وزیر خارجه ایران در مصاحبهای با شبکه خبری سیانان گفته بر این باور است که برجام بدون حضور آمریکا میتواند ادامه پیدا کند. او در عین حال پرسیده اگر مقامهای جمهوری اسلامی با دولت ترامپ به توافق تازهای برسند، چه اطمینانی به بقایای آن وجود دارد.
آنطور که شبکه خبری سیانان میگوید محمد جواد ظریف برای نخستین بار پس از بازگشت دور نخست تحریمها علیه تهران توسط دولت دونالد ترامپ، با یک شکبه غربی مصاحبه کردهاست.
دونالد ترامپ بهار گذشته دولت خود را از برجام خارج کرد. او که ایران را متهم به «فعالیتهای مخرب» در منطقه، گسترش توان موشکی «برخلاف تعهدات» یا «حمایت از تروریسم» کرده در ۱۶ مرداد ماه بخش نخست تحریمهای برچیدهشده در پی توافق اتمی در سال ۱۳۹۴ را بازگرداند. آمریکا اعلام کرده در مرحله بعدی تحریمها که روز ۱۳ آبان آغاز میشود، صنعت نفت ایران را هدف قرار خواهد داد و در حال حاضر هم تلاش میکند واردات نفت ایران از سوی متحدان خود را «به صفر برساند».
ما آمادهایم که [با ایران] به یک توافق واقعی برسیم. نه آنچه در دولت قبلی شکل گرفت و یک فاجعه بود.تصور حل مشکلات کشور با مذاکره یا رابطه با آمریکا خطایی واضح است.علی خامنهای
موضوع بازگشت تحریمها و بقای برجام، بخش مهمی از مصاحبه آقای ظریف و سیانان را تشکیل دادهاست. وزیر خارجه ایران گفته اعتقاد دارد توافق اتمی بدون آمریکا ادامه پیدا خواهد کرد. خوشبینی وزیر خارجه ایران در حالیست که خود او روز گذشته به «باشگاه خبرنگاران جوان» گفته بود اقدامات کشورهای اروپایی برای حفظ توافق اتمی هنوز کافی نیست و «از نگاه ما این اقدامات بیش از آن که عملیاتی باشند، اعلام موضع است».
به گفته وزیر خارجه ایران، دولت آمریکا حتی در دوره باراک اوباما و پس از برجام هم بر حفظ تحریمهای دیگر تمرکز بیشتری داشت تا برچیدن تحریمهای ناشی از توافق.
مقامهای دولت آمریکا، اتهامهای مشابه را در زمانی که هنوز باراک اوباما در مقام ریاستجمهوری بود، رد کرده بودند.
ظریف گفته «ما فکر کردیم ایالات متحده آموخته است که… تحریمها ممکن است دشواریهای اقتصادی ایجاد کنند، اما پیامدهای سیاسی نخواهند داشت… متاسفانه اشتباه میکردم».
دولت آمریکا میگوید هدف از تحریمها این است که ایران رفتارهای خود را تغییر دهد و در نهایت برای دستیابی به یک توافق «جامعتر»، آنطور که مورد نظر دولت ترامپ است، پای میز مذاکره بنشیند.
واپسین روز هفته پیش برایان هوک، مسئول ویژه رسیدگی به امور ایران در وزارت خارجه آمریکا، به تشکیل «گروه اقدام ایران» اشاره کرده و گفته بود هدف فشار حداکثری اقتصادی علیه ایران این است که دسترسی این کشور به منابع مالی خود برای تامین هزینههای تروریسم و برنامه موشکیاش را قطع کند.
ایران حمایت از تروریسم را رد کرده و میگوید برنامه موشکیاش «دفاعی» و «بازدارنده» است.
آقای ظریف پیش از مصاحبه با سیانان در حساب کاربری خود در توئیتر تشکیل «گروه اقدام» را به کودتای ۲۸ مرداد -که به سرنگونی دولت محمد مصدق انجامید- تشبیه کرده بود.
برایان هوک روز جمعه گفته بود هدف از راهبر جدید دولت و رئیس جمهوری آمریکا، رسیدگی به «تمامی تهدیدهای ایران برای صلح و ثبات و برای آمریکا و همپیمانانش در سراسر جهان» است. به گفته آقای هوک مایک پومپئو، وزیر خارجه، گروه اقدام را ایجاد کرده تا بهعنوان بازوی هماهنگکننده در سراسر قوه مجریه عمل کند.
محمد جواد ظریف در بخش دیگری از مصاحبهاش تاکید کرده تهران مایل به مذاکره دوباره بر سر توافق اتمی نیست.
او در پاسخ به احتمال دیدار رو در رو میان حسن روحانی، رئیسجمهوری اسلامی و دونالد ترامپ، شبیه دیدارهای آقای ترامپ با رهبر کره شمالی، گفته «نه، وقتیکه پیشرفت قبلی و بزرگ ما، کنار گذاشته شدهاست».
رئیسجمهوری آمریکا، هشتم مرداد ماه گفته بود حاضر است با رهبران ایران دیدار کند و «هیچ شرطی» هم در این زمینه ندارد. رهبر جمهوری اسلامی اخیرا مذاکره با آمریکا را ممنوع کردهاست.
وزیر خارجه ایران گفته توافق اتمی با دولت اوباما «یک آزمایش بود».
آقای ظریف در پاسخ به این پرسش که آیا دستیابی به یک توافق پایدار با آقای ترامپ ممکن است، گفته «این به پرزیدنت ترامپ بستگی دارد؛ به اینکه آیا او میخواهد ما باور کنیم شریک قابل اعتمادیست… حال اگر وقت بگذاریم و توافق تازهای امضا کنیم، [بقای آن] چقدر طور خواهد کشید؟ تا پایان این دولت [در آمریکا]؟ تا وقتی او محل امضای توافق جدید را ترک میکند؟»
اما مقامهای ارشد دولت ترامپ، جمهوری اسلامی را متهم کردهاند که «حکومتی غیر قابل اعتماد» است و «بارها از خطوط قرمز گذشتهاست».
هربرت مکمستر، مشاور پیشین ترامپ در امور امنیتی، زمانی گفته بود «ما از روی رفتار آنها در منطقه و رفتارشان در قبال توافق میدانیم که از خطوط تعیین شده فراتر رفتهاند. آنها در مورد محدودیتها چندین بار از خطوط عبور کردهاند… ایران حکومتی قابل اعتماد نیست و از این رو نظارتی جامعتر و بیشتر باید در دستور کار باشد».
جان بولتون، مشاور فعلی آقای ترامپ نیز روز گذشته در جریان دیدار با نخستوزیر اسرائیل گفته بود «روشن است که چالشهای بزرگی در برابر اسرائیل، آمریکا و همه جهان قرار دارد، در صدر همه آنها برنامه هستهای و طرحهای موشکی بالستیک ایران است».