اظهارات علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در نخستین دیدار با هیئت دولت چهاردهم، تناسب بالایی با ویژگی این دولت و کارویژه در نظر گرفته‌شده برای آن از سوی نهاد ولایت‌فقیه داشت.
توصیه‌ها و پیشنهادات خامنه‌ای در روز ششم شهریور، در کلیت آن همان‌هایی هستند که وی در طول رهبری سی‌وپنج ساله خود به صورت آرزواندیشانه و مغایر با برآیند مطالبات جامعه، بدون تغییر تکرار کرده‌است. علاوه بر حرف‌های تعارف‌آمیز در اهمیت تکیه زدن به کرسی وزارت و ضرورت موفقیت دولت، شباهت زیادی بین نکات محوری سخنان خامنه‌ای در دیدار اول با دولت ابراهیم رئیسی مشاهده می‌شود.
ولی در مجموع رهبری جمهوری اسلامی، دولت رئیسی را بیشتر مورد توجه قرار دارد و آن را خودی‌تر به حساب آورد. خامنه‌ای مدت زمان بیشتری با آن‌ها صحبت کرد که البته اکثرش جنبه آموزشی و یاددادن نحوه مدیریت وزرات‌خانه‌ها بود. در دیدار با دولت پزشکیان جنبه آموزشی به طورنسبی کم‌رنگ‌تر بود.
برای درک بهتر جایگاه دولت پزشکیان، مقایسه محورهای اصلی سخنان خامنه‌ای در دیدار نخست با هیات دولت سیزده و چهارده مفید است.
رهبر جمهوری اسلامی در شهریور ۱۴۰۰ با تاکید بر این‌که کشور به‌دلیل همه‌گیری کووید-١٩ در برهه دشواری قرار دارد، حل معضل تورم و مشکلات معیشتی و مهار بحران کووید را اولویت‌های اصلی دولت به‌شمار آورد. اما در عرصه گفتمانی بازسازی تفکر انقلابی و احیای امید از دست رفته را کار اصلی دولت رئیسی معرفی کرد.
او در عین حال گوشزد کرد که انقلابی بودن منافاتی با عقلانیت نداشته و باید فکورانه باشد تا « در همه مدیریت‌ها حرکت بر روی ریل انقلاب» انجام شود. منظور وی از «انقلاب» معنای خاصی مبتنی بر افراط‌گرایی است که مبانی عقلانیت متعارف را رد کرده و تنها در برخوردی ابزاری از آن برای تحقق اهداف در چارچوب گفتمان بنیادگرایی اسلامی شیعه‌محور استفاده می‌کند.
«مردمی بودن»، «انجام مستمر سفرهای استانی و رفتن به میان مردم»، «سبک زندگی مردمی با دوری از اشرافی‌گری»، «گزارش صادقانه به مردم»، «عذرخواهی از مردم بابت اشتباهات»، «پیوست عدالت برای تمامی مصوبات و طرح‌ها»، «جوان‌سازی دولت»، «بهره‌گیری از نخبگان بیرون از دولت»، «مقابله با فساد در فرهنگ و حضور فعال در جنگ فرهنگی»، «فسادستیزی در حوزه اقتصادی» و «دیپلماسی اقتصادی» موضوعات دیگری بودند که او پیرامون آن‌ها توضیحاتی ارائه داد و خواهان قرار دادن آن‌ها در شرح وظایف دولت و تعیین برنامه عملیاتی برایشان شد.
در دیدار با دولت پزشکیان، اکثر این محورها به زبانی دیگر تکرار شد اما محورهای جدید شامل موارد زیر بودند:
«تلاش برای رشد جمعیت»، «قانونمند کردن فضای مجازی با هدف رفع تهدیدها و استفاده از فرصت‌ها»، «برشمردن صفات متعهد، انقلابی، جوان و پر انگیزه به عنوان شرایط مدیران و کارشناسان مورد استفاده در وزارت خانه‌ها»، «رجوع به کارشناسان مومن و صادق و باورمند به توانمندی‌های داخل»، «استفاده نکردن از نیروهایی که نگاه به خارج دارند»، «دنبال کردن لایه‌های زیرساختی هوش مصنوعی»، «امید نبستن به دشمن و موردی بودن تعامل».
محورهای جدید یادشده تفاوت خاصی ندارند و بیشتر اقتضائات ناشی از شرایط متفاوت شروع فعالیت هر دو دولت است. خامنه‌ای بر افشاگری پزشکیان پیرامون مداخله‌اش در تعیین کابینه مهر تایید زد منتهی همان‌طور که انتظار می‌رفت با مشاوره نامیدن آن از پذیرش مسئولیت طفره رفت!
در حالی‌که محتوی روایت پزشکیان، فراتر از مشاوره بوده و جنبه تحکم‌آمیز داشت؛ همان‌گونه که او در دیدار با وزراء با نگاه از بالا نکاتی را به آن‌ها، مستقل از وعده‌های پزشکیان و ستاد انتخاباتی‌اش، دیکته کرد. خامنه‌ای فقط تایید و یا تاکید نکرده است بلکه مستقیم و یا تلویحی مخالفت هم کرده است. و گرنه پزشکیان نمی‌گفت که ترکیب انتخاب شده، اولویت‌های وی نبوده‌اند.
