سال ۱۳۹۶ را می‌توان سال تلگرام نامید به گونه‌ای که اخبار دنیای تکنولوژی در ایران به صورت خیره کننده‌ای در مورد این اپلکیشین تلفن‌های هوشمند بوده که این روزها دیگر نه تنها یک اپلیکیشن ارتباطی است، بلکه یک پلتفرم چند کاره است که باعث درآمدزایی برای قشری از مردم ایران شده است.
با این مقدمه کوتاه سال ۱۳۹۶ را از نگاه تکنولوژی می‌توان به ۳ دسته تقسیم کرد که در زیر در مورد هر کدام توضیح داده شده است.
نقش پررنگ تکنولوژی در انتخابات ریاست جمهوری ایران
همانگونه که قبلا در مقاله‌ای گفته بودم، انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۶ را می‌توان یکی از مهمترین رخدادهای دنیای آی‌تی در ایران دانست چون این انتخابات اولین انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ایران بوده است که تکنولوژی و ابزارهای ارتباطی در آن نقشی مهم و حیاتی بازی کردند.
برخلاف انتخابات دیگر ریاست جمهوری که قشر متوسط و ثروتمند جامعه به اینترنت و ابزارهایی مانند توییتر، اینستاگرام و… دسترسی داشتند، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ و به لطف حذف انحصار رایتل در زمینه ارائه اینترنت 3G و 4G، قشر گسترده‌ای از مردم از طبقه‌های مختلف جامعه به راحتی و با کمترین هزینه می‌توانستند - و همچنان می‌توانند - به اینترنت دسترسی پیدا کنند و از آن برای دسترسی به اطلاعات مختلف استفاده کنند.
از همین جهت و برخلاف بسیاری از ادعاها، انتخابات ۱۳۹۶ را می‌توان انتخاباتی دانست که در آن اینترنت نقشی پررنگی داشت که این نقش را توییتر، اینستاگرام و تلگرام بسیار بیشتر از سایر سرویس‌های آنلاین باز کردند.
پایان رسمی بی‌طرفی اینترنت در ایران
همانگونه که در بالا گفته شد، یکی از کارهای عمده‌ای که دولت اول روحانی انجام داد، بهینه‌سازی دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت از طریق تلفن‌های هوشمندشان یا همان حذف انحصار در ارائه 3G و 4G بود؛ اما در عین حال دولت دوم روحانی و به طور کلی سیاست‌های کلی روحانی را می‌توان بسیار خطرناک‌تر از دولت‌های قبلی دانست.
نمونه‌ای از این سیاست‌های خطرناک را می‌توان در پایان رسمی بی‌طرفی اینترنت در دولت روحانی دانست به گونه‌ای که هم اکنون کاربران اینترنت در ایران باید هزینه‌ای بیشتر برای بازدید از وب‌سایت‌های که خارج از ایران میزبانی می‌شوند (مانند گوگل، اینستاگرام و…) پرداخت کنند تا وب‌سایت‌هایی که در داخل میزبان می‌شوند (مانند آپارات، خبرگزاری‌های مختلف مانند فارس و…).
این سیاست که شاید در نگاه اول خیلی مفید و به نفع کاربران در ایران باشد در بلند مدت مخرب‌تر از سانسور اینترنت در ایران است چون در بلند مدت می‌تواند درک کاربران را نسبت به اینترنت کاملا تغییر دهد و کاربران به دلیل هزینه کمتری که برای استفاده از یک وب‌سایت متحمل می‌شوند، به دنبال استفاده از وب‌سایت‌های دیگر روی بیاورند. وب‌سایت‌هایی که در بسیاری از موارد خبرهایی نادرست و یا با جهت سیاسی خاصی منتشر می‌کنند.
برای همین باید سال ۱۳۹۶ را سالی دانست که در آن بی‌طرفی اینترنت در ایران به صورت رسمی به پایان رسید و نتایج ناخوشایند آن را در سال‌های آینده خواهیم دید.
فیلترینگ تلگرام و حاشیه‌های آن
تلگرام را می‌توان پرحاشیه‌ترین پلتفرم در سال ۱۳۹۶ دانست به گونه‌ای که دولت ایران به روش‌های مختلف سعی در کنترل محتوای آن داشت. به عنوان مثال دولت روحانی در چندین نوبت از انتقال سرورهای تلگرام به ایران خبر داد و هر بار توسط تلگرام تکذیب شد.
علاوه بر این در اعتراضات سراسری در ایران در دی و بهمن ماه ۱۳۹۶ هر چند که تلگرام نقشی در شروع تظاهرات نداشت، اما گردش سریع اطلاعات از طریق این پلتفرم باعث شد که تلگرام نقشی مهم در گردش اطلاعات در میان ایرانیان ایفا کند، به خصوص آنکه تلگرام در ایران مسدود نیست.
از همین رو تلگرام را می‌توان یکی از «چالش‌های» فعلی برای حکومت ایران دانست به صورتی که نه امکان مسدود کردن کامل آن را دارد و نه می‌تواند محتوای به اشتراک گذاشته شده در آن را مدیریت کند. شاید خبر احتمال فیلتر شدن تلگرام در سال ۱۳۹۷ که با تکذیب مواجه شد را نشانه‌ای از این چالش دانست.
