لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۶:۳۷

«تک درختی» که ممکن بود شعله يک نبرد منطقه ای را روشن کند


ارتش اسرائیل در حال قطع یک درخت در مرز اسرائیل و لبنان
ارتش اسرائیل در حال قطع یک درخت در مرز اسرائیل و لبنان
اقدام ارتش اسرائيل در بريدن تک درختی در مرز اين کشور با لبنان با اين هدف که «تروريستی» نتواند پشت آن پنهان شود، اين هفته کشورهای اسرائيل و لبنان را به آستانه جدی ترين تنش نظامی چهار سال اخير کشاند، و از تهران و دمشق و تا شورای امنيت به آن واکنش نشان دادند اما همين تک درخت به نمادی ديگر از حساس بودن همين چند کيلومتر مرزهای کوتاه اين دو کشور تبديل شد.

اين تک درخت، روز چهارشنبه و يک روز پس از نبرد مسلحانه و کم سابقه ارتش های اسرائيل و لبنان با حضور شمار چشمگيری از نيروهای ارتش اسرائيل و درميان نگاه صدها نفر از نيروهای ارتش لبنان که در آن سوی مرز شاهد رخدادها بودند بريده شد.

بريدن اين تک درخت بهای سنگين و کاملا بدور ازانتظاری گرفته بود؛ برسر آن جان يک افسر بلند پايه اسرائيلی و چهار لبنانی گرفته شده بود و منطقه و جهان در دغدغه ای عميق خاطر فرو رفتند که مبادا همين اختلاف کوچک به جنگ ديگری در خاورميانه مبدل شود.

همه ارزيابی ها درمورد وقوع نبردی جديد دراين منطقه، احتمال درگير شدن ارتش اسرائيل و حزب الله لبنان را مطرح می کرد و کمتر کسی می توانست تصور کند که ارتش مرکزی لبنان که قوای کوچک و فاقد امکانات و به گفته بسياری، فاقد اعتماد به نفس کافی برای درگير شدن در نبرد با ارتش اسرائيل است، خود را وارد کارزاری مسلحانه با نيروهای اسرائيلی کند.

سازمان ملل اکنون تاييد می کند که ارتش اسرائيل پيشتر به نيروهای يونيفيل، سپاه ناظر سازمان ملل مستقر درپائين تر از خط رودخانه ليتانی، اگاهی پيشاپيش داده بود که می خواهد اين تک درخت باقی مانده درنزديکی خط مرزی را که درخاک اسرائيل قراردارد، قطع کند زيرا همه نقاط مرزی بايد برای ارتش اسرائيل قابل رويت باشند.

يونيفيل چهارشنبه تاييد کرد که سربازان ارتش اسرائيل با همآهنگی نيروهای سازمان ملل برای بريدن آن درخت اقدام کردند. يونيفيل دربيانيه چهارشنبه خود تاکيد کرد که شماری از سربازان ارتش لبنان دستخوش سو تفاهم شده و فکر کرده بودند که اين درخت در خاک لبنان قرار داشته است.

درگيری سه شنبه پس از ساعاتی کنترل شد و فرماندهان ارتش لبنان از طريق فرماندهان نيروهای سازمان ملل به ارتش اسرائيل پيام دادند که خواهان پايان نبرد هستند، و ژنرال گادی آيزنکوت، فرمانده شاخه شمال ارتش اسرائيل اعلام کرد که «اين درخواست را پذيرفتيم و نبرد پايان می گيرد».

هرچند اوضاع ظاهرا زير کنترل درآمده اما شمار نيروهای اسرائيلی ولبنانی دراين سو و آن سوی مرز افزايش يافته؛ ژنرال های اسرائيلی از محل ديدار کرده اند و ژنرال ژان قهوه چی، فرمانده ارتش لبنان نيز خود چهارشنبه تا نقطه صفرمرزی پايين آمد و با نيروهايش ديدارکرد و بر لزوم ادامه آماده باش کامل آنها تاکيد کرد.

