حسن روحانی که هشت سال پیش با وعدههای معیشتی رنگارنگ و با شعار نجات اقتصاد ایران سکان ادارهٔ دولت را به دست گرفت، در شرایطی دفتر ریاستجمهوری را واگذار میکند که وضعیت اقتصادی کشور از هشت سال پیش بهمراتب بدتر شده است. سفرههای مردم حالا کوچکتر شده و مشکلات اقتصادی گریبان بسیاری از اقشار جامعه را گرفته است.
مهدی بیگی، خبرنگار رادیوفردا، در این مجموعهٔ ششقسمتی وضعیت معیشتی و اقتصادی حال حاضر مردم ایران را بر اساس اطلاعاتی که با تحقیق میدانی و از طریق ارتباط با اقشار گوناگون جامعه در داخل ایران به دست آمده، بررسی کرده است.
در این گزارشها که فریدون خاوند، اقتصاددان، نیز بهعنوان کارشناس در آن حضور دارد، شاخصهای اقتصاد کلان از جمله رشد اقتصادی و تورم زیر ذرهبین قرار گرفته است.
مبنای اطلاعات این مجموعه آمار منتشرشده توسط نهادهای آماری داخل ایران از جمله مرکز آمار ایران، مرکز پژوهشهای مجلس و بانک مرکزی است و در مواردی که آمار داخلی منتشر نشده است، گزارشگر از منابع آماری بینالمللی معتبر همچون بانک جهانی و سازمان شفافیت بینالمللی استفاده کرده است.
در این مجموعه تلاش شده مفاهیم اقتصادی با زبانی ساده بیان شوند و بهدلیل توالی موضوعی گزارشها توصیه میکنیم آنها را به ترتیب تماشا کنید.
بسیاری از تصاویری که در این مجموعه میبینید، بهطور اختصاصی برای رادیو فردا تهیه شده است.
چکیدهٔ بخش اول
با توجه به اینکه بررسی وضعیت اقتصادی یک کشور بدون در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و بهخصوص حوادث سیاسی تصویر کاملی به دست نمیدهد، در بخش نخستِ این مجموعه رویدادهای مهم سیاسی هشت سال گذشته بهاجمال مرور میشود تا تصویر جامعی از بستری که اوضاع اقتصادی در آن رقم خورده است، پیش روی بیننده قرار گیرد؛ مجموعه حوادث و عواملی که باعث شد حسن روحانی به اعتقاد برخی از کارشناسان در عرصه اصلاحات اقتصادی شکست بخورد.
این آمار دو شاخص مهم اقتصادی کشور در پایان دوره احمدینژاد و زمان شروع ریاستجمهوری حسن روحانی است: رشد اقتصادی سال ۹۱ حدود هفت درصد و تورم نقطهبهنقطه بالای چهل درصد.
حجم نقدینگی در پایان دوره احمدینژاد نسبت به ابتدای کارش بیش از شش برابر شده بود. از طرف دیگر، به خاطر سیاست خارجی خصمانه، تحریمها به اوج رسیده بود.
پس از رفتن احمدینژاد، چهار سال اول ریاستجمهوری حسن روحانی با تمرکز بر مذاکرات هستهای سپری شد و توافق هستهای که در تیرماه ۹۴ حاصل شد، رفع تحریمها و آزاد شدن پولهای بلوکه شدن ایران را در پی داشت.
شاخص رشد اقتصادی ایران در سال ۹۵ یکمرتبه بالا رفت و به حدود ۱۳ درصد رسید؛ دستاوردی که در انتخابات ۹۶ به کمک حسن روحانی آمد. اما دونالد ترامپ در اردیبهشت ۹۷ از توافق هستهای خارج شد و بحرانی تازه سر برداشت.
آبان ۹۸ دولت برای جبرای کسری بودجه بهطور ناگهانی بنزین را سهبرابر گران کرد؛ تصمیمی که اعتراضات آبان را جرقه زد و بهگفتهٔ خبرگزاری رویترز بیش از ۱۵۰۰ کشته بر جای گذاشت.
دیماه ۹۸ تنش ایران و آمریکا در پی کشته شدن قاسم سلیمانی و همینطور حمله ایران به هواپیمای مسافربری اوکراینی در میانه اقدام انتقامجویانه ایران اوضاع اقتصادی کشور را از گذشته هم بدتر کرد.
بهمن ماه نیز ورود ویروس کرونا به کشور همانند میخی بود که بر تابوت اصلاحات اقتصادی دولت روحانی کوبیده شد.