ایران ۲۲ مکان یا سایت فرهنگی و تاریخی و یک مکان طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو دارد و در میان ده کشور نخست این فهرست است. با این حال سهم کشور از گردشگران خارجی، به‌ویژه با در نظر گرفتن مکان‌های معروف آن، چندان چشم‌گیر نیست و به‌تازگی رئیس «جامعه تورگردانان ایران» از کاهش ۴۲ درصدی گردشگران اروپایی و آمریکایی نیز خبر داده‌است.
۲۳ مکان برگزیده ایران در «میراث جهانی یونسکو»
۱
چغا زنبیل؛ به ایلامی زیگورات دوراونتاش، در نزدیکی شوش باستانی در استان خوزستان در حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد بنا شده‌است. نخستین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو بود و در سال ۱۹۷۹ میلادی در این فهرست جای گرفت.
۲
تخت‌جمشید؛ از شهرهای باستانی در ایران و پایتخت تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان هخامنشیان بود. این مکان نیز در سال ۱۹۷۹ در فهرست یونسکو ثبت شد.
۳
میدان نقش جهان؛ در سال ۱۹۷۹ یک مکان دیگر هم به فهرست یونسکو افزوده شد و آن‌هم جایی نیست جز میدان نقش جهان اصفهان. مسجد شیخ لطف‌الله، سردر قیصریه، عالی‌قاپو و مسجد شاه (مسجد امام)، بناهای تاریخی چهارگوشه میدان هستند. در این میدان می‌شود کارهای مختلفی کرد؛ گشت‌وگذار، خرید، قرار عاشقانه و حتی بازی فوتبال.
۴
تخت سلیمان؛ یا آتشکده آذرگشنَسب یک محوطه بزرگ است که در نزدیکی تکاب، در استان آذربایجان غربی بنا شده‌است. بناهای تاریخی این محوطه پیرامون دریاچه‌ای طبیعی ساخته شده‌اند و آثاری از دوره‌های اشکانیان، ساسانیان و ایلخانان در آن یافت شده‌است.
۵
بم و فضای فرهنگی آن؛ شهر بم در استان کرمان قرار دارد و ارگ معروف آن یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری ایران است. بنای تاریخی بم در زمین‌لرزه ۱۳۸۲ به‌شدت آسیب دید اما بار دیگر از ویرانه‌ها سر برآورد و همچنان در فهرست یونسکو قرار دارد. چندین کشور از جمله ایتالیا، فرانسه و ژاپن در بازسازی آن کوشیدند.
۶
پاسارگاد؛ این مجموعه سازه‌های باستانی دوران هخامنشی را در بر می‌گیرد و در استان فارس قرار دارد. آرامگاه کوروش بزرگ از جمله مشهورترین این سازه‌ها است. یونسکو این مجموعه را ۱۴ سال پیش در سال ۲۰۰۴، با صد در صد آرا به فهرست خود افزود.
۷
گنبد سلطانیه؛ وقتی سلطان محمد خدابنده اولجایتو دستور می‌داد آرامگاهش را در این‌جا بنا کنند، حتما خبر نداشت زمانی این مکان به فهرست میراث جهانی افزوده خواهد شد ولی اگر خبر داشت احتمالا معجزه هم می‌دانست. اولجایتو هشتمین سلطان از سلسله ایلخانان بود و گنبد سلطانیه امروز از مهمترین آثار ایرانی و اسلامی به‌شمار می‌رود.
۸
بیستون؛ در نزدیکی کرمانشاه، بر دامنه کوه بیستون، سنگ‌نبشته‌ای منحصر به فرد قرار دارد. سنگ‌نبشته بسیتون از دوران هخامنشی به یادگار مانده و سال ۲۰۰۶ به فهرست یونسکو افزوده شد. یونسکو ارتفاع آن را ۱۵ متر و طول آن را ۲۵ متر ثبت کرده‌است و یادآوری کرده این سنگ‌نبشه به سه خط میخی، به زبان‌های پارسی باستان، ایلامی و بابلی نوشته شده‌است. این سنگ‌نبشه از مهمترین سندهای تاریخ جهان است.
۹
آثار رهبانی ارمنی‌های ایران؛ در سال ۲۰۰۸ میلادی یونسکو یک مجموعه تاریخی مهم برای ارمنی‌های ایران و جهان را به فهرست خود افزود. مجموعه سه کلیسای ارمنی که بین سده‌های هفتم تا چهاردهم میلادی برپا شدند و البته بارها بازسازی شدند: قره‌کلیسا (کلیسای تادئوس مقدس)، کلیسای استفانوس مقدس و کلیسای زور زور. این مجموعه در آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارد.
۱۰
سازه‌های آبی شوشتر؛ یک سال پس از آثار ارامنه، سازه‌های آبی شوشتر به فهرست جهانی یونسکو افزوده شدند. مجموعه‌ای کم‌نظیر از پل، بند، آبشار، آسیاب، کانال و تونل، که آب را هدایت می‌کنند. هخامنشیان و ساسانیان، برای بهره‌گیری بیشتر از آب از این سازه‌ها استفاده می‌کردند.