روز یکشنبه ۲۱ فروردین تصاویری ماهواره‌ای از پایگاه هوایی وورونِژ مالشِوو منتشر شد که نشان‌دهنده حضور ۲۲ فروند بمب‌افکن ضربتی سوخو-۳۴ و ۱۰ فروند جنگنده همه‌منظوره سوخو-۳۰اِس اِم در این پایگاه بود.
همچنین دو فروند هواپیمای شناسایی تاکتیکی سوخو-۲۴اِم آر نیز در مجاورت این هواپیماها مشاهده می‌شد.
این پایگاه هوایی محل استقرار هنگ ۴۷ام مستقل مختلط هوایی از نیروی هوایی روسیه، مجهز به دو اسکادران از بمب‌افکن‌های ضربتی سوخو-۳۴ است. پیش از آغاز تهاجم به اوکراین، دست‌کم یک اسکادران از این بمب‌افکن‌ها از وورونِژ به بلاروس اعزام شدند تا در حملات هوایی بر علیه اوکراین در شمال و غرب اوکراین استفاده شوند. یک اسکادران نیز در منطقه ورونِژ باقی ماند تا به پشتیبانی از عملیات‌های ارتش روسیه در استان خارکف اوکراین بپردازد.
اکنون نه تنها بمب‌افکن‌های اعزامی به بلاروس به پایگاه مادر خود در روسیه بازگشته‌اند، بلکه این پایگاه شاهد حضور جنگنده‌های همه‌منظوره سوخو-۳۰اِس اِم نیز هست؛ امری که حکایت از آماده‌سازی جهت شرکت در عملیات‌های مربوط به فاز دوم تهاجم به اوکراین دارد. مرحله‌ای جدید که در آن نیروهای مسلح روسیه به جای تلاش جهت اشغال شمال و شمال غرب اوکراین، بر پیشروی در جبهه شرقی و اشغال مناطق جدیدی در منطقه دونباس تمرکز خواهند کرد.
بیش از یک ماه تلاش نیروهای مسلح روسیه جهت اشغال شهرهای کی‌یف و خارکیف بی‌نتیجه بوده و منجر به وارد آمدن تلفات شدیدی به آنها شده است. امری که در نهایت منجر به عقب‌نشینی ارتش روسیه از شمال اوکراین و پایان عملیات نظامی جهت اشغال استان کی‌یف شد.
حال، نیروهای نظامی روسیه بر هدف اولیه خود در این جنگ تمرکز کرده‌اند؛ اشغال کامل استان‌های دونتسک و لوهانسک، و همچنین مناطقی از شرق اوکراین که ایجاد کوریدوری جدید جهت ارتباط این دو منطقه با شبه‌جزیره کریمه را ممکن کند.
در این گزارش ضمن مرور بر عملکرد جنگنده‌های مستقر در پایگاه هوایی وورونِژ مالشِوو در نخستین فاز از تهاجم روسیه به اوکراین، نقش احتمالی آنها را در دومین فاز از تهاجم روسیه بررسی می‌کنیم.
عملکرد بمب‌افکن‌های سوخو-۳۴ در جنگ اوکراین
پیش از آغاز رسمی تهاجم روسیه به اوکراین، نیروی هوایی این کشور ۲۳۴ فروند جنگنده و بمب‌افکن در ۱۰ پایگاه هوایی واقع در خاک روسیه، شبه‌جزیره کریمه و بلاروس مستقر داشت. جنگنده‌های مستقر در بلاروس که در ابتدای سال جاری میلادی به این کشور اعزام شدند، شامل ۳۱ فروند جنگنده‌های تهاجمی سوخو-۲۵اِس اِم۳، جنگنده‌های همه‌منظوره سوخو-۳۵اِس و بمب‌افکن‌های ضربتی سوخو-۳۴ بودند.
همانطور که اشاره شد، سوخو-۳۴های اعزامی به بلاروس جمعی هنگ ۴۷ام مستقل مختلط هوایی نیروی هوایی روسیه بودند. آنها پیش از شرکت در تهاجم روسیه، به همراه دیگر جنگنده‌های اعزامی به بلاروس در چندین رزمایش شرکت کردند که یکی از این رزمایش‌ها به طور مشترک، با همکاری نیروی هوایی بلاروس انجام شد.
با وجود آنکه در روزهای نخست تهاجم روسیه، نیروی هوایی این کشور تلاش کرد سامانه‌های موشکی زمین به هوای اوکراین را در سراسر این کشور منهدم کند، اما باز هم ده‌ها سامانه پدافند موشکی کوتاه‌برد و میان‌برد تاکتیکی سالم باقی ماندند. همچنین صدها تیر موشک دوش‌پرتاب استینگر در کنار دوش‌پرتاب‌های قدیمی‌تر ایگلا، ساخت روسیه، تبدیل به تهدیدی جدی برای هواگردهای نیروی هوایی روسیه شدند که قصد عملیات در شمال، مرکز و غرب اوکراین را داشتند. در حالی که سامانه‌های پدافندی در جبهه‌های شرقی و جنوبی اوکراین کمتر تهدید شدند.
به تدریج با پیشروی نیروهای زمینی روسیه و اشغال مناطقی در شمال کی‌یف و خارکیف، عملیات جنگنده‌های نیروی هوایی این کشور از روز دهم اسفند ماه یعنی هفته دوم تهاجم ممکن شد. متعاقباً جنگنده‌های تهاجمی سوخو-۲۵ و بمب‌افکن‌های ضربتی سوخو-۳۴ به صحنه نبرد در شمال اوکراین وارد شدند و جهت بمباران اماکن دولتی، اهداف نظامی و حتی زیرساخت‌های شهری چون مخازن سوخت مورد استفاده قرار گرفتند.
