با وجود اینکه تلاش‌های دیپلماتیک و جلسات هماهنگی اردن و سوریه برای مقابله با قاچاق مواد مخدر، تا کنون هیچ نتیجه عملی نداشته، اما گمان نمی‌رفت این موضوع به تنش دیپلماتیک علنی میان دو طرف برسد؛ به ویژه اینکه دو کشور طی سال گذشته از مسیر توسعه روابط و ادامه نزدیکی دو جانبه سخن می‌گفتند.
اکنون این سؤال مطرح است که آیا مسئله مواد مخدر، به پایان روند نزدیکی میان اردن و سوریه خواهد انجامید.
وزارت خارجه سوریه در بیانیه‌ای که سه‌شنبه چهارم بهمن منتشر کرد، ضمن «ابراز تأسف شدید» از حملات هوایی اردن به جنوب سوریه، تأکید کرد که «چنین عملیاتی در خاک سوریه توجیهی ندارد».
این بیانیه مدعی است که اردن به پیام‌های سوریه درباره «ضرورت اقدام‌های عملی برای کنترل مرزها» توجهی نکرده، و «از سال ۲۰۱۱، سوریه از ورود هزاران تروریست از طریق خاک اردن آسیب دیده است».
این موضع‌گیری با پاسخ سریع اردن مواجه شد، و وزارت خارجه اردن اعلام کرد که «دولت سوریه هیچ اقدام واقعی برای مقابله با خطر قاچاق مواد مخدر انجام نداده و این مشکل برای امنیت ملی اردن تهدیدآفرین است».
در پاسخ وزارت خارجه اردن تأکید شده که «مرزهای اردن هیچ گاه سرچشمه تهدید برای امنیت سوریه یا گذرگاهی برای تروریست‌ها نبوده و اردن به مقابله با خطر قاچاق مواد مخدر و سلاح و عوامل آن ادامه خواهد داد».
دلیل تنش چیست؟
تنش دیپلماتیک میان اردن و سوریه، نشان‌دهنده قطع تماس میان دو طرف است؛ بر خلاف وضعیت چند ماه گذشته که شاهد تماس‌ها و دیدارهای پیاپی در سطوح سیاسی، نظامی و امنیتی بود.
با وجود اینکه بیانیه وزارت خارجه سوریه، به بهانه حمله هوایی منتسب به اردن در پنجشنبه ۲۸ دی به جنوب استان سویدا منتشر شده که در آن ۱۰ غیرنظامی از جمله ۲ کودک و ۵ زن کشته شدند، اما عمر عیاصره نماینده پارلمان اردن می‌گوید این بیانیه دلایل دیگری هم داشته است.
این نماینده پارلمان اردن به شبکه الحره گفته است: «بیانیه‌های دو کشور با وجود انتقاد از یکدیگر، راه را برای ادامه همکاری باز نگاه داشته است».
او اضافه کرده: «دولت سوریه نگران آن است که اردن روابط خود را با نیروهای محلی در استان سویدا در جنوب سوریه از سرگیرد».
گروه «مردا الکرامه» که بزرگترین گروه مسلح در استان سویدا است، چند روز پیش برای آغاز همکاری و هماهنگی با ارتش اردن در مبارزه با قاچاقچیان ومواد مخدر، ابراز امیدواری کرده بود.
این در حالی است که «ارتش سوریه آزاد» از گروه‌های مسلح مخالف حکومت سوریه مستقر در منطقه التنف که با عراق و اردن هم‌مرز است، از آغاز همکاری با اردن خبر داده است. روز سه‌شنبه سوم بهمن نیز گزارش شد که گروه‌های محلی در استان درعا، شماری از قاچاقچیان مواد مخدر را هدف قرار دادند.
بازتاب‌ها در دمشق
اظهارات تنش‌آمیز در سوریه تنها به بیانیه وزارت خارجه این کشور منحصر نشد، بلکه در رسانه‌های دولتی نزدیک به دولت از جمله روزنامه شبه‌رسمی «الوطن» نیز بازتاب داشت.