اکنون درلبنان نيز عواملی ضمن نکوهش شديد اسرائيل، تاييد می کنند که نخستين گلوله ها از اسلحه سربازان لبنانی شليک شد. روزنامه الاخبار، که به حزب الله لبنان وابستگی دارد و يک خبرنگار خود اين روزنامه نيز درآتشباری سه شنبه کشته شد، چهارشنبه نوشت که سربازان لبنانی برای بيان جديت خود در مخالفت با اقدام ارتش اسرائيل در بريدن آن درخت، اولين گلوله ها را شليک کردند؛ گلوله هائی که افسر۴۶ ساله احتياط ارتش اسرائيل را که فرمانده واحد اسرائيلی درمحل بود، در جا کشت و يک سروان دوره احتياط ارتش اسرائيل را که اتيوپيايی تبا راست، زخمی کرد و در واکنش اسرائيل نيز سه نظامی لبنانی و خبرنگار الاخبار کشته شدند.

حزب الله در رخدادهای سه شنبه ايفاگر نقشی نبود اما المنار، شبکه تلويزيونی حزب الله لبنان بلافاصله خبرنگاران خود را درمحل مستقر کرده و گزارش های مستقيم آن ساعت ها التهاب زيادی درمنطقه ايجاد کرد و پای فيلمبردارش نيز دربرابر دوربين ها گلوله خورد.

به رغم درگير نبودن مستقيم حزب الله دراين رخداد، حسن نصرالله درسخنرانی شامگاه سه شنبه خود (سخنرانی که از مدت ها قبل موعد آن اعلام شده بود و با رخدادهای مسلحانه سه شنبه ارتباط مستقيم نداشت) گفت که حزب الله پشتيبان ارتش لبنان است و ارتش لبنان نيز پشتيبان «مقاومت» است، و تهديد کرد که «اگردستی دوباره به سوی ارتش لبنان دراز شود، مقاومت اين باردخالت خواهد کرد».

حسن نصرالله در این سخنرانی نيزمدعی شد که «اسرائيل رفيق حريری را کشته است» اما خود پيشتر تاکيد کرده که ديوان جنائی بين المللی ويژه رسيدگی به قتل نخست وزيرپيشين لبنان، می خواهد که «به ناحق» حزب الله را عامل اين ترورسياسی معرفی کند.

اسرائيل: حزب الله نقشی نداشت

اسرائيل نيز تاييد می کند که حزب الله در آتشباری روز سه شنبه نقشی نداشته است. اهود باراک وزير دفاع اسرائيل چهارشنبه با مبری دانستن حزب الله در ايفای نقشی طی درگيری خونين سه شنبه گفت که حتی فکر می کند که هيچ کسی در ستاد فرماندهی ارتش لبنان برای چنين رخدادی برنامه ريزی نکرده بود.

اهود باراک برخی اظهارنظرهای کارشناسان و رسانه های اسرائيلی را دراين مورد که اونيفورم پوشان ارتش لبنان درواقع مجری منويات حزب الله بودند، در مورد اين حادثه مشخص رد کرد.

اما حزب الله ديگر تنها يک ارتش چريکی مجزا نيست بلکه ممکن است که بسياری از نيروهای ارتش لبنان نيز مدافع، يا دست کم هسمو با مواضع حزب الله باشند؛ امری که نتيجه تلاشهای دامنه دار حزب الله در طول چند دهه است تا خود را از اتهام اينکه صرفا بازوی چريکی وابسته به ايران و مجری خواسته های حاکميت ايران است برهاند و خود را يک نيروی کاملا ملی لبنان به تصوير بکشد.

برخی از مقامات اسرائيلی نيز تاييد می کنند که حزب الله در مقطع کنونی اصولا خواهان درگيری جديدی با اسرائيل نيست. دانی ياتوم، ژنرال ذخيره اسرائيلی و رئيس پيشين موساد چهارشنبه ارزيابی کرد که منفعت سوريه، حزب الله و کشور لبنان در ايجاد درگيری با اسرائيل نيست، و مدعی شد که تنها عامل منطقه ای که «مشتاقانه» منتظر وقوع رخدادهايی از اين دست برای بهره گيری به سود خود است، به گفته او کسی جز«جمهوری اسلامی ايران» نيست.

مسوول نظامی حزب الله درجنوب لبنان، شيخ نبيل کاووک هفته گذشته در مصاحبه ای با العالم، شبکه تلويزيونی عرب زبان جمهوری اسلامی ايران، گفته بود که حزب الله نيرويش را در درگيری های کوچک هرز نمی کند و خود را برای نبرد بزرگ تر آماده می کند اما هنوز زمان آن نرسيده است.

