طی دو ماه که از آخرین دور مذاکرات دربارهٔ سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران گذشته، حکومت ایران هنوز به هیچ سؤالی پاسخ نداده و به هیچ‌یک از تعهدات خود عمل نکرده است.
یوگنی ینین (Yevhenii Yenin)، معاون وزیر خارجهٔ اوکراین و سرپرست هیئت مذاکره‌کنندگان با ایران، در مصاحبهٔ اختصاصی با رادیو فردا می‌گوید که کشورهای متأثر و خانواده‌های قربانیان این پرواز اصرار خواهند کرد دولت جدید ایران عدالت را اجرا کند.
یوگنی ینین: با همتایان‌مان از کانادا، بریتانیا و سوئد یک‌صدا عمل می‌کنیم و آخرین دور مذاکرات با ایران در کی‌یف ثابت کرد از موضع‌مان عقب‌نشینی نخواهیم کرد. اجرای عدالت هدف ماست.
تنها پس از این‌که ایران دربارهٔ این فاجعه حقیقت را فاش کند، افراد مسئول را به مجازات برساند و تضمین بدهد که تمام تدابیر لازم را برای عدم‌‌وقوع سانحهٔ مشابه در آینده در نظر گرفته، دربارهٔ غرامت مذاکره خواهیم کرد.
با خانواده‌های جانباختگان این پرواز همدردیم و درخواست‌هایشان را می‌شنویم. به همین دلیل مصمم هستیم مسیر دادخواهی را، هرقدر دشوار و طولانی باشد، طی کنیم. منتظریم ایران تیم مذاکره‌کنندگان خود را تعیین کند تا گام بعدی را برداریم.
طی آخرین دور مذاکرات، تمام کشورهای متأثر، مطالبات جمعی‌مان را در اختیار طرف ایرانی قرار دادیم که در آن موارد نقض کنوانسیون‌های بین‌المللی که از دید ما ایران مرتکب آن شد، مشخص شده.
پرسش‌هایمان نیز روشن است و از ایران درخواست کردیم به تمام آن‌ها کتبی پاسخ دهد. توپ در زمین ایران است و از این کشور تقاضا می‌کنیم دربارهٔ سرنگونی هواپیمای اوکراینی در آسمان تهران وارد مذاکرهٔ معنادار شود.
- آیا طی دو ماه گذشته در این باره خبری از ایران دریافت کرده‌اید؟ معلوم شد سرپرست تیم مذاکره‌کنندگان ایرانی چه کسی خواهد بود؟ زمزمه‌هایی شنیدم که سفیر کنونی ایران در اوکراین مسئول این پرونده می‌شود.
نمی‌خواهم فال قهوه بگیرم [پیش‌بینی کنم]. منتظریم ایران وزیر خارجهٔ خود را معرفی کند و او به جای محسن بهاروند که سفیر ایران در بریتانیا شده، سرپرست جدید هیئت مذاکره‌کنندگان را تعیین کند. تحولات داخلی در ایران نباید مانع پیشرفت در مذاکرات‌مان شود. امیدواریم روند تشکیل دولت جدید سریع‌تر به پایان برسد و مشخص شود طرف مذاکرات‌مان کیست. در حال حاضر کسی وجود ندارد که با او گفت‌وگو کنیم.
- آیا در طرف مذاکره‌کنندگان با ایران تغییراتی رخ خواهد داد یا اوکراین همچنان نمایندهٔ سایر کشورها خواهد بود؟
مطابق توافق، در مذاکره با ایران، اوکراین نمایندهٔ تمام کشورهای متأثر است. هیچ تغییری در این زمینه رخ نداده و مصمم هستیم که تا دستیابی به نتیجهٔ مثبت برای پاسخگو کردن ایران به روند مذاکره ادامه بدهیم.
