بر اساس یافته‌های یک گزارش تحلیلی صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف، طی شش سال اخیر، دست‌کم ۴۳ میلیون کودک، بر اثر عوارض ناشی از فجایع اقلیمی، بی‌خانمان شده‌اند.
«بی‌خانمانی کودکان، ناشی از تغییرات اقلیمی»، اولین گزارش تحلیلی جامعی است که درباره آوارگی کودکان، بر اثر سیل، توفان، خشکسالی، آتش‌سوزی‌های گسترده و سایر بلایای اقلیمی تهیه شده است.
این گزارش می‌گوید گرمایش ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی، باعث تشدید آثار مخرب، افزایش و البته غیرقابل پیش‌بینی شدن وقوع فجایع مرتبط با تغییرات اقلیمی شده است.
بر اساس یافته‌های این گزارش، بی‌خانمانی دست‌کم ۴۳ میلیون کودک طی شش سال اخیر، به این معنی است که به طور متوسط روزی ۲۰ هزار کودک، ناچار به ترک خانه و مدرسه خود شده‌اند.
مدیران یونیسف تأکید کرده‌اند که آمار دقیق، می‌تواند به مراتب بیشتر باشد؛ از جمله به‌دلیل تأخیر در نمایان‌شدن آثار مواردی همچون بیابان‌زایی یا بالارفتن سطح آب دریا، و یا تأخیر در گزارش خشک‌سالی‌ها.
در این گزارش آمده «بی‌خانمانی و آوارگی در هر سن و سال و وضعیتی، ترسناک و دردناک است؛ اما تاثیر منفی آن، بخصوص بر زندگی کودکان، می‌تواند مخرب‌تر و ماندگارتر باشد. مواردی همچون محروم‌شدن از تحصیل، محرومیت از واکسیناسیون، و البته از دست‌رفتن فرصت‌های دوست‌یابی و فعالیت‌های اجتماعی.»
ورنا کناوس، مسئول بخش مهاجرت و آوارگی یونیسف، ضمن تأکید بر «به‌شدت محافظه‌کارانه بودن» تخمین‌های این گزارش، هشدار داده که «گرچه تغییرات اقلیمی، به بزرگترین عامل بی‌خانمانی کودکان تبدیل شده، اما هنوز اکثر سیاست‌گذاری‌ها و مباحثات پیرامون تخصیص بودجه به حل این معضل، وضعیت کودکان را، نادیده گرفته و یا در اولویت قرار نمی‌دهند».
در سال ۲۰۲۱ آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده بود که اگر جهان بخواهد شانسی برای اجتناب از آثار فاجعه‌بار تغییرات اقلیمی داشته‌باشد، باید افزایش تولید نفت، گاز و ذغال‌سنگ را متوقف کند.
با این حال این هشدار جدی گرفته نشد و بر اساس تازه‌ترین گزارش اقلیمی سازمان ملل متحد، کاهش انتشار آلاینده‌های فسیلی، بسیار کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده بوده است.
در ماه اوت ۲۰۲۲ (مردادماه ۱۴۰۱) سیلاب‌های بی‌سابقه، یک‌سوم پاکستان را زیر آب برد؛ موضوعی که علاوه بر به‌جاگذاشتن میلیاردها دلار خسارت، بیش از سه و نیم میلیون کودک را هم بی‌خانمان کرد. بسیاری از این کودکان تا ماه‌ها بعد، از دسترسی به سرپناه مناسب، آب آشامیدنی سالم و امکانات بهداشتی محروم بودند.
بر اساس تحقیقات کارشناسان، به ازای هر یک درجه سانتیگراد افزایش دمای زمین، خطر بی‌خانمانی ناشی از سیل، می‌تواند تا پنجاه درصد بیشتر شود.
گزارش تحلیلی یونیسف، یک میلیون و ۳۰۰ هزار مورد بی‌خانمانی کودکان ناشی از خشکسالی را، تنها در سه کشور سومالی، اتیوپی، و افغانستان برشمرده است.
به لحاظ عددی، ۲۲.۳ میلیون مورد از مجموع ۴۳ میلیون آوارگی برشمرده شده در گزارش یونیسف، تنها به سه کشور چین، فیلیپین و هند مربوط هستند.
تهیه‌کنندگان گزارش، این موضوع را با شرایط اقلیمی این سه کشور، از جمله وقوع گردباد، توفان و باران‌های موسمی سیل‌آسا، و همچنین جمعیت زیاد کودکان مرتبط دانسته‌اند. نویسندگان همچنین به افزایش موارد تخلیه و جابجایی پیش‌گیرانه هم اشاره کرده‌اند.
اما به لحاظ نسبت جمعیتی، عمده‌ترین موارد آوارگی کودکان درشش سال اخیر، در کشورهای کوچک جزیره‌ای رخ داده؛ کشورهایی که به‌دلیل تغییرات اقلیمی، بقای‌شان با تهدیدات جدی روبه‌روست.
در سال ۲۰۱۷ وقوع گردباد و توفان «ماریا» در منطقه کارائیب، به بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌های کشور کوچک دومینیکا آسیب زد و باعث آوارگی بیش از سه‌چهارم کودکان این جزیره شد. همین توفان، تقریبا یک‌چهارم کودکان کوبا را هم بی‌خانمان کرد.
در شش سال اخیر، کشورهای منطقه شاخ آفریقا هم به‌دلیل درگیری‌های نظامی، شرایط نابسامان اقلیمی، و مدیریت ناکارآمد، شاهد میزان بالایی از آوارگی کودکان بوده‌اند.
دو کشور سومالی و سودان جنوبی بیشترین موارد بی‌خانمانی کودکان ناشی از سیل را ثبت کرده‌اند؛ آماری که به ترتیب ۱۲ درصد و ۱۱ درصد از کل جمعیت کودکان این دو کشور را شامل می‌شود.
از سوی دیگر، بیش از سه‌چهارم موارد ثبت‌شده بی‌خانمانی کودکان ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی، تنها به ایالات متحده آمریکا مربوط است، یعنی بیش از ۶۰۰ هزار از ۸۰۰ هزار مورد ثبت‌شده در این دوره شش‌ساله. کانادا، اسرائیل، ترکیه و استرالیا هم در مجموع، شاهد بیش از یکصدهزار مورد بوده‌اند.
ادلین نیو، از محققان سازمان عفو بین‌الملل، ضمن «به‌شدت نگران‌کننده» خواندن آمارهای این گزارش تحلیلی یونیسف، آن را «بیان‌گر نیاز فوری دولت‌ها، به برنامه‌ریزی جهت کاهش آثار بلندمدت بهداشتی، آموزشی، و توسعه‌ای بر کودکان» دانست.
