بنابر يکی از سنت های ايرانی روز سيزدهم سال نو حتما بايد از خانه بيرون رفت و در يک فضای سبز آخرين روز از جشن سال نو را برگزار کرد.
بسياری می گويند اين روز نحس است و اگر در اين روز در خانه بمانی، سال خوبی را نخواهی داشت.
ولی اينکه چرا سيزدهمين روز سال نو در نزد ايرانيان« بدشگون» قلمداد می شود را شايد کمتر کسی بداند.
سيزده بدر، روز با شگون
در برنامه اين هفته نگاه تازه ابتدا به سراغ دکتر هوشنگ طالع، پژوهشگر تاريخ در تهران رفتيم تا ببينيم اين روز برای چه «نحس» خوانده می شود و ايرانيان در گذشته در اين روز چه کارهايی را انجام می داده اند.
آقای طالع می گويد:«روز سيزدهم فروردين پيش از اسلام نه تنها روز نحسی نبوده بلکه روز باشگونی به شمار می آمده و به همين دليل مردم به طبيعت می رفتند تا آن را جشن بگيرند».
به گفته او «ايرانيان تا پيش از گرويدن به اسلام بر اين باور بودند که زمين دوازده هزار سال عمر دارد و در سال سيزده هزارم عمر زمين به سرمی آيد و دوره جديدی از زندگی آغاز می شود و برای همين روز سيزدهم فروردين را نماد سال سيزده هزارم قرار می دادند و آن را جشن می گرفتند».
هوشنگ طالع می افزايد:« پس از حمله اعراب، ايرانيان برای آنکه بتوانند همچنان آداب و رسوم مذهبی و فرهنگی خود را اجرا کنند و با واکنش منفی فرمانروايان جديد روبرو نشوند، گفتند، اين روز يک روز نحس است و ما بايد آن را در طبيعت سپری کنيم».
- «ايرانيان تا پيش از گرويدن به اسلام بر اين باور بودند که زمين دوازده هزار سال عمر دارد و در سال سيزده هزارم عمر زمين به سرمی آيد و دوره جديدی از زندگی آغاز می شود و برای همين روز سيزدهم فروردين را نماد سال سيزده هزارم قرار می دادند و آن را جشن می گرفتند».
به گفته اين پژوهشگر، « از آنجا که اعراب در فرهنگ شان روزهای نحس داشتند، اين توجيه ايرانيان سبب شد ديگر نسبت به برگزاری مراسم روز سيزده حساسيتی نشان ندهند».
دکتر عباس پويا، اسلام شناس در دانشگاه فرايبورگ آلمان مهمان ديگر برنامه اين هفته نگاه تازه است.
آقای پويا می گويد:« در قرآن و احاديث معتبر روزها و ماه های نحس جايی ندارند ولی اعراب پيش از اسلام برخی از ماه ها را نحس می دانستند، مانند ماه محرم. برای مثال در اين ماه جنگيدن ممنوع بود. اين اعتقادات اعراب بعدا وارد اسلام نيز شد واسلام نيز آنها را پذيرفت».
ولی به گفته آقای پويا «در دوران جديد مسلمانان به ندرت به اين موضع توجه می کنند و برای نمونه در جنگ ايران و عراق شاهد بوديم که حتی در ماه های حرام هم جنگ می شد».
البته برای اطمينان از تئوری مطرح شده از سوی آقای هوشنگ طالع درباره دليل نحس خوانده شدن روز سيزدهم فروردين به سراغ يک کارشناس ديگر هم رفتيم.
دکتر احسان يارشاطر، استاد ادبيات فارسی و تاريخ ايران و مولف دانشنامه ايرانيکا در نيويورک مهمان بعدی برنامه ماست.
آقای يارشاطر می گويد:« با وجود آنکه مراسم روز سيزده، منطقی به نظر می رسد و به نحوی پايان دهنده جشن سال نواست ولی تا کنون هيچ گونه مدرک و سندی از دوران پيش از اسلام درباره اين روز پيدا نشده است و با قاطعيت نمی توانيم بگوييم که اين روز قبل از حمله اعراب هم به شکل امروزی جشن گرفته می شده است».
در برنامه اين هفته نگاه تازه ناصر مسعودی، خواننده پرطرفداری که اين روزها برای ديدار از اعضای خانواده اش در پاريس به سر می برد، حضور دارد.
آقای مسعودی هم پيش از انقلاب و هم پس از انقلاب ترانه های زيادی را به ويژه به گيلکی اجرا کرده است.
ترانه مشهور بنفشه گل از کارهای او پيش از انقلاب و ترانه سريال تلويزيونی ميرزا کوچک خان جنگلی از کارهای او در سال های اخير است.
