زنده قالیباف: سقوط اسد باعث اختلال در عقبهٔ نیروهای مقاومت می‌شود

ورود نیروهای ارتش اسرائیل به آن سوی بلندی‌های جولان در خاک سوریه واکنش‌های بین‌المللی گسترده‌ای را به همراه داشته است.

دبیرکل سازمان ملل این اقدام اسرائیل را ناقض توافقنامه ۱۹۷۴ دانست و وزارت خارجه عربستان سعودی هم آن را تخریب شانس سوریه برای برقراری دوباره امنیت و ثبات خواند.

مصر و قطر اقدام اسرائیل را محکوم کرده‌اند و سخنگوی وزارت خارجه ایران هم خواستار واکنش فوری شورای امنیت سازمان ملل شد.

روز یکشنبه به دنبال سقوط حکومت بشار اسد به دست شورشیان سوری، نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که سربازان ارتش سوریه محل‌های استقرار خود را ترک کرده‌اند و توافق ۱۹۷۴ در حال فروپاشی است.

بیشتر در این باره:

واکنش‌ها به حضور اسرائیل در منطقه حائل؛ عربستان: تخریب شانس سوریه است

خبرگزاری رویترز به نقل از «یک مقام ارشد ایرانی» گزارش داد که تهران با شورشیانی که حکومت بشار اسد را در سوریه سرنگون کردند تماس مستقیم برقرار کرده است.

این مقام ایرانی که نام او ذکر نشده است در گفت‌وگو با رویترز بر لزوم «جلوگیری از مسیر خصمانه» بین کشورها تاکید کرد.

به نوشته رویترز، مشخص نیست که آیا تماس‌های ایران با هیئت تحریر الشام بوده است یا دیگر گروه‌های شورشی.

رویترز همچنین از تماس مقام‌های قطر با هیئت تحریر الشام در روز دوشنبه خبر داد و گزارش کرد که قطر قرار است روز سه‌شنبه هم با محمد البشیر، مامور تشکیل دولت انتقالی در سوریه، گفت‌وگو کند.

این تماس‌ها چند روز پس از آن برقرار می‌شود که روز شنبه نخست وزیر قطر میزبان وزرای خارجه چهار کشور عربی و همچنین ایران، روسیه و ترکیه بود.

رویترز به نقل از مقام ارشد ایرانی گزارش داده که در نشست روز شنبه چندین کشور «از جمله ترکیه، عربستان و قطر» پیشنهاد دادند که کانال‌هایی با رهبران شورشیان سوریه باز کنند.

مقام‌های ایران و قطر هنوز واکنشی به گزارش رویترز نشان نداده‌اند.

بیشتر در این باره:

سقوط اسد؛ روزهایی سخت برای خامنه‌ای و هستهٔ سخت قدرت

ایران یکی از دو متحد اصلی حکومت بشار اسد بود و روز یکشنبه نیز رهبر هیئت تحریر الشام گفت بشار اسد سوریه را به جولانگاه جاه طلبی‌های ایران تبدیل کرد.

هیئت تحریر الشام و رهبر آن، احمد شرع ملقب به ابومحمد جولانی، از سوی آمریکا در زمره افراد و گروه‌های تروریستی قلمداد می‌شوند.

حملات هوایی منتسب به اسرائیل روز دوشنبه در مناطق مختلف سوریه ادامه یافت و گزارش‌هایی درباره هدف قرار گرفتن انبارهای سلاح و تجهیزات نظامی منتشر شده است.

به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه، این حملات از جمله در دمشق، دیرالزور، لاذقیه، حماه و قامشلی رخ داد.

به گزارش این مرکز که در لندن مستقر است، حملات منسوب به اسرائیل در روز دوشنبه بیش از یکصد مورد بود و مجموع این حملات طی ۴۸ ساعت گذشته به «حدود ۲۵۰ حمله» رسید.

