وزارت خارجه آمریکا در گزارش سالانه خود تحت عنوان «پایبندی به توافقنامهها و تعهدات در زمینههای کنترل تسلیحاتی، منع اشاعه و توافقنامهها» که روز پنجشنبه، ۳۱ مردادماه، به کنگره ارسال کرد، به تفصیل به موضوع ایران نیز اشاره کرده است.
بخش ایران این گزارش میگوید جمهوری اسلامی دانشمندان هستهای خود را که قبل از سال ۲۰۰۴ در برنامه «تولید سلاحهای هستهای» فعال بودند، در سازمانهای دیگری به کار گمارده است که میتواند کاربرد دوگانه هستهای-نظامی داشته باشد.
این گزارش به نام محسن فخریزاده، دانشمند هستهای و از اعضای سپاه پاسداران که گفته میشود برنامه تولید سلاح هستهای ایران در سالهای قبل از ۲۰۰۴ تحت رهبری وی پیش برده میشد، اشاره کرده و گفته است وی هماکنون رهبری سازمان «پژوهشهای دفاعی و نوآوری» را بر عهده دارد که مجموعهای از وزارت دفاع ایران است و ۱۵۰۰ نفر در این سازمان مشغول فعالیت هستند که برخی از آنها در برنامه «تولید سلاح هستهای» در دوران قبل از ۲۰۰۴ فعال بودهاند.
این گزارش میافزاید آمریکا ۲۲ مارس (دوم فروردین) سال جاری ۳۱ نهاد و شخص مرتبط با سازمان پژوهشهای دفاعی و نوآوری ایران را تحریم کرده است.
گزارش وزارت خارجه آمریکا به کنگره میگوید در گزارش قبلی (سال ۲۰۱۸) آمریکا به شواهدی دست یافته بود که نشان میدهد ایران تعهدات خود نسبت به «پیمان منع اشاعه هستهای» و «توافق جامع امنیتی» را با پنهان کردن فعالیتهای هستهای مرتبط با برنامه «تولید بمب اتمی» در سالهای قبل ۲۰۰۴، نقض کرده است.
این گزارش به ادعای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، درباره ربودن و خارج کردن دهها هزار سند مرتبط با برنامه پیشین تولید سلاحهای هستهای در ایران اشاره کرده و میگوید آمریکا در حال ارزیابی این اسناد است، اما این اسناد در حالت کلی نشان میدهد که ایران نخواسته است اسناد مرتبط با آزمایشها و تحقیقات پیرامون تولید بمب هستهای را از بین ببرد و به کارگیری دانشمندان درگیر در برنامه تولید بمب اتمی در نهادهای دیگری مانند سازمان «پژوهشهای دفاعی و نوآوری» این گمان را تقویت میکند که ایران در نظر دارد هر زمان که نیاز دید، از ظرفیتها و تجربیات گذشته برای تولید سلاح هستهای استفاده کند.
این گزارش میافزاید محدودیتهای کلیدی برجام قرار است سال ۲۰۲۶ لغو شود و ایران در موقعیتی خواهد بود که به مواد شکافتنی هستهای لازم (اورانیوم غنیشده) برای تولید بمب هستهای دسترسی خواهد داشت، مگر این که دوباره بر سر برجام با ایران مذاکره شود و محدودیتهای جدیدی وضع شود.
اسرائیل میگوید که با اجرای عملیاتی در بهمن ۱۳۹۶ آرشیو اتمی ایران را به تلآویو انتقال داده است.
بنیامین نتانیاهو در بهار ۱۳۹۷ در یک کنفرانس خبری از حدود ۵۰ هزار سند و هزاران لوح فشرده از آرشیو اتمی ایران رونمایی کرد.
نخست وزیر اسرائیل در آن زمان گفت هدف اولیه ایران از راهاندازی برنامه اتمیاش، دستیابی به سلاح هستهای بوده و در حالی که سال ۱۳۹۴ با کشورهای جهانی برجام را امضا کرد، این اسناد را از بین نبرد و آن را در انباری در شورآباد در حومه تهران پنهان کرد.
دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا میگوید برجام «بدترین توافقی بوده که وی دیده است» و اردیبهشت پارسال از توافق هستهای با جمهوری اسلامی خارج شد و تحریمهای سختی علیه ایران به اجرا گذاشت. آمریکا همچنین میگوید برجام رفتار جمهوری اسلامی را تغییر نداده است.
ایران در سال جاری، در دو مرحله بخشی از تعهدات برجامی خود را لغو کرد که شامل افزایش سطح غنیسازی و حجم ذخیره اورانیوم غنی شده است. ایران تهدید کرده است که اگر منافع اقتصادی تهران از برجام تامین نشود، گام سوم را نیز برخواهد داشت.
گزارش تازه وزارت خارجه آمریکا به افشا شدن تاسیسات هستهای نطنز و فوردو قبل از اعلام رسمی آن توسط جمهوری اسلامی اشاره کرده و میگوید بعید نیست ایران سیاست «پنهانکاری و فریب» خود را ادامه دهد و هرگز از جوانب برنامه هستهای خود پرده برندارد.