- اوکراین بارها خواستار مشارکت فعالانه‌ترِ سایر کشورهای متأثر و به‌ویژه کمک کانادا برای پیشرفت سریع‌تر روند حل مسائل مرتبط با سرنگونی پروز ۷۵۲ شده. چه انتظارهایی از دولت کانادا دارید؟
انتظار داریم که همکاری بین بازرسان و تیم دادستانی اوکراین با کانادا فعالانه‌تر شود، کانادا تمام شواهدی را که جمع‌آوری کرده و در ماه‌های اخیر وعدهٔ آن را داده بود، در اختیار ما بگذارد و همچنین خواستار آن هستیم که شرایط همکاری مؤثر بین سازمان‌های اطلاعاتی‌مان هموار شود.
به‌طور واضح و مشخص درخواست‌هایمان را در اختیار دولت کانادا قرار داده‌ایم و امیدواریم تدارکات انتخابات و ادامهٔ همه‌گیری جهانی کرونا در این کشور باعث تعلل در واکنش به درخواست‌هایمان نشود. هم‌زمان از تعاملات دیپلماتیک رضایت کامل داریم و مطمئنیم به‌رغم تمام چالش‌ها، ائتلاف ما برای پاسخگو کردن ایران روزبه‌روز محکم‌تر می‌شود.
- آیا دیپلمات‌های اوکراینی با پیام اخوان، مشاور ارشد وزیر خارجهٔ کانادا در پروندهٔ هواپیمای اوکراینی، تماس برقرار کرده‌اند؟
تا کنون تماسی با او نداشته‌ایم. از همتایان کانادایی‌مان دربارهٔ دایرهٔ وظایف و اختیارات ایشان سؤال کردیم، اما هنوز پاسخ نگرفته‌ایم.
- اوکراین و کانادا همواره گفته‌اند که اگر مذاکره با ایران به بن‌بست بخورد، این پرونده را به دادگاه بین‌المللی ارجاع خواهند داد. اما این اقدام صرفاً با تایید ایکائو، سازمان هوانوردی بین‌المللی، امکان‌پذیر است؛ نهادی که به‌رغم درخواست‌های مکرر بستگان قربانیان پرواز ۷۵۲ حتی سرنگونی هواپیمای اوکراینی را محکوم نکرده است. چند روز پیش دبیرکل جدید عهده‌دار امور این نهاد شد و با مقامات کانادا دربارهٔ این پرونده مذاکره کرد. انتظار اوکراین از این نهاد چیست؟
ایکائو می‌تواند نقش کلیدی در بازبینی مفاد کنوانسیون شیکاگو به‌ویژه ضمیمهٔ ۱۳ ایفا کند، زیرا متوجه شده‌ایم که این سند به ایران اجازه داده از ارائهٔ پاسخ سؤالات اساسی سرپیچی کند.
یعنی به‌ظاهر تحقیقات ایران در چارچوب کنوانسیون شیکاگوست، اما واقعیت این است که این تحقیقات دلایل سرنگونی پرواز ۷۵۲ را مشخص نکرده و تضمین نمی‌کند که تدابیر ایران مانع وقوع سوانح مشابه شود. به‌همین دلیل از تغییر مقررات بین‌المللی حمایت و با شرکایمان در این زمینه همکاری می‌کنیم.
توضیح ایران دربارهٔ شرایط سرنگونی هواپیمای اوکراینی واقعیت را منعکس نکرده و اینک نه‌تنها خطر پرواز بر فراز ایران رفع نشده بلکه حتی کاهش هم نیافته است.
- آیا اِعمال تغییرات در کنوانسیون‌های بین‌المللی می‌تواند ایران را وادارد به این‌که تحقیقات دربارهٔ سرنگونی هواپیمای اوکراینی را از سر بگیرد و گزارش قانع‌کننده‌ای از دلایل آن ارائه دهد؟
راجع‌به این‌که قانون عطف به ماسبق نمی‌شود، در جریان هستیم. اما تغییر قوانین موجود برای تضمین امنیت پرواز و رفع تهدیدهایی که همچنان متوجه هزاران مسافر در آسمان ایران است، ضروری است.