اسرائیل هنوز واکنشی به گزارش‌های منتشر شده در روز دوشنبه نشان نداده است اما یک روز پیشتر ییسرائل کاتس، وزیر دفاع این کشور، به نیروهای اسرائیل دستور داد که سلاح‌های راهبردی باقی‌مانده در ارتش سوریه را از بین ببرند و همچنین مانع از بازسازی مسیرهای انتقال سلاح‌های ایران به حزب‌الله شوند.

شورشیانی که حکومت بشار اسد را در سوریه سرنگون کردند از راه‌اندازی «مرکز پاکسازی عناصر نظام» در شهر حمص خبر دادند.

بر اساس اطلاعیه‌ای که روز دوشنبه از سوی شورشیان منتشر شد، همه دست‌اندرکاران حکومت بشار اسد باید «تا شنبه آینده» مراحل پاکسازی را بگذرانند.

در این اطلاعیه به جزئیات بیشتر، از جمله درباره کسانی که مشمول پاکسازی هستند، نشده است.

صبح دوشنبه و ساعاتی پیش از این اطلاعیه، شورشیان اعلام کردند که سربازان تحت خدمت اجباری «در امان هستند و هیچ حمله‌ای به آنها مجاز نیست».

رئیس جمهور آمریکا بر حمایت کامل خود از روند انتقال قدرت در سوریه تحت نظارت سازمان تاکید کرد.

بنابر بیانیه کاخ سفید، جو بایدن در گفت‌وگوی تلفنی با ملک عبدالله، پادشاه اردن، بر حمایت کامل خود از روند انتقال قدرت در سوریه «تحت نظارت سازمان ملل متحد همان طور که در قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت ذکر شده است» تأکید کرد.

به نوشته بیانیه کاخ سفید، رهبران دو کشور همچنین درباره وضعیت شرق سوریه گفت‌وگو کردند و آقای بایدن بر تعهد آمریکا به ادامه مقابله با داعش، «از جمله حملات شب گذشته علیه این گروه تروریستی» تاکید کرد.

شب گذشته فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) اعلام کرد که بیش از ۷۵ موضع داعش را در سوریه هدف قرار داده است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه هشدار داد که داعش تلاش خواهد کرد از سقوط حکومت بشار اسد برای بازسازی توانایی‌های خود در سوریه استفاده کند اما تاکید کرد که ایالات متحده اجازه نخواهد داد چنین اتفاقی بیافتد.

او با اشاره به اینکه مردم سوریه باید آینده خود را انتخاب کنند افزود: «از اظهارات رهبران شورشی درخصوص ایجاد حکومتی فراگیر استقبال می‌شود اما اینها صرفا حرف است و معیار واقعی را باید در عمل دید».

آقای بلینکن که در مراسمی در وزارت خارجه آمریکا سخن می‌گفت، پایان رژیم اسد را شکستی برای همه کسانی دانست که موجبات وحشیگری و فساد را در این حکومت فراهم کردند و در راس آنها از ایران، حزب‌الله و روسیه نام برد.

او سپس تاکید کرد که هر چند این لحظه «فرصتی تاریخی» است اما خطرات قابل توجهی را هم در پی دارد.

به گفته وزیر امور خارجه آمریکا «تاریخ نشان داده است که چگونه لحظات امیدوارکننده می‌توانند به سرعت به درگیری و خشونت تبدیل شوند».

آنتونی بلینکن به داعش و تلاش نیروهایش از این فرصت تاریخی برای بازسازی توانایی‌ها و ایجاد پناهگاه‌های امن برای خود اشاره کرد و سپس افزود که ایالات متحده مصمم است اجازه ندهد این اتفاق بیافتد.

