تفیلین و تورات تنها چیزهایی هستند که در این روزهای پرآشوب، آرامش‌بخش خودش و خانواده‌اش است. آنها را در کیف مسافرتی‌اش گذاشته، و می‌خواهد کشورش را ترک کند. از فردای نیامده نمی‌ترسد، نگرانی او از تکرار هلوکاستی دیگر است. او یک یهودی اوکراینی است.
برای بسیاری از یهودیان اوکراینی، هجوم ارتش روسیه یادآور روزهای سیاه و تلخ هلوکاست است. تا پیش از تصمیم کرملین، یهودیان در اوکراین، سومین جامعه یهودی در اروپا را تشکیل می‌دادند.
این روزها یهودیان اوکراینی به سمت مولداوی می‌روند؛ کشوری که در پایتختش یکی از فجیع‌ترین قتل‌عام‌های تاریخ رخ داده است. شهر کیشیناو نماد پناه آورن یهودیان از اروپای شرقی در اوایل قرن بیستم بوده است.
سرزمین آبا و اجدادی، خانه‌ای برای فرار از جنگ
چندی پیش هاآرتص، یکی از رسانه معتبر اسرائیلی خبر داد که از ساعات نخست بامداد پنجشنبه، آژانس یهود مملو از درخواست‌های یهودیانی است که تلاش دارند از اوکراین به سوی اسرائیل بگریزند.
پنینا تامانو شاتا، وزیر مهاجرت اسرائیل، روز پنجشنبه با اشاره به بحران اوکراین گفت: «ما آماده پذیرش هزاران مهاجر یهودی از اوکراین هستیم. آنها از پیامدهای خون‌بار جنگی دیگر هراس‌زده هستند. در بسیاری از موارد، آنها افرادی هستند که درخواست‌های خود را تکمیل کرده‌اند اما هنوز ویزای مهاجرت دریافت نکرده‌اند. در ماه نوامبر امسال و در پی افزایش تنش‌ها میان اوکراین و روسیه، برخی از مقامات اسرائیلی خبر از موج گسترده مهاجرت یهودیان از اوکراین دادند. بر اساس قانون بازگشت یهودیان و بستگان آنها دست‌کم ۲۰۰ هزار نفر از آنها واجد شرایط مهاجرت به اسرائیل هستند».
تاکنون، این مهاجرت‌ها در مقیاسی که مسئولان اسرائیلی پیش‌بینی می‌کردند روی نداده است. با این حال، در یک ماه گذشته در حدود سه هزار اوکراینی که قبلاً شهروند اسرائیل نبوده‌اند؛ برای ورود به اسرائیل درخواست مهاجرت ثبت کرده‌اند.
در حال حاضر، سفارت اسرائیل نیز همانند بسیاری از دیگر سفارت‌خانه‌ها از قلب اوکراین به غرب اوکراین انتقال یافته تا از خطرات احتمالی تهاجم روسیه در امان باشد.
خدمت، در ازای دوری از سرب و خون
دفاتر آژانس یهود در اورشلیم نیز با تماس‌های سربازانی که در ارتش اسرائیل خدمت می‌کنند و به تنهایی به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند اما والدین و خواهر و برادرهایشان هنوز در اوکراین هستند، پر شده است. به گفته این منابع، این سربازان از آژانس یهود و دولت اسرائیل درخواست کرده‌اند تا برای والدینشان پروازهای اضطراری ترتیب دهند.
البته نباید این واقعيت را در نظر نگرفت که بسیاری از یهودیان اوکراینی پیش از آغاز تهاجم روسیه به این کشور، از اوکراین به اسرائیل مهاجرت کرده بودند. در نتیجه خانواده و دوستان آنها در کی‌یف و دیگر شهرهای اوکراین در انزوای نسبی رها شده بودند. چه آنهایی که هجرت کردند، چه آنهایی که این روزها صدای انفجار و شلیک گلوله آرامش‌شان را به هم زده یک ترس مشترک دارند؛ هراسی که ریشه در تاریخ خون‌بار یهودی‌ستیزی در قرن گذشته دارد.
پیشینه‌شناسی یهودیان اوکراینی
تاریخ یهودیان در اوکراین به بیش از هزار سال پیش بازمی‌گردد. جوامع یهودی از دوران کیوان روس (اواخر قرن نهم تا میانه‌های قرن سیزدهم) در پهنه سرزمینی که امروز اوکراین نام دارد می‌زیسته‌اند. بسیاری از سنت‌های دیرینه فرهنگ یهودی مانند حسیدیسم در این کشور توسعه یافته است.
برای برخی از یهودیان، این تنش‌ها یادآور تجربه‌های تلخ خانواده‌هایشان از هلوکاست است. همین امر باعث شد تا خاخام الکساندر دوخوفنی، رهبر ۷۱ ساله جنبش اصلاحات در اوکراین، هراس خود از هلوکاست دیگر را اعلام کند. مادرش یکی از بازماندگان هولوکاست است. او ترجیح داد در اوکراین بماند و از داشته‌های اجداد خود در اوکراین حراست کند.
بر اساس گزارش‌های کنگره جهانی یهودیان، یهودی‌های اوکراینی سومین جامعه یهودی در اروپا و پنجمین جامعه بزرگ یهودی در جهان به شمار می‌رود.
بسیاری از یهودیان اوکراینی امروز بر سر دوراهی مانده‌اند. از یک سو احساسات میهن‌پرستانه خود نسبت به اوکراین آنها را دل‌بسته سرزمین‌شان کرده. از سوی ديگر امنیت جانی آنها در خطر است و اسرائیل بهترین پناهگاه برای آنهاست.
از ۹ مارس، آژانس یهود بررسی کرده که تاکنون بیش از یک هزار یهودی به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند. و در مجموع، حدود دو هزار یهودی اوکراینی به مراکز مهاجرت اسرائیلی آژانس آمده بودند که در امتداد مرزها با همکاری با گروه ارتباطات مالی بین‌المللی و آژانس‌ها بیش از چهار هزار تخت در نزدیکی مرزها برای اسکان موقت پناهندگان اجاره کرده است.
آیلت شاکد، وزیر کشور اسرائیل، چندی پیش گفت که اسرائیل همچنین در حال آماده شدن برای جذب یکصد هزار یهودی و اعضای خانواده نزدیک غیر یهودی از اوکراین، روسیه و سایر کشورهای اروپای شرقی است که ممکن است با عمیق‌تر شدن جنگ فرار کنند.
