شصت سالگی اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ «مسئولیت دولت ها»

اعلامیه جهانی حقوق بشرسازمان ملل ۶۰ ساله شد؛ دهم دسامبر برابر با بیستم آذر ماه، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی حقوق بشرنام گذاری شده است. حقوق بشری که صرفنظر از دین، ملیت، نژاد وجنسیت، انسان را به صرف انسان بودن، از داشتن حداقل حقوق، برخوردار می کند. سندی که پیش نویس آن، پس از جنگ جهانی دوم، در کوران ویرانی و فقر حاصله ازاین جنگ تهیه شد.

بان گی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد ، نیز در پیام ی به مناسبت این روز ، خواستار اجرای موازین اعلامیه جهانی حقوق بشر« در همه جا و توسط همگان» شد.

در همین زمینه رادیو فردا، با روپرت کل ویل، سخنگوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو مصاحبه ای انجام داده است.

رادیو فردا: اهمیت انتشار اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد در چیست؟

روپرت کل ویل: اعلامیه جهانی حقوق بشر پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم و ویرانی های ناشی از آن از جمله هولوکاست به امضا رسید.

همه می خواستند کاری کنند که مطمئن شوند تا چنین وقایعه فاجعه باری یک بار دیگر رخ ندهد. کاری که انجام شد این بود، تصویری ترسیم شد و در قالب آن به این نکته تاکید شد که انسان صرف انسان بودن بهره مند از حق و حقوقی است. سعی شد تا حقوق اولیه انسانی، همچون اینکه هیچ کس نباید شکنجه شود، هیچ کس نباید بازداشت شود یا اینکه هیچ کس نباید بدون دلیل محاکمه شود.

این اعلامیه همچنین شامل حقوق اجتماعی و اقتصادی نیز می شد. همانطور که گفتم این یک سیما و ترسیم بود و کسی انتظار نداشت همه سریعأ به آن عمل کند. اما وقتی که تبدیل به قانون شد و عهد نامه ها و پبمان نامه هایی بر اساس آن نوشته شد، در قانون اساسی کشور ها جا گرفت و از آنجا بود که نقش این اعلامیه پررنگ و پر رنگ تر شد.

۶۰ سال از صدور این اعلامیه می گذرد. جایگاه این اعلامیه و همچنین حقوق بشر در دنیای امروز چیست؟

نقش این اعلامیه جهانی در زمینه نحوه قانون سازی بسیار شگفت انگیز بوده است. اصول این اعلامیه در معاهده هایی همچون کنوانسیون حقوق کودک، کنوانسیون منع شکنجه، کنوانسیون منع نسل کشی درج شده است.

اما مهم تر از آن، رد پای بند هایی از این اعلامیه در قوانین کشوری بسیاری از کشور ها است. امروز بیش از ۹۰ کشور در دنیا وجود دارد که بخش های از اعلامیه جهانی حقوق بشر را قانون اساسی کشور خود گنجانده اند و قانون اساسی نیز قدر مسلم مهم ترین عنصر قانون در یک کشور است.

۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل هستند. آیا از دیدگاه سازمان ملل کشور هایی هستند که قوانین اعلامیه جهانی حقوق بشر هنوز به درستی در آنها اعمال نمی شود؟

من فکر نمی کنم هیچ کشوری وجود داشته باشد که تمام و کمال به موازین این بیانیه جهانی پایبند باشد.

همانطور که پیشتر گفتم این اعلامیه ترسیمی از آنچه که باید باشد بود اما اینکه این حقوق به درستی در سطح جامعه رعایت شود، مسئولیت بسیار سنگینی است که متوجه دولت ها است. هیچ کشوری در دنیا حاضر نیست اقرار کند که تمامی حقوق بشر وضع شده در اعلامیه جهانی را به درستی رعایت می کند.

در بعضی کشورها، بسیاری از موازین حقوق بشر شناخته شده نیست. این شرایط در کشورهایی که به نوعی حکومت قانون در آنها وجود ندارد بغرنج تر است. کشورهایی همچون سومالی یا جمهوری دموکراتیک کنگو.

بسیاری از کشورهایی اسلامی بر این عقیده اند که بعضی از موازین بیانیه حقوق بشر همطراز با قوانین اسلامی نیست و بیشتر مفاهیم غربی را منعکس می کند. نضر شما چیست؟

من فکر می کنم این نظر درستی نیست اول اینکه این اعلامیه بدون هیچ مخالفتی به امضا رسید. دوم آنکه حقوق بشر به یک فرهنگ خاص یا دولت خاصی محدود نمی شود و جنبه عمومی دارد.

اگر کسی با آن مخالفت کند آن دولت ها هستند چراکه بسیاری از موازین حقوق بشر را مطابق با خواسته های خود نمی دانند. اما این اعلامیه و حقوق بشر به طور کل نزد مردم از مقبولیت خاصی برخوردار است.

بنا بر گزارش های سازمان ملل، اعدام متهمان کماکان در بسیاری از کشور های جهان وجود دارد. در ایران نیز دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، مجرمان زیر ۱۸ سال را اعدام می کند. همچنین، فعالان حقوق بشر در این کشور تحت پیگرد قرار می گیرند و آزادی بیان و مذهب سرکوب می شود. موضع کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در این زمینه چیست؟

ما بارها از دولت جمهوری اسلامی خواسته ایم که اعدام مجرمان زیر ۱۸ سال را متوقف کند. این کار مغایر با قوانین بین المللی است.

اما در مورد سایر مسایلی که در سوال شما مطرح شد تنها ایران نیست که فعالان حقوق بشر را تحت آزار قرار می دهد. اما ایران بیشتردر کانون توجه بسیاری از سازمان حقوق بشری قرار دارد و من دوست ندارم در روز جهانی حقوق بشر صرفأ در مورد یک کشور خاص صحبت کنم.