وزارت خارجه آمریکا می‌گوید نفوذ اسرائیل به آن سوی بلندی‌های جولان در داخل خاک سوریه باید «موقت» باشد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز دوشنبه به خبرنگاران گفت این اقدام اسرائیل در واکنش به عقب‌نشینی ارتش سوریه بوده و آمریکا ضروری می‌بیند که توافق سال ۱۹۷۴ میان اسرائیل و سوریه به شکل کامل پابرجا بماند.

نخست‌وزیر اسرائیل روز یکشنبه گفت این توافق در پی سقوط جکومت بشار اسد از هم پاشیده و اسرائیل اجازه نخواهد داد هیچ نیروی خصمی در مرزهای آن مستقر شود.

با این حال آقای میلر تصریح کرد ایالات متحده مراقب خواهد بود که حضور اسرائیل در خاک سوریه موقت باشد.

او همچنین خبر داد راجر کارستنز، فرستاده ویژه جو بایدن در امور گروگان‌ها، به بیروت سفر کرده تا زمینه آزادی آستین تایس،‌ روزنامه‌نگار آمریکایی که از ۱۲ سال پیش در سوریه زندانی بوده است، را فراهم آورد.

آستین تایس در تابستان ۲۰۱۲ در حالی که مشغول گزارش دادن قیام علیه حکومت بشار اسد بود، ربوده شد.

جو بایدن روز یکشنبه گفت آمریکا به این نتیجه رسیده که آقای تایس زنده است.

منابع امنیتی سوری روز دوشنبه اعلام کردند که یک حمله هوایی اسرائیل، تأسیسات پدافند هوایی نزدیک بندر لاذقیه در سواحل مدیترانه‌ای سوریه را هدف قرار داده است.

پایگاه نظامی حمیمیم در جنوب شرقی این بندر قرار دارد که محل حضور و استقرار روسیه است.

به گفته دو منبع امنیتی منطقه‌ای به خبرگزاری رویترز، اسرائیل روز یکشنبه سه حمله هوایی در پایتخت سوریه انجام داد.

این حملات یک مجتمع امنیتی و یک مرکز تحقیقاتی دولتی را هدف قرار داده که اسرائیل پیش‌تر گفته بود ایران از آن برای توسعه موشک‌ها استفاده می‌کند.

به گفته این منابع، اسرائیل اوایل روز یکشنبه دست‌کم هفت هدف در جنوب غرب سوریه را بمباران کرده که شامل پایگاه هوایی خلخله در شمال شهر سویدا نیز می‌شد.

این حملات پس از آن صورت می‌گیرد که شورشیان سوریه حکومت بشار اسد را سرنگون کردند؛ تحولی که اسرائیل با ترکیبی از امید و نگرانی آن را دنبال می‌کند.

اسرائیل سال‌هاست حملاتی را علیه اهداف مرتبط با ایران در سوریه انجام می‌دهد، اما پس از حمله ۱۵ مهرماه ۱۴۰۲ توسط گروه افراطی حماس به خاک اسرائیل که منجر به جنگ غزه شد، این حملات را تشدید کرده است.

دولت‌های آلمان، اتریش، فرانسه و کشورهای اسکاندیناوی روز دوشنبه و یک روز پس از سقوط حکومت بشار اسد، اعلام کردند که تصمیم‌گیری در مورد تقاضای پناهندگی اتباع سوریه را تعلیق می‌کنند.

به فاصله کوتاهی فرانسه، ایتالیا و بریتانیا نیز تصمیم مشابهی را اعلام کردند.

آلمان و تعدادی دیگر از کشورهای اروپایی گفتند روند حوادث در کشور جنگ زده سوریه را به دقت بررسی خواهند کرد ولی دولت اتریش گفت احتمالاً در آینده نزدیک روند بازگرداندن پناهجویان سوری به آن کشور را آغاز خواهد کرد.

در شرایطی که مهاجرت به یک موضوع داغ سیاسی بدل شده است، سیاستمداران احزاب راست افراطی در سایر کشورهای اروپایی، از جمله آلمان میزبان پرشمارترین جمعیت از پناهجویان سوری، نیز از سیاست مشابهی دفاع کردند.

