رئیس‌جمهور ترکیه می‌گوید مشکل اصلی راه‌اندازی کریدور ترانزیتی زنگزور برای اتصال جمهوری آذربایجان از طریق خاک ارمنستان به نخجوان، جمهوری اسلامی ایران است نه ارمنستان.
رجب طیب اردوغان روز چهارشنبه ۲۴ خرداد در بازگشت از سفر دو روزه خود به باکو، به خبرنگاران گفت: «رفتار ایران در قبال گشایش این کریدور هم جمهوری آذربایجان و هم ما را ناراحت می‌کند. در اصل، بسته‌ماندن این کریدور خود ایران را هم باید ناراحت کند، چون همکاری جمهوری آذربایجان، ایران و ترکیه برای تکمیل کریدورهای ترانزیتی به نفع ایران نیز هست».
او در پاسخ به خبرنگار روزنامه «یئنی شفق» ترکیه گفت اگر ایران رویکرد مثبتی داشت، خطوط آهن و جاده‌های سه کشور به همدیگر ادغام می‌شدند و شاید ایران نیز در مسیر ترانزیتی «پکن-لندن» قرار می‌گرفت.
بر اساس توافق آتش‌بس پاییز ۲۰۲۰ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در پی جنگی ۴۴ روزه که منجر به آزادسازی قره‌باغ کوهستانی شد، ارمنستان متعهد شد که در ازای باز شدن کریدور لاچین برای رفت‌وآمد ساکنان ارمنی خان‌کندی، کریدور زنگزور را برای تزانزیت کالا از جمهوری آذربایجان به نخجوان باز کند.
ترکیه و جمهوری آذربایجان امیدوار هستند که با باز شدن این کریدور، مسیر ترانزیت کالاهای چینی از آسیای میانه به قفقاز، ترکیه و اروپا کاهش یابد.
ایران طی دو سال گذشته بارها نسبت به باز شدن این کریدور هشدار داده و دو بار اقدام به رزمایش گسترده نظامی در مرزهای خود با مناطق آزاد شده جمهوری آذربایجان کرده است؛ موضوعی که به تنش‌ها میان دو کشور دامن زده است.
ایران مدعی است که باز شدن این کریدور باعث تغییر مرزهای ایران با ارمنستان خواهد شد و مسیر ترانزیت کالا از ایران به روسیه مختل می‌شود؛ اما رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی در گزارش‌های مختلف بارها به این نکته اذعان داشته‌اند که باز شدن کریدور زنگزور باعث خواهد شد نقش قفقاز در ترانزیت کالاهای چینی به غرب پررنگ شود و فرصت‌های ترانزیتی ایران در مسیر شرق-غرب از دست برود.
همچنین نگرانی ایران از بسته‌شدن مسیر ترانزیت کالای ایران به روسیه در حالی است که بر اساس آمارهای رسمی گمرک ایرن، حدود ۴۰ درصد از صادرات ایران به روسیه از طریق دریای خزر و ۵۹ درصد از جاده‌ها و خطوط ریلی جمهوری آذربایجان انجام می‌شود.
پارسال ترانزیت کالاهای خارجی از طریق خطوط آهن جمهوری آذربایجان با ۶۳ درصد رشد به ۷.۵ میلیون تن رسید که ۶۰ درصد آن ترانزیت کالاهای چینی از مسیر آذربایجان-گرجستان-ترکیه به غرب بود.
حجم ترانزیت کالاهای خارجی خود ترکیه نیز پارسال به نزدیک ۴۰ میلیون تن رسید که نسبت به پنج سال پیش ۵۰ درصد رشد نشان می‌دهد. این رقم برای ایران حدود دو میلیون تن است و به‌خاطر عدم توسعه خطوط ریلی، عمدتا شامل ترانزیت گوگرد ترکمنستان به خلیج فارس است.
اخیرا رؤسای جمهور ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مسکو با هم دیدار داشتند و توافق کردند که خطوط آهن ارمنستان برای ترانزیت کالا از جمهوری آذربایجان به نخجوان باز شود.
دقیقا مشخص نیست آیا کریدور زنگزور نیز شامل این مسیر خواهد بود یا نه، اما آقای اردوغان گفته است ارمنستان تعرفه ترانزیت بالایی برای باز کردن کریدور زنگزور در نظر گرفته و امیدواریم این مشکل را نیز بتوانیم حل کنیم.