اما این‌که رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با دولت پزشکیان، صحبتی از بازسازی انقلابی نکرد، در نگاه اول ممکن است نوعی عقب‌نشینی محسوب شود اما ژرف‌کاوی ماجرا این فرضیه را قوت می‌بخشد که با توجه به تعاریف او از دولت رئیسی و اقدامات وی به عنوان معیار حرکت درست، خامنه‌ای دولت پزشکیان را ادامه دولت رئیسی و در بستر گفتمان «انقلابی» می‌داند.
او دولت روحانی را انحراف از گفتمان یادشده می‌دانست و به همین دلیل از دولت رئیسی خواست که در فکر احیاء آن باشد. وی حتی در اولین صحبت با دولت سیزدهم، مدعی ناامیدی مردم بعد از هشت سال دولت روحانی شد که رئیسی می‌بایست آن را ترمیم می‌کرد. اما در دیدار با دولت پزشکیان که به شهادت آمار رسمی، رای کمتری از رئیسی آورده است! صحبتی از احیای امید تضعیف‌شده نکرد! اطمینان خامنه‌ای از مدیریت سیاسی و فرهنگی دولت پزشکیان در حدی است که نیازی به طرح اهمیت مقابله با تهاجم فرهنگی احساس نکرد!
تصریح وی بر قانونمند کردن فضای مجازی در حالی‌که فیلترینگ گسترده و محدودیت‌های مختلف بر آن اعمال می‌شود، نشانگر اراده‌ای است که خواهان افزایش محدودیت‌ها و نگاه هدایت‌گر است.
بر خلاف فضاسازی خامنه‌ای، قانونمندی فضای مجازی در کشورهای غربی اولاً در چارچوب دمکراسی انجام می‌شود و ثانیاً مقید به اصول گردش آزاد اطلاعات است و محدودیت‌ها برای دفاع از حقوق مردم و بنیادها و جلوگیری از جرائم سازمان‌یافته، تروریسم و قاچاق است. اما در جمهوری اسلامی به‌مثابه یک نظام اقتدارگرا، اصل آزادی رسانه و صاحب حق بودن انسان‌ها پذیرفته نشده و برخورد قیم‌مآبانه و کنترلی تجویز و اجرا شده است. این توصیه با قول و قرار پزشکیان در خصوص برداشتن فیلترینگ و محدودیت‌ها در تعارض است.
در سیاست خارجی نیز مشابه دولت رئیسی، تاکید بر خنثی‌سازی تحریم‌ها، امید نبستن به «دشمن» و نگاه به داخل بود که باز نشانه‌ای دال بر تغییر فضا در سیاست خارجی نشان نداد. کماکان راهبرد ستیزه‌جویانه در سیاست خارجی ادامه خواهد داشت و وزارت خارجه باید راهی برای مصالحه مقطعی و جلو بردن این راهبرد پیدا کند.
تاکید بر کار کارشناسی نیز با قید «مومن» گره زده شد که در نهایت تثبیت سرمشق برتری تعهد بر تخصص و محدود شدن مناصب ارشد و میانی حکمرانی به وفاداران به ساختار حقوقی و حقیقی نهاد ولایت فقیه است.
تعریف خامنه‌ای از کارشناسی مشابه توصیه‌اش به دولت رئیسی در پیوند زدن مشی «انقلابی» و صفت «عقلانی» است که خروجی‌اش اخلال در بوروکراسی است. اکثریت قریب به اتفاق وزرای دولت پزشکیان همگی نیروهایی هستند که در این چارچوب رشد کرده و با آزمون و خطا در مناصب مدیریتی و در غیاب شایسته‌سالاری، مهارت کسب کرده‌اند. توصیه به حضور رئیس‌جمهور در میدان و نادیده گرفتن گزارش‌هایی که در نهادهای حاکمیتی تهیه می‌شود و عمل خارج از سازوکار تعریف‌شده و تقسیم کار شده وظایف، وجه دیگری از مغایرت با بروکراسی و مدیریت دانش‌بنیاد را نمودار می‌کند.
گزینش مدیران جوان نیز با توجه به معیارهای برشمرده شده، برخوردهای امنیتی سالیان قبل و ادعای پزشکیان مبنی بر این‌که دولتش ائتلافی از جناح‌های سیاسی است ولی در واقع در گزینش چهره‌های محافظه‌کار و مطیع ولی‌فقیه، سیمای واحدی را نشان می‌دهد، دشوار است بتوان خارج از اصولگرایان، اصلاح‌طلبان محافظه‌کار، نیروهای خنثی و فرصت‌طلبان و بدون جلب نظر نهادهای اطلاعاتی، نیروهای مردمی و توانمند را به کار گرفت.
در مجموع سخنان آغازین خامنه‌ای با اعضای دولت چهاردهم با توجه به ادعای پزشکیان در تبعیت مطلق از فرامین و نظرات رهبر جمهوری اسلامی، این تحلیل را تقویت کرد که قرار نیست در وضعیت موجود سیاسی تغییر معناداری حاصل شود و دولت پزشکیان در مسیر ریل‌گذاری‌شده دولت رئیسی حرکت خواهد کرد.
