کاخ سفید روز سه‌شنبه ۲۸ تیر از صدور یک «فرمان اجرایی» جدید ریاست‌جمهوری ایالات متحده خبر داد که در آن بر تعهد دولت به آزادی گروگان‌های آمریکایی و کسانی که «به‌نادرستی» در کشورهای دیگر زندانی شده‌اند، تأکید شده است.
در گزاره‌برگی که کاخ سفید منتشر کرد، اعلام شد که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، با امضای یک فرمان جدید اقدامات دولت برای آزادی گروگان‌ها و زندانیان آمریکایی و بازگرداندن آن‌ها به ایالات متحده را تقویت می‌کند.
این فرمان اجرايی برای جلوگیری از گروگانگیری و بازداشت غیرقانونی شهروندان آمریکایی ابزارهای بیشتری در اختیار دولت ایالات متحده قرار می‌دهد.
در اين فرمان، روش‌های جدیدی نیز برای تحمیل هزینه بیشتر به گروه‌های تروریستی، باندهای تبهکار و سایر عواملی که به‌خاطر منافع مالی، سیاسی و یا انگیزه‌های دیگر نظم سیاسی بین‌المللی و امنیت شهروندان آمریکایی و دیگران را به خطر می‌اندازند در نظر گرفته شده است.
کاخ سفید در گزاره‌برگی که منتشر کرد، همچنین تأکید کرد که این فرمان اجرایی با استناد به قانون «پاسخگو کردن موارد گروگانگیری» مصوب سال ۲۰۲۰ ابزارهای جدیدی در اختیار دولت قرار می‌دهد.
تحمیل هزینه‌های جدی از جمله مجازات مالی به افراد، گروه‌ها و نهادهایی که به شکل مستقیم و غیرمستقیم در گروگانگیری و بازداشت غیرقانونی شهروندان آمریکایی مشارکت کرده‌اند، یکی از این ابزارها اعلام شده است.
همچنین مقامات مسئول در تمامی نهادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، موظف خواهند شد گزینه‌ها و راهکارهای مناسب برای پیشگیری از گروگانگیری و بازداشت غیرقانونی شهروندان آمریکایی در آینده را تدوین و اجرا کنند.
جمهوری اسلامی ایران یکی از حکومت‌هایی است که ایالات متحده می‌گوید با «گروگان» گرفتن شهروندان خارجی از جمله آمریکایی‌ها، از آن‌ها برای رسیدن به مقاصد سیاسی استفاده می‌کند.
حکومت ایران در سال‌های گذشته چندین شهروند خارجی یا دوتابعیتی را به اتهام‌های گوناگون از جمله «جاسوسی، همکاری با نهادهای امنیتی خارجی و یا اقدام علیه نظام» بازداشت و تعدادی از آن‌ها را با زندانیان وابسته به حکومت ایران در خارج مبادله کرده است؛ وضعیتی که کشورهای دیگر از آن با عنوان «دیپلماسی گروگانگیری» یاد می‌کنند.
یکی از مواردی که در دستور جدید رئیس جمهوری آمریکا آمده است، طرح یک شاخص جدید به نام «شاخص دی (D)» است که به توصیه‌های مسافرتی صادرشده از سوی وزارت امور خارجه آمریکا افزوده می‌شود و به مسافران عازم خارج از آمریکا درباره خطر «بازداشت شدن نادرست» توسط یک دولت خارجی، هشدار می‌دهد.
این شاخص جدید قرار است ارزیابی دقیق‌تری از احتمال خطر بازداشت در برخی کشورهای خارجی ارائه دهد و به اتباع آمریکایی در این زمینه اطلاعات دقیقی ارائه می‌دهد تا سفرهای خارجی خود را بهتر برنامه‌ریزی کنند.
پیش از این نیز شاخص امنیتی دیگری تحت عنوان «شاخص K» که مربوط به خطر گروگانگیری است، در توصیه‌های وزارت خارجه ایالات متحده برای سفر شهروندان آمریکایی منظور شده است.
کاخ سفید در بخش پایانی گزاره‌برگ خود اعلام کرده است که امضای این فرمان اجرایی توسط جو بایدن در چارچوب تماس مستمر با خانواده و وکلای گروگان‌ها و زندانیان به آن‌ها اطلاع داده شده است.
دولت آمریکا همچنین از تلاش‌های مستمر و پشتکار این خانواده‌ها قدردانی کرده و آنان را همکاران مهمی در تلاش برای آزادی و بازگرداندن اتباع آمریکایی به کشورشان توصیف کرده است.
در حال حاضر مراد طاهباز، عضو هیئت مدیره مؤسسه حیات وحش میراث پارسیان، یکی از مشهورترین زندانیان با تابعیت چندگانه از جمله آمریکایی است که از بهمن ۱۳۹۶ با اتهام‌هایی چون «همکاری با دولت آمریکا به عنوان دولت متخاصم» در ایران بازداشت شد و همچنان در زندان به سر می‌برد.
هفته گذشته دیوید بوکر، وکیل مراد طاهباز، از ایجاد «نوعی شکاف» در همکاری‌های بریتانیا و آمریکا در تلاش برای آزادی او خبر داد و گفت آقای طاهباز «تنها به دلیل تابعیت آمریکایی‌اش از قرارداد استرداد گروگان‌ها کنار گذاشته شد.»
هم‌زمان، راجر کَرسْتِنس، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور گروگان‌ها، در حاشیه نشستی با موضوع «گروگان‌ها در ایران» که ۲۱ تیرماه برگزار شد، در گفتوگو با رادیو فردا از ادامه مذاکرات دوجانبه میان تهران و واشینگتن برای آزادی زندانیان آمریکایی در ایران خبر داد.
جیسون رضائیان، روزنامه‌نگارِ ایرانی- آمریکاییِ واشینگتن‌پست که سال ۹۳ در تهران به اتهام جاسوسی دستگیر شد و ۱۸ ماه در زندان جمهوری اسلامی ماند و این نشست را اداره می‌کرد، از افزایش گروگان‌گیری‌ها در سال‌های اخیر خبر داد و از سیاست‌های دولت آمریکا در قبال جمهوری اسلامی انتقاد کرد.
این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی پیش‌تر ادعا کرده‌اند که این طرف آمریکایی بوده است که مذاکرات بر سر زندانیان را ترک کرده است.
در این نشست، خانواده‌ها و وکلای گروگان‌های چندتابعیتی از جمله سارا موریارتی، دختر رابرت لوینسن، شهروند آمریکایی که از ۱۵ سال پیش در ایران ناپدید شده یا بنا بر بعضی خبرها فوت کرده است، خواستار حساسیت عمومی بیشتر نسبت به موضوع گروگان‌گیری‌ها شد.
نَزار زَکا، که او هم در سال ۲۰۱۵ در ایران به اتهام جاسوسی برای آمریکا دستگیر شد و مدت‌ها زندانی بود، در گفتوگو با رادیو فردا گفت: «این شیوه حکومت ایران است که گروگان بگیرد».
به گفته آقای زکا، «دیپلماسی گروگانگیری از همان سال ۱۹۷۹ تا به حال برای ایران پاسخ داده و هنوز هم دقیقاً همان شیوه را دنبال می‌کند. چرا که جامعه جهانی با او کنار آمده و مصالحه کرده است».