درگيری و کمک های نظامی

درگيرشدن ارتش مرکزی و بشدت کم بضاعت لبنان درنبرد مسلحانه با اسرائيل، امری است که هرگز سابقه نداشته است زيرا همه مقابله های نظامی دهه های اخيرميان ارتش اسرائيل دراين منطقه با شبه نظاميان فلسطينی و لبنانی بوده است.

چند گلوله ای که سربازان لبنانی دراين آتشباری روز سه شنبه دربرابرارتش اسرائيل به کاربرد ممکن است زيان جدی متوجه ارتش لبنان کند. کنگره آمريکا باراک اوباما رئيس جمهوری اين کشور را زيرفشار گذاشته تا از دادن بودجه چند صد ميليون دلاری به عنوان کمک بلاعوض ساليانه به ارتش لبنان خودداری کند.

شماری از سناتورها و اعضای مجلس نمايندگان آمريکا باراک اوباما را مورد انتقاد قرارداده و گفته اند که آمريکا نبايد ارتشی درمنطقه را تقويت کند که در برابر ارتش مهم ترين همپيمان آمريکا می ايستد.

اسرائيل به فرانسه نيز که حامی سنتی لبنان است، هشدار داده که بايد کمک های نظامی خود به ارتش لبنان را قطع کند زيرا فرانسه پيشتربه اسرائيل «اطمينان» داده بود که تقويت ارتش لبنان را به اين دليل ضروری می داند که درمقابل حزب الله بايستد نه در برابر ارتش اسرائيل.

آمريکا و فرانسه دريک سال اخير تاکيد داشتند که بهتراست ارتش لبنان ازسوی غرب، همپيمانان اسرائيل تقويت شود تا ايران.

حمهوری اسلامی ايران سال گذشته برای نخستين بار آشکارا از تمايل خود برای تقويت ارتش مرکزی لبنان سخن گفته بود. هنگامی که ژنرال ميشل سليمان پائيز گذشته در نخستين ماههای رياست جمهوری اش به ايران دعوت شد، سران جمهوری اسلامی ايران تاکيد کردند که ايران آماده تقويت ارتش لبنان نيز هست و وزير دفاع ايران بر دادن پدافند هوائی به ارتش لبنان تاکيد کرده بود؛ امری که اسرائيل به آن حساسيت زياد نشان داد و نگران شد که ارتش لبنان با استفاده از اين سيستم، در پروازهای شناسائی ارتش اسرائيل خلل ايجاد کند.

حسن نصرالله نيز سال گذشته تاييد کرد که او هم به دولت و ارتش لبنان توصيه کرده که اگربخواهند، می توانند از ياری های نظامی ايران برخوردار شوند. اما نصرالله سپس در واکنش به انتقادهايی که ازسوی ملی گرايان لبنانی متوجه اين اظهارات او شد، گفت که سخنانش تنها در حد «توصيه و پيشنهاد» بوده و گفته است که درصورت تمايل آنها، وی می تواند از نفوذ خود بر ايران استفاده کند.

حزب الله ملی است نه «بازوی ايرانی»

کارشناسان نظامی در غرب می گويند که تقويت چشم گير زرادخانه حزب الله و مجهز شدن آن به دهها هزار راکت و موشک که اکنون به گفته حسن نصرالله، سراسر خاک اسرائيل، و نه تنها بخشهايی از شمال اين کشور را زير پوشش دارد، درصورت وقوع يک نبرد منطقه ای، ازجمله درگير شدن اسرائيل و ايران در دو سوی نبرد، ممکن است که به کارايران بيآيد هرچند که هيچ اطمينانی نسبت به اينکه براستی حزب الله بتواند يا حتی بخواهد آشکارا به عنوان بازوی منطقه ای ايران عمل کند، وجود ندارد بويژه اينکه حسن نصرالله درسالهای اخير تلاش کرده که هرچه بيشتر شبه نظاميان و زرادخانه رو به گسترش حزب الله را سلاحی برای دفاع از لبنان معرفی کند.

تاکيد بر«لبنانی بودن و ملی بودن» حزب الله درحالی است که حجت الاسلام جعفرشجونی، عضو جامعه روحانيت مبارز و حامی مهم محمود احمدی نژاد هفته گذشته درپايان سفرهشت روزه ای که به لبنان داشت و ضمن آن نيز دو ساعت و نيم نيز با حسن نصرالله ديدار کرده بود، دربازگشت به تهران گفت که «سيد حسن تاکيد داشت که نيروهای حزب الله سربازان امام خامنه ای هستند» و اطمينان داد که اگر اسرائيل «شرارتی عليه ايران انجام دهد، حزب الله نيز واکنش فوری به اسرائيل نشان خواهد داد».