آلیس وایدل، از رهبران حزب مهاجرت ستیز «آلترناتیو برای آلمان»، در واکنش به شادی پناهجویان و مهاجران سوری ساکن آلمان در روز یکشنبه همزمان با انتشار خبر سقوط بشار اسد، در شبکه اجتماعی ایکس، توئیتر سابق، نوشت: «هر کسی که در آلمان آزادی سوریه را جشن می‌گیرد دیگر دلیلی برای فرار ندارد. آن‌ها باید به سرعت به سوریه بازگردند.»

تصرف دمشق توسط شورشیان سوری و فرار بشار اسد در روزهای گذشته نه فقط اکثر رهبران جهان بلکه سوری‌های ساکن خارج از کشور را نیز غافلگیر کرده است. هر چند دوران حکومت خاندان اسد به پایان رسیده ولی آینده سوریه ناروشن است.

آلمان حدود یک میلیون پناهجوی سوری را پذیرفته است که اکثر آن‌ها در دوران صدراعظمی آنگلا مرکل در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ وارد این کشور شدند.

نانسی فیزر، وزیر کشور آلمان، گفت: «بسیاری از پناهجویان سوری اکنون به بازگشت به کشور امیدوار شده‌اند.» ولی درعین حال هشدار داد که «وضعیت سوریه در حال حاضر بسیار مبهم است.»

او خاطر نشان کرد که اداره مهاجرت و امور پناهجویی آلمان «تا روشن شدن وضعیت» بررسی و پاسخگویی به درخواست پناهندگی سوری‌ها را تعلیق کرده است.

خانم فیزر افزود: «در حال حاضر نمی‌توان احتمال بازگشت به سوریه را پیش‌بینی کرد و گمانه زنی در این مورد در وضعیت ملتهب کنونی غیرحرفه‌ای است.»

عفو بین‌الملل از تعلیق روند بررسی تقاضای پناهندگی اتباع سوریه انتقاد و تأکید کرد که در حال حاضر «وضعیت حقوق بشری در این کشور کاملاً مبهم است.»

تلویزیون سوریه می‌گوید شورشیان «هیئت تحریر‌الشام» که بشار اسد را سرنگون کردند، محمد البشیر را مأمور تشکیل دولت انتقالی کردند.

بر اساس این گزارش، محمد البشیر قرار است دولتی را برای مدیریت دوره انتقال تشکیل دهد، اما فعلا جزئیات بیشتری ارائه نشده است.

محمد البشیر، مهندس آموزش‌دیده، رئیس یک شبه‌دولت است که در سال ۲۰۱۷ توسط هیئت تحریرالشام، گروه اسلام‌گرایی که حکومت بشار اسد را سرنگون کرد، تأسیس شد.

این دولت در شهر ادلب مستقر بود و اداره این شهر در شمال غرب سوریه و دیگر مناطقی که تحت کنترل هیئت تحریرالشام بود را بر عهده داشت.

ساعتی بعد اعلام شد که ابومحمد الجولانی، رهبر شورشیان سوریه، با محمد الجلالی، نخست‌وزیر در حال کناره‌گیری سوریه، دیدار و درباره «انتقال قدرت» گفت‌وگو کرده است.

در بیانیه‌ای که در کانال‌های تلگرامی شورشیان منتشر شده، آمده است که الجولانی که اکنون از نام واقعی خود «احمد الشرع» استفاده می‌کند، با الجلالی دیدار کرده تا «هماهنگی برای انتقال قدرت که تضمین‌کننده ارائه خدمات به مردم سوریه باشد» انجام شود.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، دویدئوی کوتاهی که از این دیدار منتشر شد، نشان می‌دهد که محمد البشیر، رئیس دولت انتقالی که شورشیان به آن «دولت نجات» می‌گویند، نیز در این جلسه حضور داشته است.