خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۲۴ آبان از قول سه مقام ارشد گزارش داد که رهبر جمهوری اسلامی ایران حدود دو هفته پیش در ملاقات با اسماعیل هنیه در تهران برای او پیام صریحی داشت: «شما در مورد حمله ۱۵ مهر به اسرائیل به ما هشدار ندادید و ما نیز به نیابت از شما وارد جنگ نمیشویم.»
اسماعیل هنیه از رهبران حماس است، گروه افراطی تحت حمایت جمهوری اسلامی که آمریکا و اتحادیۀ اروپا آن را یک سازمان تروریستی معرفی کردهاند.
رویترز میگوید مقامات ایرانی و مقامات حماس که از این دیدار اطلاع دارند ولی خواستند نامشان در گزارش قید نشود، به این خبرگزاری گفتهاند که آیتالله خامنهای به اسماعیل هنیه گفته است ایران به حمایت سیاسی و معنوی از حماس ادامه خواهد داد ولی مستقیماً دخالت نخواهد کرد.
گرچه به نوشته خبرگزاریهای ایران، حماس این گزارش رویترز از محتوای دیدار هنیه با رهبر جمهوری اسلامی را رد کرده، اما به نوشته رویترز یک مقام حماس گفته است که رهبر ایران از هنیه خواسته صداهایی را که به طور علنی خواستار دخالت ایران و یا حزبالله لبنان در جنگ علیه اسرائیل میشوند، ساکت کند.
دفتر رهبر جمهوری اسلامی هنوز مستقیماً به این گزارش واکنشی نشان نداده است.
سه منبع نزدیک به حزبالله لبنان، گروه مقتدر مورد حمایت جمهوری اسلامی، نیز به خبرگزاری رویترز گفتند که این گروه نیز از حملۀ بیسابقه و ویرانگر حماس به جنوب اسرائیل کاملاً غافلگیر شدند و شبهنظامیان این گروه در جوار مرز با اسرائیل در حالت آمادهباش نبودند.
یکی از فرماندهان حزبالله لبنان گفت: «ما بیدار شدیم و دیدیم جنگ شروع شده است.»
این نخستین بار طی ۲۰ سال اخیر است که «محور مقاومت»، اصطلاحی که جمهوری اسلامی برای مجموعه نیروهای نیابتی خود در منطقه استفاده میکند، بهدلیل جنگ اسرائیل و حماس ناگزیر شده است در چند جبهه وارد درگیری شود و برای آن آزمایش بزرگی خواهد بود.
بهنوشتۀ رویترز، نباید فراموش کرد که تکتک اجزای «محور مقاومت» شامل حزبالله لبنان، حکومت سوریه، شبهنظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه و حوثیهای یمن هر یک اولویتها و چالشهای داخلی متفاوتی دارند.
کارشناسان منطقه معتقدند که حملۀ حماس به اسرائیل متحدان این گروه را برای وارد شدن به جنگ با قدرتی که برتری نظامی دارد، در موقعیت دشواری قرار داده است. حماس برای بقای خود میجنگد ولی تهاجم نظامی اسرائیل چنان نیرومند است که دیگران را برای ورود به جنگ دچار تردید کرده است.
محمد الضیف، فرمانده نظامی حماس، روز ۱۵ مهر از سایر بخشهای «محور مقاومت» خواسته بود به این نبرد بپیوندند. او در یک پیام صوتی افزوده بود: «برادران ما در مقاومت اسلامی در لبنان، ایران، یمن، عراق و سوریه، این روز اتحاد مقاومت شما با مردم فلسطین است.»
در هفتههای بعد نشانههایی از کلافگی حماس برملا شد و رهبران اين گروه از عدم حمایت کافی گله کردند.
خالد مشعل، از رهبران پیشین گروه افراطی حماس، روز ۲۴ مهر در مصاحبهای تلویزیونی ضمن قدردانی از اقدامات حزبالله لبنان گفت: «این نبرد مستلزم اقدامات و کمکهای بیشتری است.»
با این همه، خبرگزاری رویترز بهنقل از شش منبع مطلع از مواضع رهبران ایران که خواستند نامشان در گزارش قید نشود، میگوید جمهوری اسلامی فقط در شرایطی وارد جنگ میشود که از سوی اسرائیل و آمریکا مستقیماً مورد حمله قرار بگیرد.
این منابع افزودند که در حال حاضر سیاست حکومت ایران ادامه حملات پهپادی و موشکی گروههای نیابتی آن ازجمله حزبالله لبنان به اهداف نظامی اسرائیل و آمریکا در منطقه است.
بهگفتۀ این منابع، این یک استراتژی حسابشده برای نشان دادن همبستگی با حماس و منحرف کردن تمرکز اسرائیل از نوار غزه بدون ورود مستقیم به جنگ با اسرائيل است که میتواند پای آمریکا را نیز به جنگ گستردهتری بکشاند.
برخی کارشناسان غربی معتقدند که این استراتژی «محور مقاومت» در حقيقت نوعی بازدارندگی است که به آمريکا و اسرائيل میگويد تا زمانی که به ما حمله نکنيد، وضعيت به همين حال باقی میماند.
جمهوری اسلامی همواره ادعا کرده که هر یک از بخشهای «محور مقاومت» جداگانه و مستقل تصمیم میگیرند.
حسن نصرالله، رهبر حزبالله لبنان، نیز در سخنرانی ۱۲ آبان خود مدعی شد که اقدامات «گروههای مقاومت» توسط رهبران این گروهها تصمیم گرفته میشود نه هیچ طرفی دیگر.
نصرالله حتی گفت که عملیات «طوفان الاقصی» هم در برنامهریزی و هم اجرا «کاملاً فلسطینی بود» و نه کشوری دیگر و نه گروه دیگری در «محور مقاومت»، «در جریان این عملیات نبودند».
رهبر حزبالله در عین حال که به حمایت «علنی» جمهوری اسلامی از این گروهها اذعان کرد، این ادعا را هم مطرح کرد که تهران «هیچگاه نظر خود را بر رهبران این گروهها تحمیل نکرده است».
از فردای حملۀ گروه افراطی حماس به خاک اسرائیل، درگیریهای مرزی بین حزبالله لبنان و ارتش اسرائیل ادامه داشته و برخی گزارشها حاکی است که تاکنون حدود ۷۰ شبهنظامی حزبالله نیز کشته شدهاند. با این همه، حزبالله نیز همچون حامی خود ایران از ورود به یک جنگ گسترده پرهیز کرده است.
پایگاههای نیروهای آمریکایی در منطقه طی شش هفته اخیر دستکم ۴۰ بار با موشک و پهپاد مورد حمله قرار گرفتهاند. هرچند آمریکا در چند مورد مواضع شبهنظامیان مورد حمایت ایران در سوریه را بمباران کرده ولی به نظر میرسد که پس از دو جنگ طولانی عراق و افغانستان و از سوی دیگر ادامه جنگ در اوکراین، دولت جو بایدن تمایلی به آغاز یک جنگ دیگر ندارد.
دو منبع امنیتی اسرائیلی نیز کهبهشرط آنکه نامشان در گزارش قید نشود، به خبرگزاری رویترز گفتند که این کشور بهدنبال گسترش جنگ نیست ولی برای حفاظت از خود آماده است در چند جبهه بجنگد.
آنها افزودند که از نظر نهادهای امنیتی اسرائیل، مهمترین تهدید بالقوه علیه این کشور حزبالله لبنان است.