دارد که در سال ۲۰۲۶ به پایان خواهد رسید.
مقام‌های نفتی ایران طی ماه‌های گذشته از «آمادگی» کشور برای تمدید این قرارداد خبر داده بودند؛ آن‌هم در شرایطی که زمستان پارسال ایران با روزانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب کسری گاز مواجه بود. این رقم هنگفت، معادل یک‌ونیم برابر متوسط مصرف داخلی گاز ترکیه در سال گذشته میلادی است.
زمستان سال ۱۴۰۰ نیز ایران با کسری روزانه ۲۵۰ میلیون متر مکعبی گاز مواجه بود و هر سال به کسری گاز ایران اضافه می‌شود. البته کسری گاز در کشور از پاییز تا اواسط بهار ادامه دارد؛ اما نقطۀ اوج آن در زمستان است.
حکومت ایران برای جبران کسری گاز اقدام به مازوت‌سوزی گسترده و استفاده از گازوئیل در صنایع و نیروگاه‌های کشور می‌کند. بر اساس سندی «محرمانه» که نسخه‌ای از آن به‌دست رادیو فردا رسیده، دی‌ماه پارسال مصرف مازوت ایران روزانه ۴۲ میلیون لیتر بوده که نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۰ حدود ۱۲ درصد رشد داشت.
در این ماه همچنین مصرف گازوئیل کشور با نُه درصد افزایش به ۱۲۷ میلیون لیتر در روز رسید. بخش عمدۀ از این سوخت‌های آلاینده جایگزین گاز در نیروگاه‌ها و صنایع کشور شده بود.
علاوه‌بر این، امضای توافق‌نامه برای بهسازی پالایشگاه‌های عراق در حالی است که بر اساس سند یاد شده، پالایشگاه‌های ایران با فناوری قدیمی، یک‌سوم نفت دریافتی را به مازوت و قیر تبدیل می‌کنند.
ایران همچنین از زمان اِعمال تحریم‌های آمریکا، قادر به دریافت و انتقال پول گاز و برق صادراتی به عراق نیست.
دولت بغداد پول برق و گاز وارداتی از ایران را با دینار عراق به حساب وزارت نفت ایران در بانک تجارت عراق واریز می‌کند و ایران تنها برای واردات اقلام بشردوستانه می‌تواند از این مبلغ استفاده کند.
با این حال، نظر به این‌که کل صادرات ایران به عراق تقریباً ۱۰ برابر وارداتش از این کشور است، عملاً پول گاز و برق صادراتی ایران به عراق بدون استفاده می‌ماند.
یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، اخیراً گفته بود که میزان بدهی بغداد به ایران از بابت واردات برق و گاز به «هفت تا هشت میلیارد دلار» می‌رسد.
جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، نیز ۱۶ اردیبهشت اعلام کرد که حتی دریافت پول کالاهای صادراتی ایران به عراق نیز با چالش مواجه شده است.
او گفت بانک مرکزی عراق به دلیل تحریم‌ها، به صرافی‌هایی که مقصد نقل و انتقالات ارزی‌شان ایران باشد، «دلار نمی‌دهد».
به گفتۀ کارشناسان بین‌المللی، عراق در سال‌های اخیر و درپی تحریم‌های واشینگتن علیه تهران، به یک شاهرگ حیاتی اقتصادی برای جمهوری اسلامی تبدیل شده است. ایران علاوه بر گاز و برق، همچنین کالاهای مصرفی بسیاری به عراق صادر می‌کند.