حساسيت نسبت به واکنش احتمالی ايران

هرچند سوريه نيز درهمان روز درگيری روزسه شنبه تاکيد کرده بود که در کنار لبنان می ايستد اما حساسيت ها نسبت به واکنش احتمالی ايران به اين ماجراها نظر به اظهارات روزهای اخيراحمدی نژاد بيشتر است.

محمود احمدی نژاد درتماس تلفنی سه شنبه با بشاراسد رئيس جمهوری سوريه و ميشل سليمان رئيس جمهوری لبنان، حمايت ايران از لبنان و مقاومت لبنانی، و «نزديک بودن پايان عمر اسرائيل» را تکرار کرد.

يک روز پيش از آن نيز، رسانه های ايران گفته بودند که حميد بهبهانی وزيرراه و ترابری ايران با پيامی از احمدی نژاد برای بشاراسد، به ديدار رسمی سه روزه به سوريه رفته است اما تاکيد شده بود که اين پيام حامل تکراردعوت ازبشاراسد برای سفردرهمين تابستان به ايران است.

احمدی نژاد درروزهای اخير پيشگويی کرده که «همين تابستان جنگی عليه دو کشورفقيربيچاره منطقه (منظور؛ لبنان و سوريه) طبق سناريوی آمريکايی با اجرای اسرائيل راه اندازند» اما تاکيد کرده که «فلش واقعی چنين جنگی به سوی ايران است» زيرا «شهامت درگيرشدن مستقيم با ايران را ندارند».

احمدی نژاد در سفر اخير خود به سوريه، با حسن نصرالله برسر ميز شام بشار اسد نشست و به نصرالله گفت «اگراين بارجنگی درمنطقه درگيرد، بايد کار رژيم صهيونيستی را يکسره کرد»؛ نظری که او بارها درديدارهای هفته های اخيرخود با سران حماس، جهاد اسلامی فلسطين و ديگرسران گروههای عضو «جبهه مقاومت» تکرارکرد.

ايران همواره مناسبات نزديک با حسن نصرالله را مايه افتخار دانسته و شکل گيری و قوام حزب الله، و نيز تقويت آن درطول حدود سه دهه را الهام گرفته از افکار آيت الله خمينی معرفی می کند. اما اسرائيل و غرب تاکيد دارند که تنها «الهام و تاثير معنوی» نيست بلکه زرادخانه پر از راکت ها و موشکهای حزب الله و آموزش گسترده نظامی نيروهای لبنانی نيز همچنان بخشی مهم از برنامه های سپاه پاسداران ايران است.

گزارشهای اطلاعاتی می گويد که از زمان اعزام سردار «مهدوی»، يکی از فرماندهان شاخه قدس سپاه پاسداران به لبنان، که جايگزين عماد مغنيه، بلند پايه ترين مسوول نظامی حزب الله شده است، تقويت بيشتر حزب الله شتاب گرفته هرچند که حسن نصرالله هيچ گاه به منابع مالی که موجب افزوده شدن دهها هزار راکت و موشک به زرادخانه حزب الله شده و يا سايرمنابع مالی سازمان خود اشاره ای نمی کند.

کلام پايانی، درگيری مسلحانه سه شنبه تنها يکی دو روزپس از سفر بی سابقه ملک عبدالله پادشاه عربستان، بشاراسد رئيس جمهوری سوريه و شيخ حمد بن خليفه آل ثانی امير قطر به لبنان رخ داد. همگی آنها برای بيان حمايت از لزوم ثبات لبنان به اين سفر رفتند اما اکنون، ناظران بسياری در لبنان می گويند که اين سفرهای سران نيز اثر جدی نداشته است.

وعليرغم بازگشت آرامش به مرزهای اسرائيل و لبنان، هرچند که آرامشی لرزان است، همگان در خاورميانه اتفاق نظر دارند که ممکن است هر لحظه هر گونه رخدادی دوباره آتش نزاع را روشن کند؛ چه نبرد بر سر درخت و درختچه ای باشد چه مسائل ديگری که هنوز شايد حتی نتوان آنرا حدس زد.
XS
SM
MD
LG