دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا و نیز مایک پومپئو وزیر خارجه این کشور تاکید کردهاند که ایران عامل حملات دو گانه روز پنجشنبه بیست و سوم خرداد علیه دو نفتکش خارجی در آبهای دریای عمان بوده است.
دولتمردان اسرائیل که کشورشان به توصیف بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر و وزیر دفاع، در نبرد همه جانبه با ایران «برای دفاع از خود» است، در باره رخداد دریای عمان سکوت کردهاند همانگونه که بسیاری از رسانههای این کشور و جهان سکوت آقای نتانیاهو را پس از دور جدید بحران میان آمریکا و ایران در خلیج فارس، مورد بررسی قرار دادند.
رسانهها و تحلیگران بسیاری در اسرائیل نام ایران را در ارتباط با حملات پنجشنبه به نفتکشها ذکر کرده و آن را ادامه سیاست تهاجمی ایران در منطقه توصیف دانستهاند.
تا پیش از حملات دریایی پنجشنبه، شبکه «کان»،تلویزیون دولتی اسرائیل گفته بود که موساد، سازمان امنیت خارجی و ماموریتهای ویژه این کشور، مستندات دست داشتن ایران در حملات تخریبی ماه گذشته علیه چهار نفتکش لنگر انداخته در بندر اماراتی فجیره را به همپیمانانش داد.
با وجود این، یک کارشناس امور خاورمیانه در اسرائیل در تحلیلی مدعی شده هر چند در رخداد اخیر دوباره انگشت اتهام به سوی ایران دراز شده، اما ایران نمیتواند یک مظنون منطقی باشد.
به نوشته زوی برئل در روزنامه هاآرتص، «تهران درگیر یک مبارزه سیاسی بزرگ برای گرفتن تضمین از اتحادیه اروپا، روسیه و چین است تا آنها نیز در مسیر خروج از برجام، توافق هستهای با ایران، گام نگذارند؛ همزمان ایران اطمینان دارد که آمریکا در پی بهانه برای حمله» است.
وی افزوده است، ایران آگاه است که هر ابتکار خشونتآمیزی مانند حمله به نفتکشها در منطقه، میتواند وضعش را وخیمتر کرده و برخورد نظامی علیه آن را نزدیک کند در حالی که نیاز ایران، دوری کردن از جنگ است.
این تحلیلگر با طرح این پرسش که حمله به نفتکشها در نزدیکی عمان به سود چه کسی است و منافع کدام عوامل را تامین میکند؟، یادآور شده که مقامات آمریکایی ایران را در پشت پرده این عملیات تخریبی دانستهاند.
زوی برئل یادآوری کرده که البته این خود ایران بود که تهدید کرد که اگر نفتش از خلیج فارس صادر نشود، کشورهای دیگر نیز نخواهند توانست از این آبها برای صادرات نفت خود استفاده کنند و باز این ایران بود که به بستن آبراه هرمز تهدید میکرد و این ایران است که در سیبل آمریکا، عربستان و اسرائیل قرار دارد.
اما به نوشته این کارشناس اسرائیلی، این توضیحات برای اینکه ایران عامل حمله دانسته شود، ممکن است زیادی ساده باشد.
زوی برئل با اشاره به اینکه تهران در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام، اقدام به کاهش تعهدات برجامی خود کرد و غنیسازی اورانیوم با غلظت کم را افزایش داد و صادرات مازاد اورانیوم غنیشده و آب سنگین را نیز تعلیق کرد، ابراز نظر کرده که ایران میخواهد از طریق ضربه به خود توافق هستهای و براساس همان مظنه رفتاری آمریکا در قبال ایران، واکنش نشان دهد نه اینکه احتمال برخورد نظامی علیه خود را تشدید کند.
