رئیس جمهوری اسلامی ایران در دیدار از عراق خواهان تشکیل اتحادیه مشترک کشورهای اسلامی و برچیده شدن مرزهای کشورهای اسلامی، مانند تجربه اتحادیه اروپا شد.
اظهارات روز چهارشنبه ۲۱ شهریور مسعود پزشکیان در حالی است که ایران از سال گذشته به شدت درگیر اخراج گسترده شهروندان افغانستان است و از طرفی شهروندان ایرانی در حال خروج سالانه میلیاردها دلار برای خرید ملک در ترکیه برای دریافت حق اقامت یا شهروندی ترکیه هستند.
از سوی دیگر، کشورهای جنوب ایران نیز به خاطر تهدیدات امنیتی جمهوری اسلامی سخت‌گیری برای ورود شهروندان ایرانی را افزایش داده و در شمال کشور نیز ترکمنستان و جمهوری آذربایجان ورود شهروندان ایرانی را به شدت محدود کرده‌اند.
آقای پزشکیان در دیدار با عبداللطیف جمال رشید، همتای عراقی خود، همچنین گفته است تقویت وحدت میان کشورهای اسلامی، منجر به بی‌اثر شدن تحریم‌ها علیه ایران خواهد شد.
کشورهای عرب منطقه برخلاف ایران که تحت تحریم است، روابط بسیار گسترده با کشورهای اروپایی و آمریکا در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و حتی نظامی دارند و توسل جمهوری اسلامی به نیروهای نیابتی خود در عراق برای دور زدن تحریم‌ها، خصوصا قاچاق دلار به کشور منجر به اعمال محدودیت شدید آمریکا بر بانک‌های عراقی و دونرخی شدن نرخ ارز و تورم در این کشور شده است؛ اتفاقی که اعتراض شهروندان عراقی را برانگیخته و اقتصاد این کشور را با چالش مواجه کرده است.
جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته با ایجاد گروه‌های نیابتی در کشورهای مسلمان، در تلاش برای افزایش نفوذ خود بوده و در مواردی مانند یمن باعث تجزیه کشور میان جناح‌های سیاسی شده است.
جمهوری اسلامی ایران در عراق نفوذ سیاسی قابل‌توجهی دارد و متحدان عراقی تهران بر پارلمان و دولت کنونی بغداد مسلط هستند.
در جریان سفر پزشکیان به عراق نیز یک پایگاه نظامی ائتلاف بین‌المللی در فرودگاه بغداد مورد حمله موشکی قرار گرفت.
رئیس‌جمهور ایران همچنین روز چهارشنبه در دیدار با محمدشیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق بر اجرای تفاهم‌نامه‌های همکاری امنیتی میان ایران و عراق تاکید کرده تا به گفته او، «با تروریست‌ها و دشمنان مقابله کنیم، همان‌هایی که در گذشته ثبات و امنیت منطقه را هدف قرار دادند».
دو کشور پیشتر و در اسفند ماه ۱۴۰۱ در جریان سفر علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی به عراق یک توافق‌نامه امنیتی با هم امضا کردند که بر اساس آن به فعالیت مخالفان جمهوری اسلامی ایران در اقلیم کردستان عراق پایان داده شود.
در جریان سفر مسعود پزشکیان در سفر به عراق ۱۴ تفاهم‌نامه‌همکاری بین دو کشور به امضا رسید.
رئیس‌جمهور ایران در ادامه تاکید کرد که «به تفاهمات پایبند خواهیم بود و در ایران آنها را به شدت دنبال می‌کنیم تا اجرایی شود.»
تفاهم‌نامه، برخلاف قرارداد التزام قانونی ایجاد نمی‌کند و تنها بستری برای مذاکرات بیشتر برای عقد قرارداد ایجاد می‌کند.
