در پژوهشی که نتایج آن اخیرا منتشر شد می‌گوید روسیه و چین از آغاز بحران کرونا با انتشار اطلاعات نادرست در مورد منشاء ویروس، شیوه‌های اثبات نشده درمان کووید ۱۹ و واکسن‌های خارجی تلاش کرده‌اند افکار عمومی را به سوی خود جلب کرده و اعتماد آن‌ها به دولت‌های غربی را از بین ببرند.
پژوهش مرکز تحلیل سیاستگذاری اروپایی نشان می‌دهد که هدف نهایی هر دو کشور نشر اطلاعات غلط و ایجاد فضای بی‌اعتمادی و تشویش بوده ولی هر یک از روش‌های خاصی استفاده می‌کنند. البته شواهد نشان می‌دهد که اخیرا روسیه و چین مضامین پروپاگاندای یکدیگر را به عاریه گرفته و آن‌ها را ترویج می‌کنند.
روش چین اساسا به خدمت گرفتن تمامی ابزارهای تبلیغاتی دولتی مثل رسانه‌های خود به زبان‌های خارجی، شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی و موضع‌گیری های مقامات رسمی با هدف رفع سوءظن به شروع همه‌گیری در آن کشور و تبلیغ در مورد کارنامه چین در مهار ویروس به عنوان یک کشور مسئول بوده است.
اما روش روسیه اساسا نشر اطلاعات غلط با هدف از بین بردن اعتماد افکار عمومی به دولت‌های غربی و ایجاد تشویش و تنش در این کشورها بوده است.
مرکز تحلیل سیاستگذاری اروپایی که زیر نظر اداره سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند در بخشی از گزارش خود می‌گوید: «روسیه به همان روش‌های همیشگی خود در طول بحران کرونا تلاش کرد تنش در کشورهای دیگر را تشدید کند. چین برخی از ابزارها و روش‌های روسیه را به عاریه گرفته ولی از آن‌ها برای اهداف دیگر به خصوص تطهیر عملکرد خود در قبال کرونا و ترویج فرضیه‌های توطئه در مقیاس جهانی استفاده کرده است».
این گزارش یادآوری می‌کند که هر چند بسیاری از دولت‌ها، سران حکومت‌ها و سیاستمداران در کشورهای دیگر نیز در نشر اطلاعات غلط در مورد ویروس کرونا و واکسن‌ها نقش داشته‌اند ولی پژوهش‌های متعدد و موارد مشخص نشان می‌دهند که چین و روسیه در بازتاب گسترده فرضیه‌های توطئه، منشاء ویروس و ترویج بی‌اعتمادی به یافته‌های علمی نقش درجه اول را ایفا کرده‌اند.
این پژوهش با بررسی ۱۴۴ هزار مورد اطلاعات در اشکال گوناگون که از زمان شروع همه‌گیری ویروس کرونا پخش شده است به این نتیجه می‌رسد که کارزار نشر اطلاعات غلط از سوی چین و روسیه در این مدت تکامل یافته و پیچیده‌تر شده است.
این پژوهش خاطرنشان می‌کند که از سال ۲۰۱۶ مشخص بود که روسیه بزرگترین عامل انتشار شایعه و اطلاعات نادرست با هدف تاثیرگذاری روی حوادث مهم در کشورهای دیگر است. ولی پس از شروع بحران کرونا، چین با کارزار گسترده پخش اطلاعات برای تطهیر عملکرد خود و ترویج فرضیه‌های توطئه در مورد کرونا از روسیه جلو افتاده است.
در همین دوره، فعالیت عوامل وابسته به چین در شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی مثل فیس‌بوک و توئیتر به زبان‌های گوناگون افزایش یافته است. توئیتر و فیس‌بوک طی یک سال اخیر در چندین مقطع هزاران صفحه کاربری وابسته به چین و یا مبلغ پروپاگاندای آن کشور را مسدود کرده‌اند.
به نظر می‌رسد که شیوه سازماندهی عوامل وابسته به روسیه در مقایسه با چین نامتمرکز است و آن‌ها از هر امکانی در کشورهای دیگر برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند. نمونه آن پیشنهاد پرداخت پول به افراد با نفوذ در شبکه‌های اجتماعی برای ترویج بی‌اعتمادی به واکسن‌های محصول کشورهای غربی است.
گزارش مرکز تحلیل سیاستگذاری اروپایی می‌افزاید که شیوه‌های روسیه و چین همواره در حال تغییر هستند و ممکن است در آینده نزدیک شاهد روش‌های پیچیده‌تری باشیم.
نتایج جدیدترین نظرسنجی موسسه «پیو» در کشورهای غربی و توسعه یافته که نتایج آن ماه ژوئن منتشر شد نشان می‌دهد که میزان بدبینی افکارعمومی نسبت به چین در طول بحران کرونا به اوج خود رسیده و با توجه به افزایش تعداد مبتلایان و مرگ‌ومیر در روسیه، عوامل وابسته به مسکو برخی از مضامین پروپاگاندای خود را تغییر داده‌اند.
هر چند کشورهای غربی و توسعه يافته تا حدی در برابر اين نوع پروپاگاندا مصون هستند ولی ساير کشورها به‌خصوص کشورهای آسيای شرقی که چين در آن‌ها حضور رسانه‌ای فعالی دارد و يا کشورهای آفريقايی که واکسيناسيون بسيار کند پيش می‌رود، بستر مناسبی برای نشر اطلاعات غلط و فرضيه‌های توطئه هستند.