سرمقاله این روزنامه در شماره روز چهارشنبه چهارم بهمن، اردن را به باد انتقاد گرفت و این کشور را متهم کرد که که در سال ۲۰۱۱، اقدام به «وارد کردن گروه‌های تروریستی به سوریه» کرده است.
این روزنامه، تهدیدهای اردن را «بی ارزش» دانست و افزود که «مشکل مواد مخدر تنها مرتبط به سوریه نیست بلکه قاچاقچیان در خاک اردن نیز حضور دارند».
سوریه و تجارت «کپتاگون»
با ادامه این شرایط اکنون در رسانه‌های اردنی و منطقه‌ای، دو فرضیه مطرح شده است؛ «ناتوانی» دولت سوریه در مقابله با قاچاقچیان مواد مخدر، یا «بی‌میلی» دولت سوریه برای برخورد با قاچاقچیان
اردن همواره «شبه‌نظامیان مورد حمایت قدرت‌های منطقه‌ای» را متهم به قاچاق مواد مخدر می‌کند که اشاره‌ای تلویحی است به جمهوری اسلامی ایران و شبه‌نظامیان تحت حمایتش.
با ادامه بحران سوریه که از سال ۲۰۱۱ آغاز شد و شیوع ناامنی در این کشور، تولید مواد مخدر در جنوب سوریه به‌شکلی انبوه آغاز شد، تا جایی که کشورهای غربی با متهم‌کردن برخی نزدیکان نظام بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به دست‌داشتن در این صنعت، برخی از آن‌ها را تحریم کردند.
اتحادیه اروپا، ۱۲ فروردین ۱۴۰۲، سامر کمال الاسد و وسیم بدیع الاسد، دو تن از پسرعموهای بشار اسد، را به اتهام دست داشتن در تولید و قاچاق قرص‌های کپتاگون تحریم کرد. چند روز پیش از آن نیز ایالات متحده و بریتانیا سامر کمال الاسد و وسیم بدیع الاسد را به‌همراه شماری دیگر از افراد و نهادهای سوری به‌خاطر نقش‌شان در تولید و قاچاق قرص‌های مخدر کاپتاگون تحریم کرده بودند.
خبرگزاری فرانسه نوامبر ۲۰۲۲ گزارشی تحقیقی منتشر کرد که نشان می‌دهد در بیش از یک دهه جنگ ویرانگر داخلی در سوریه، نقشهٔ داخلی این کشور تغییر کرده، و مرزها و گذرگاه‌های جدیدی که مناطق را از هم جدا می‌کند، پدید آمده‌اند. در این شرایط این تنها کپتاگون است که از همهٔ این مرزها و گذرگاه‌ها عبور می‌کند و به تجارتی پرسود تبدیل شده است.
اتحادیه اروپا در بیانیه‌ٔ خود گفته است: «تجارت آمفتامین نمونه‌ای از اقداماتی است که نظام بشار اسد رهبری می‌کند تا از راه آن بر ثروت نزدیکان خود بیفزاید و از راه آن‌ها قدرت و نفوذ خود را توسعه داده و سیاست‌هایش را اجرا کند.»
کپتاگون یک قرص مخدر است که از ترکیب آمفتامین و تئوفیلین تولید می‌شود. این قرص مخدر به‌خاطر ارزان‌بودنش هم ثروتمندان و هم فقرا را جذب می‌کند.
در سال‌های اخیر کشورهای عربی خلیج فارس به‌ویژه عربستان سعودی هدف قاچاقچیان کپتاگون قرار گرفتند. گزارش‌های زیادی هم از کشف و ضبط محموله‌های کاپتاگون در پایانه‌های مرزی این کشورها منتشر شده است. مبدأ این محموله‌ها هم عمدتاً سوریه و لبنان است.
