در حالی که روسیه بازگشت «معافیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران» از سوی آمریکا را نشان‌دهنده به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای وین دانسته و اتحادیه اروپا از ایران خواسته که از این «فرصت» استفاده کند، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران این اقدام آمریکا را «نمایش رفع تحریم» خوانده که «سازنده تلقی نمی‌شود».
رسانه‌های آمریکایی بامداد شنبه، ۱۷ بهمن گزارش دادند که دولت آمریکا به کنگره اطلاع داده که برخی از معافیت‌های تحریمی ایران را بازگردانده است تا «زمینه بازگشت متقابل به برجام فراهم شود».
به موجب این معافیت‌ها، شرکت‌های روسی، چینی و اروپایی اجازه خواهند یافت برای همکاری با پروژه‌های غیرنظامی ایران در نیروگاه اتمی بوشهر، آب سنگین اراک و رآکتور هسته‌ای تهران فعالیت کنند.
این معافیت‌ها در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به عنوان بخشی از سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران در دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، لغو شده بود.
درپی این تحولات، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران روز شنبه، در توییتی شرط لازم برای شکل‌گیری توافق را «انتفاع اقتصادی واقعی، موثر و قابل راستی‌آزمایی ایران» عنوان کرد و نوشت که «نمایش رفع تحریم اقدامی سازنده تلقی نمی‌شود.»
آقای شمخانی روز یکشنبه، ۱۷ بهمن نیز پیشرفت‌های صورت گرفته در مذاکرات وین را «محدود» اعلام کرد و گفت که «هنوز با شکل‌گیری توازن ضروری در تعهدات طرفین فاصله داریم».
او در ادامه، «لازمه ایجاد توازن در تعهدات برای دستیابی به توافق خوب» را «تصمیمات سیاسی در واشینگتن» عنوان کرد.
واکنش رسمی نه‌چندان مثبت ایران به اقدام اخیر آمریکا در خصوص بازگشت برخی معافیت‌ها در حالی صورت می‌گیرد که جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، شامگاه شنبه در پیامی توییتری و پس از گفت‌وگو با وزیر خارجه ایران، «حسن نیت تمام طرف‌ها» و «روحیه سازش» را موجب «پایان سریع مذاکرات وین و بازگشت به اجرای کامل برجام» عنوان کرد.
در همین حال طرف‌های اروپایی در مذاکرات هسته‌ای نیز از ایران خواسته‌اند که با توجه به «زمان کم باقی‌مانده برای به سرانجام رسیدن مذاکرات برجام» از «فرصت معافیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران» استفاده کند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه در همین رابطه بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترکی اعلام کرده‌اند که «این اقدام باید بحث‌های فنی لازم برای حمایت از مذاکرات درباره بازگشت برجام در وین را تسهیل کند».
پیش از این نیز میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در کمیسیون مشترک برجام روز شنبه، ۱۶ بهمن در توئیتی بازگشت معافیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران را «تصمیمی در مسیر درست» توصیف کرده و گفته بود که این اقدام می‌تواند نشان‌دهنده ورود مذاکرات به مرحله «پایانی» باشد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم روز شنبه در مصاحبه‌ای با شبکه خبری العربیه گفته بود که مذاکرات هسته‌ای با ایران در مسیر درستی قرار دارد و دستیابی به توافق با تهران ظرف چند روز آینده موضوع پیچیده‌‌ای است، اما «غیرممکن نیست».
در پی اعلام تمدید برخی معافیت‌های تحریمی مرتبط با برنامه اتمی ایران از سوی دولت آمریکا، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز شنبه ۱۶ بهمن، با اشاره به روند مذاکرات احیای برجام گفت که «در برخی از بخش‌ها توافق‌هایی حاصل شده» اما ایران همچنان به دنبال دریافت «تضمین‌های ملموس» از طرف‌های غربی برای پایبندی به تعهدات‌شان است.
تاکنون هشت دور از گفت‌وگوهای غیرمستقیم آمریکا و ایران با هدف بازگشت متقابل به توافق برجام و از سرگیری پایبندی ایران به تعهدات خود، با حضور دیگر شرکای برجام در وین انجام گرفته است.
دیپلمات‌های ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر بارها اعلام کرده‌اند که مذاکرات وارد آخرین مرحله شده است و باید تصمیمات سیاسی گرفته شود و یکدیگر را متهم می‌کنند که با پرهیز از چنین تصمیماتی، مانع رسیدن به توافق هستند.
