شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» با انتشار گزارشی، از کشف ۴۰ قطعه ساخت شرکت‌های آمریکایی در پهپاد ایرانی سرنگون شده توسط اوکراین خبر داد.
بر اساس این گزارش اختصاصی از ارزیابی اطلاعاتی اوکراین که روز چهارشنبه ۱۴ دی منتشر شد، نتایج ارزیابی اطلاعاتی که اواخر سال گذشته میلادی با مقامات دولت ایالات متحده به اشتراک گذاشته شد، نشانگر چالش پیش روی دولت بایدن برای توقف تولید پهپادهای ایرانی مورد استفاده در جنگ اوکراین است.
سی‌ان‌ان ماه گذشته نیز گزارش داده بود که کاخ سفید یک گروه ویژه تشکیل داده تا درباره دسترسی ایران به فناوری آمریکایی و غربی، از تجهیزات کوچک‌تر مانند نیمه‌رساناها و ماژول‌های موقعیت‌یابی تا قطعات بزرگ‌تر مانند موتورها برای استفاده در ساخت پهپادها تحقیق کند.
در گزارش جدید این رسانه آمریکایی گفته می‌شود که بر اساس ارزیابی اطلاعاتی اوکراین، از ۵۲ قطعه خارجی استفاده شده در پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶ ایران، ۴۰ قطعه توسط ۱۳ شرکت مختلف آمریکایی ساخته شده و ۱۲ قطعه نیز ساخت شرکت‌هایی از سوئیس، کانادا، ژاپن، تایوان و چین است.
این گزارش می‌افزاید گزینه‌های مقابله با دسترسی ایران به قطعات ساخت شرکت‌های غربی محدود است: ایالات متحده برای سال‌ها محدودیت‌ها و تحریم‌های سخت‌گیرانه‌ای را برای کنترل صادرات تجهیزات با کاربرد دوگانه به ایران وضع کرده و اکنون مقامات ایالات متحده به‌دنبال تشدید اجرای آن تحریم‌ها هستند.
دولت آمریکا در صدد تشویق شرکت‌ها برای نظارت بر زنجیره‌های فروش است تا مواظب باشند که خریداران، محصولات‌شان را به «بازیگران بد» نفروشند.
بر اساس این گزارش، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد شرکت‌ها قوانین تحریمی ایالات متحده را نقض می‌کنند و آگاهانه فناوری خود را برای استفاده در پهپادهای ایرانی صادر می‌کنند.
کارشناسان می‌گویند با وجود این‌که بسیاری از شرکت‌ها وعده افزایش نظارت را می‌دهند، کنترل این‌که این قطعات بسیار فراگیر در بازار جهانی سر از کجا در خواهند آورد، برای تولیدکنندگان بسیار دشوار است.
سی‌ان‌ان می‌نویسد شرکت‌های ایرانی تحریم‌شده تلاش می‌کنند تا محدودیت‌های خرید قطعات و لوازم الکترونیکی حیاتی خود را دور بزنند؛ به عنوان مثال، شرکت سازنده پهپاد ساقط شده، شرکت صنایع هواپیماسازی ایران از سال ۲۰۰۸ تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد.
این گزارش می‌افزاید برای ایران و روسیه راه‌اندازی شرکت‌های جعلی برای دستیابی به این محصولات آسان است و شاید سال‌ها طول بکشد که جعلی بودن آن شرکت‌ها فاش شود.
سی‌ان‌ان همچنین از قول مقامات آمریکایی می‌نویسد روسیه در حال آماده شدن برای تأسیس کارخانه تولید پهپاد در خاک خود با کمک ایران است.
اوکراین اعلام کرده که تاکنون صدها پهپاد ایرانی زیرساخت‌های غیرنظامی و مناطق مسکونی این کشور را هدف قرار داده است.
طی ماه‌های گذشته کشورهای غربی و اسرائیل قول تحویل تجهیزات مقابله با پهپادهای ایرانی را به اوکراین داده بودند و برخی از تجهیزات اکنون در اوکراین مستقر شده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، روز ۱۲ دی اعلام کرد که نیروهای اوکراینی بیش از ۸۰ پهپاد ایرانی را تنها طی دو روز سرنگون کرده‌اند.
آمریکا، کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا طی ماه‌های گذشته تحریم‌هایی علیه جمهوری اسلامی، افراد و شرکت‌های دخیل در ارسال پهپادهای ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین وضع کرده‌اند.
