سیاست‌های مربوط به انرژی در کشورهای کناره دریای خزر بسیار پیچیده است. نمونه تازه‌ای از این پیچیدگی را می‌توان در تلاش ترکمنستان برای انتقال گاز طبیعی به ترکیه مشاهده کرد.
رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است که بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.
ترکمنستان با آن که دارای چهارمین ذخیره گاز طبیعی در جهان است، اما تنها یک مشتری برای این سرمایه دارد: چین! از طرفی دیگر اقتصاد این کشور دچار بحران جدی است و بنابراین دولت این کشور تقریبا با هر کسی که مشتری گاز آنها باشد، قرارداد امضا خواهد کرد.
اخبار حاکی از این است که در هفته‌های گذشته ترکمنستان به ایران پیشنهاد داده است که از لوله‌های گاز ایران برای انتقال این سوخت طبیعی به ترکیه استفاده کند.
ترکمنستان از اواخر دهه نود میلادی مسئولیت انتقال گاز به شمال ایران را به عهده داشته است. اما در اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی از ایران خواست که مبلغ دو میلیارد دلار بابت انتقال گاز به شمال ایران در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی به این کشور بپردازد.
ایران با اعلام این که این مبلغ بسیار بالاست و این که دولت ترکمنستان در سرمای شدید زمستان آن سال قیمت گاز را نه برابر میزان معمول بالا برد، این درخواست را رد کرد.
با آن که به نظر می‌رسید گفت‌وگوها در روزهای آخر سال ۲۰۱۶ به نتیجه رسیده باشد، اما ترکمنستان در اول ژانویه ۲۰۱۷ انتقال گاز به ایران را متوقف کرد. در حال حاضر انتقال گازی از ترکمنستان به ایران صورت نمی‌پذیرد.
پس از این جریان ایران اعلام کرد که ترکمنستان به طور غیرقانونی قرارداد بین دو کشور را زیرپا گذاشته است و چند بار هم تهدید کرد که در مجامع جهانی از ترکمنستان شکایت خواهد کرد.
بنابراین طبیعی به نظر می‌رسد که دولت ایران از پیشنهاد تازه دولت ترکمنستان به وجد نیامده باشد.
رضا اراکی، مدیر شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که ایران نظر مثبتی نسبت به این پشنهاد ندارد. از آنجا که خط لوله انتقال گازی که شمال ایران را به مرزهای ترکیه متصل کند وجود ندارد، پیشنهاد ترکمنستان این است که آنها گاز طبیعی را به شمال ایران منتقل کنند و در عوض ایران همان مقدار گاز را به ترکیه از مسیرهای دیگر بفروشد.
اینجاست که پای دیگر کشور همسایه به میان می‌آید: آذربایجان. خط لوله TANAP که از مرکز نفتی کشور آذربایجان در دریای خزر آغاز می‌شود و ۱۸۴۰ کیلومتر طول دارد، قرار است که نفت آذربایجان را به ترکیه و دیگر کشورهای اروپایی منتقل کند.
این خط لوله قرار است سال آینده افتتاح شود. در مرحله اول این خط لوله فقط گاز طبیعی آذربایجان را منتقل خواهد کرد، اما قرار است که با گسترش آن، گازهای کشورهای مجاور را هم بتوان توسط آن منتقل کرد. ترکمنستان تلاش می‌کند که یکی از این کشورها باشد. اما ایران، عراق و شمال سوریه وضع بهتری برای انتقال گاز به TANAP را دارند.
به گفته اراکی، ایران مشکلی برای انتقال گاز ترکمنستان به آذربایجان ندارد. با آن که آذربایجان خود تولید کننده گاز طبیعی است، اما آنها در تابستان - که گاز قیمت کمتری دارد- آن را از کشورهای دیگر خریداری و ذخیره می‌کنند و در زمستان با قیمت بیشتری می‌فروشند.
ارمنستان هم امیدوار است به چنین توافقی با ترکمنستان برسد و بتواند گاز آنها را با قیمت کمتر خریداری کند. آنها حتی پیشنهاد دادند که در دعوای میان ایران و ترکمنستان میانجی‌گری کنند. پیشنهاد آنها این است که ایران به اندازه بدهکاری‌اش به ترکمنستان، به ارمنستان گاز طبیعی بدهد. در مقابل ارمنستان هم به ترکمنستان کالا صادر کند. دو هفته پیش وزیر انرژی ارمنستان اعلام کرد که دو کشور ایران و ترکمنستان با این پیشنهاد موافقت کرده‌اند. اما ترکمنستان این خبر را تایید نکرد.
معاوضه کالا و خدمات در عوض گاز طبیعی همان قراردادی بود که ایران قبل از اختلافات سال گذشته با ارمنستان داشت. یعنی تهران به عشق آباد کالا صادر می‌کرد و در عوض ترکمنستان گاز طبیعی شمال ایران را تامین می‌کرد. اما دولت ترکمنستان در حال حاضر به پول نقد نیاز دارد و در ثانی ارمنستان در گذشته بدقولی‌هایی نسبت به پرداخت بدهی‌هایش به این کشور داشته است.
ارمنستان در حال حاضر از روسیه هم گاز خریداری می‌کند. اما اگر ایران و ترکمنستان قیمت را پایین بیاورند، می‌توانند جای روسیه را در تامین گاز ارمنستان بگیرند، امری که دولت ایروان به آن علاقه‌مند است.
در هر حال امکان این که ترکمنستان بتواند گاز طبیعی‌اش را به غرب منتقل کند کم است. اینکه با تمام اختلافات سال گذشته، باز هم دولت عشق‌آباد به تهران این پیشنهاد را داد، نشان می‌دهد که آنها تقریبا به هر طنابی متصل می‌شوند تا بتوانند وضع اقتصادی ارمنستان را بهبود بخشند.