این کارشناس با اشاره به احتمال دست حوثیهای یمنی در حملات به دو نفتکش در واکنش به بمبارانهای سنگین هوایی اخیر سعودیها در شمال یمن، افزوده است اما این رفتار نیز با سیاست ایران در دوری کردن از بهانهجوییهایی که موجب آغاز درگیری نظامی شود، تضاد دارد.
با وجود این، زوی برئل پرسیده اگر این حملات کار حوثیها باشد، آیا هنوز میتوان گفت که ایران بر اقدامات این نیروهای مورد حمایتش تسلط کامل دارد و آیا کمکهایی که به آنها میکند، حوثیها را به رعایت سیاست ایران مقید میکند یا آنکه حوثیها حمله به اهداف سعودی را نبردی مستقل و محلی و فارغ از سنجشهای ایران، میدانند.
آقای برئل نوشته یمنیهای حوثی مسئولیت برخی از حملات به عربستان را پذیرفته و حتی استدلالهایی برای آن ارائه کردهاند اما این بار با سکوت آنها روبرو هستیم.
این کارشناس این را نیز یادآوری کرده که هستههای بزرگ القاعده و قرارگاههای داعش در یمن فعال هستند و هر دو گروه دلایل زیادی برای تسویه حساب با عربستان دارند و هر دو نیز از توان انجام عملیات تخریبی علیه شناورها خلیج فارس برخوردارند.
زوی برئل به این امر نیز اشاره کرده که ایران تلویحا عربستان و آمریکا را به عاملیت این حملات متهم کرده است.
وی که ظاهرا تحلیل خود را پیش از اقدام پنجشنبه شب نیروهای آمریکا در انتشار ویدیوی تحرکات یک قایق منتسب به ایران در اطراف یک نفتکش حامل میعانات برای ژاپن منتشر کرده، پرسیده است چرا نهادهای اطلاعاتی با ابزارهای پیشرفته نمیتوانند به قاطعیت بگویند چه عاملی حمله را انجام داده است؟
ویدیوی منتشره از سوی سنتکام، ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا، گفته است قایق ایرانی تقلا کرده بود یکی از مینهای عمل نکرده را از بدنه نفتکش «کوکوکا» جدا کند.
مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا پیش از انتشار این ویدیو نیز با تاکید بر اینکه ایران مسئول این عملیات تروریستی است، افزوده بود که این ارزیابی بر اساس «اطلاعات امنیتی، جنگافزارها، تخصصهای مورد نیاز کارشناسی» بیان میشود.
آمریکا در متهم کردن ایران در کنار شمار زیادی از کشورهای کوچک و بزرگ منطقه و جهان ایستاده است؛ از کویت و امارات گرفته تا بریتانیا تاکید دارند که مجموعه رفتاری رژیم ایران، دست داشتن تهران در این نوع تحرکات تخریبی را مطرح میکند؛ چه بسا که جرمی هانت وزیر خارجه بریتانیا نیز در حمایت از اظهارات همتای آمریکاییاش گفت لندن دلیلی ندارد که اظهارات واشینگتن در مسئولیت ایران در حمله به نفتکشها را نپذیرد.
در همین حال، به نوشته کارشناس اسرائیلی امور ایران و خاورمیانه در هاآرتص، اگر معلوم شود که ایران مبتکر این حمله بوده یا حتی خودش آن را انجام داده باید دید آیا آمریکا و عربستان میتوانند به پایگاههای دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس حمله کنند تا هم راه عبور کشتیهای ایرانی را ببندند وهم کشورهای اروپایی را به خروج از برجام متقاعد کنند با این استدلال که داشتن رابطه با ایران به معنی حمایت از ترور و به ویژه حمایت از ترور دریایی است.
به نوشته زوی برئل، تردیدی در مورد توان حمله به ایران از این نگرانی ناشی میشود که چنین واکنش نظامی از سوی آمریکا و عربستان، ایران را هم به وخیمتر کردن گامهای بعدیاش و حملات آشکار به اهداف آمریکایی و سعودی با عنوان «دفاع از خود» بکشاند.