افزایش میزان پروازهای جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های نیروی هوایی روسیه و هواپیمایی نیروی دریایی آن نه تنها در منطقه شمال، بلکه در شرق و جنوب اوکراین با تلفاتی همراه بود. در ۱۴ اسفند ماه ۱۴۰۰ یک فروند سوخو-۳۴ با کد تاکتیکی ۲۴ قرمز در منطقه چرنیهیف ساقط شد و خلبان و ناوبر آن به اسارت درآمدند. این اولین هواپیما از این نوع بود که توسط پدافند اوکراین ساقط می‌شد، و مشخص شد به هنگ ۴۷ام مستقل مختلط هوایی تعلق داشت. خلبان این هواپیما فرمانده اسکادران یکم آن بود با سابقه شرکت در جنگ سوریه.
آماده‌سازی جهت شرکت در فاز دوم نبرد
تصاویر ماهواره‌ای جدید حکایت از حضور ۲۲ فروند سوخو-۳۴ و ۱۰ فروند سوخو-۳۰اِس اِم در پایگاه وورونِژ دارد. پیشتر شمار سوخو-۳۴های باقیمانده در این پایگاه کمتر از ۱۲ فروند بود. امری که نشان می‌دهد در پایان فاز نخست تهاجم، شماری از جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های اعزامی نیروی هوایی این کشور در بلاروس، به طور موقت یا دائم، به پایگاه‌های خود در خاک روسیه بازگردانده شده‌اند.
فاصله پایگاه هوایی وورونِژ مالشِوو تا استان لوهانسک اوکراین ۱۸۸ کیلومتر و فاصله این پایگاه تا استان دونتسک ۲۸۸ کیلومتر است. اکنون با تمرکز بمب‌افکن‌های ضربتی سوخو-۳۴ در این پایگاه و همچنین با حضور جنگنده‌های سوخو-۳۰اِس اِم، توان انجام مأموریت‌های ضربتی و بمباران نقطه‌ای توسط نیروی هوایی روسیه در جبهه شرقی یا منطقه دونباس در فاز دوم جنگ اوکراین افزایش خواهد یافت.
البته پایگاه هوایی میلِروو که در خاک روسیه و تنها در ۱۶ کیلومتری مرز با استان لوهانسک اوکراین قرار دارد، همچنان نقش مهمی در این فاز دوم جنگ اوکراین ایفا خواهد کرد. این پایگاه، محل استقرار هنگ ۳۱ شکاری هوایی گارد است که ۳۰ فروند جنگنده همه‌منظوره سوخو-۳۰اِس اِم در اختیار دارد.
پیش از آغاز جنگ اوکراین نیروی هوایی روسیه تعدادی جنگنده تهاجمی سوخو-۲۵ به میلِروو اعزام کرد، که در فاز نخست تهاجم وظیفه پشتیبانی نزدیک هوایی از نیروهای زمینی روسیه در جبهه شرقی یا منطقه دونباس را بر عهده داشتند. این در حالی بود که شماری از سوخوهای ۳۰اِس اِم این پایگاه به شاتالوو در استان اسمولِنسک، در ۴۳۰ کیلومتری شمال شرق کی‌یف و ۴۸ کیلومتری شرق بلاروس اعزام شدند.
این احتمال وجود دارد که اسکادران سوخو-۳۰اِس اِم اعزامی هنگ ۳۱ مختلط شکاری هوایی گارد در شاتالوو، اکنون به وورونِژ اعزام شده باشد و همان سوخوهایی باشد که در تصاویر ماهواره‌ای اخیر در این پایگاه مشاهده شده‌اند.
حضور یک اسکادران از سوخو-۳۰اِس اِم در وورونِژ ضمن تقویت دفاع هوایی در این منطقه در برابر حملات پهپادی نیروی هوایی اوکراین و هلیکوپترهای نیروی زمینی آن، امکان انجام مأموریت‌های سرکوب پدافند هوایی نیروهای اوکراینی در غرب استان‌های لوهانسک و دونتسک، و همچنین استان خارکیف را فراهم می‌کند.
عملیات جنگنده‌های نیروی هوایی روسیه در منطقه دونباس در مقایسه با شمال، مرکز و حتی بخش‌هایی از جنوب اوکراین، با امنیت بیشتری همراه است. نیروی هوایی اوکراین و همچنین نیروی زمینی آن سامانه‌های پدافندی میان‌برد کمتری در این منطقه در اختیار دارد و عمده سامانه‌های پدافندی تاکتیکی‌شان از نوع اوزا-اِی کِی (Osa-AK) است که به علت ضعف در شناسایی و مقابله با پهپادها تعداد زیادی از آنها طعمه موشک‌های ضد زره کورنِت-دی پرتاب شده از پهپادهای رزمی اوریون نیروی هوایی روسیه شده‌اند.
نیروی هوایی روسیه تعداد قابل توجهی از هواگردهای خود را در فاز نخست جنگ اوکراین از دست داده است که از این میان ۱۷ فروند هواپیماهای جنگنده و بمب‌افکن هستند. از میان آنها پنج فروند از نوع سوخو-۳۴ هستند که دست‌کم دو فروندشان جمعی هنگ ۴۷ام مستقل مختلط هوایی بودند که در فاصله دو روز از یکدیگر در منطقه چرنیهیف و بر فراز خارکیف ساقط شدند.
انتظار می‌رود در فاز دوم تهاجم، حتی به رغم کمبود سامانه‌های پدافندی میان‌برد اوکراین در منطقه دونباس، باز هم شاهد ساقط شدن این نوع از بمب‌افکن‌های جمعی هنگ ۴۷ باشیم.
