پس از ۱۰ سال حضور در رأس ناتو، ینس استولتنبرگ به پایان دوران خود رسید و با تأیید تمام ۳۲ عضو این پیمان نظامی، مارک روته نخست‌وزیر هلند از مهر ماه امسال به‌عنوان دبیرکل جدید این ائتلاف کار خود را آغاز خواهد کرد.
اما مارک روته کیست، چه پیشینه‌ای دارد و چه چالش‌هایی پیش روی او است؟
روته کیست؟
مارک روته ۵۷ سال پیش در شهر لاهه هلند متولد شد. او ریاست حزب راست میانه «آزادی برای مردم و دموکراسی» را برعهده داشت و از سال ۲۰۱۰ چهار دولت مختلف در هلند را رهبری کرده است. به او به‌دلیل شخصیت کاریزماتیک و خاص و همچنین آسیب نخوردن از انتقادات لقب «مارک تفلون» داده‌اند.
آقای روته پس از سال‌ها حضور در رأس قدرت در هلند، تابستان سال گذشته به دلیل اختلافات داخلی اعلام کرد که قصد دارد از سمت خود به عنوان نخست‌وزیر هلند کناره‌گیری کند.
سیاستمدار باسابقه
او نه تنها رکورد طولانی‌ترین نخست‌وزیری تاریخ هلند را به خود اختصاص داده که در میان رهبران اروپایی کنونی هم پس از ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، در رتبۀ دوم قرار دارد.
در ماه‌های اخیر که بحث‌های بسیاری در خصوص گزینۀ جانشین استولتنبرگ منتشر شده بود، به جز مارک روته، از کلاس یوهانیس، رئيس‌جمهور رومانی، هم به‌عنوان دیگر نامزد این سمت یاد می‌شد، اما او رسماً از پذیرش این مسئولیت کناره‌گیری کرد تا سیاستمدار اهل تعامل هلندی به‌عنوان تنها گزینه برای رهبری ناتو مطرح باشد.
انتقادات از روته
کشورهای اروپای شرقی روته را به‌دلیل حمایتش از پروژه خط لوله انتقال گاز نورد استریم ۲ روسیه بعد از سال ۲۰۱۴ مورد انتقاد قرار می‌دادند، اما در نهایت آن‌ها هم با توجه به توافقات صورت‌گرفته با حضور روته موافقت کردند.
از دیگر انتقاداتی که به روته وارد می‌شود، پایبند نبودن هلند به هدف تعیین‌شدۀ تخصیص دست‌کم دو درصد از تولید ناخالص داخلی کشور به صنایع نظامی و دفاعی است.
بعد از ۱۴ سال حضور مستمر روته در رأس قدرت در هلند، پنجمین اقتصاد بزرگ اروپا هنوز نتوانسته به این هدف تعیین‌شده دست یابد، هرچند بر اساس آخرین گزارش ناتو، هلند در سال جاری میلادی به این هدف خواهد رسید.
کشورهای عضو در سال‌های اخیر به توافق رسیدند که به هدف تخصیص دست‌کم دو درصد از تولید ناخالص داخلی برای مصارف نظامی دست یابند. این مسئله‌ای است که سال‌ها است از سوی رؤسای جمهور مختلف آمریکا طرح می‌شود.
چالش‌های پیش‌رو
روته در حالی کار خود را در ناتو آغاز خواهد کرد که اصلی‌ترین چالش پیش روی او جنگ اوکراین است. بعد از گذشت دو سال و نیم از تهاجم روسیه به اوکراین، کار روته برای متحد نگه داشتن ادامۀ حمایت‌ها از کی‌یف کار ساده‌ای نخواهد بود، به‌ویژه اگر در انتخابات آبان سال جاری دونالد ترامپ بار دیگر به کاخ سفید برگردد.
ترامپ پیشتر تهدید کرده بود که اگر کشورهای اروپایی سهم مورد نظر او را در ناتو نپردازند، او نه تنها از اروپا در مقابل حملۀ احتمالی روسیه حمایت نخواهد کرد که حتی پوتین را تشویق می‌کند که دست به چنین اقدامی بزند. در نتیجه تردیدهای بسیاری در خصوص آیندۀ ناتو، در شرایطی که نام رئيس‌جمهور آمریکا ترامپ باشد، وجود دارد.
با این حال روته این‌جا هم یک نقطه‌قوت دارد و آن هم روابط نسبتاً مناسب او با رئيس‌جمهور پیشین آمریکا است.
او البته امیدوار است که واشینگتن اقدامات روسیه را تهدیدی نه فقط برای «امنیت دسته‌جمعی» که برای منافع خود ایالات متحده در نظر بگیرد. روته یک بار هم در سخنرانی ترامپ را در فشار برای بالا بردن سهم هزینه‌های نظامی کشورهای اروپایی محق خوانده بود.
او گفته بود: «کاملاً حق با ترامپ بود که اصرار داشت ما به اندازه کافی برای مصارف نظامی هزینه نمی‌کنیم. زمانی که او رئيس‌جمهور بود، اقتصاد آمریکا حدود ۵۰ درصد ناتو را به خود اختصاص داده بود و حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از بودجه ناتو را هزینه می‌کرد. در نتیجه سایر کشورها تنها ۲۵ درصد هزینه می‌کردند. او کاملاً درست می‌گفت که ما را مجبور کرد که تعهدات خود را تا دو درصد بالا ببریم.»
روته از حامیان جدی اوکراین است که بر لزوم مقابله با روسیه تأکید ویژه‌ای دارد؛ اما باید دید شرایط تحولات در سیاست داخلی کشورهای عضو در طول ماه‌های آینده چگونه رقم خواهد خورد و تغییر تحولات رهبران چه جهت‌گیری‌های تازه‌ای را در این ائتلاف فراآتلانتیکی شکل می‌دهد.
بسیاری روته را به‌واسطۀ سال‌ها حضور در قدرت در هلند و کار کردن با احزاب مختلف فردی اهل تعامل می‌دانند که توان مذاکره، اقناع و معامله با گروه‌های مختلف را دارد و در نتیجه او را شخصیتی مناسب برای رهبری ناتو به‌ویژه برای دوران آمریکای ترامپ می‌دانند.
در مقابل اما گروه دیگری بدبین‌تر هستند و بر این باورند در صورتی که ترامپ به کاخ سفید باز گردد، ناتو دیگر آن پیمان نظامی پیشین نخواهد بود و این ائتلاف فراآتلانتیکی چه با روته و چه بدون او به سمت واگرایی سوق پیدا خواهد کرد.
