سید امیر موسوی، سردبیر سابق مجله «رشد جوان»، در گزارشی توئیتری از اِعمال سانسور در این مجلات، نوشته است که مسئولان جدید سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی وزارت آموزش و پرورش با انتشار پوستری که توسط سایت خامنهای تولید شده بود، مخالف بودهاند.
پوستر مورد اشاره ۲۲ اردیبهشت ۹۸ توسط سایت خامنهای منتشر شده بود و قرار بوده در مجلات رشد وابسته به سازمان آموزش و پرروش منتشر شود.
سایت خامنهای که مهمترین رسانه دفتر آیتالله خامنهای است، توسط مؤسسه انقلاب اسلامی اداره میشود و کار نشر آثار و سخنرانیهای رهبر جمهوری اسلامی را برعهده دارد.
بیشتر در این باره: مسعود خامنهای؛ آقازاده در سایهدر این پوستر که با تیتر «ارتش فدای ملت» منتشر شده، فردی دست یک زن را گرفته و کمک میکند که او را سوار ماشین کند. زن نیز پایش را روی بدن یک فرمانده ارتش گذاشته که نقشی شبیه چهارپایه بازی میکند. این اتفاق واقعی بود و پوستر هم بر اساس یک رویداد واقعی طراحی و تولید شده است.
با این حال مسئولان سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی وزارت آموزش و پرورش ایران گفتهاند که «از کجا معلوم در این نقاشی، دستی که دست این خانم را گرفته با او محرم است؟»
به نوشته آقای موسوی، مسئولان نظارتی چهار ایراد دیگر هم به این پوستر گرفته بودند. اما او به این ایرادها اشاره نکرده است.
آقای موسوی نوشته که این سختگیریها پس از آن شروع شد که علی ذوعلم معاون وزیر آموزش و پروش و رئيس سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی شد. آقای ذوعلم ۲۲ دی ۹۷ به این سمت منصوب شد.
نکته جالب اینکه علی ذوعلم، همزمان، معاون پژوهش و آموزش موسسه انقلاب اسلامی نیز است. بخشی از تأمین محتوای سایت خامنهای، تولید کتاب از سخنرانیهای خامنهای و تربیت پژوهشگر از جمله مأموریتهایی است که او در این سمت انجام میدهد.
در واقع در سازمان پژوهش که او رئيس آن است، محصولات مؤسسه انقلاب اسلامی که او معاونش است، مطابق با شرع تشخیص داده نشد.
این دوگانه در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی چندان عجیب نیست. برخی اعضای شورای نگهبان گفتهاند که در مقام «ناظر شرعی» یک طرح را رد میکنند ولی بعد میروند در مجمع تشخیص به عنوان «مصلحت» به آن رای مثبت میدهند. احتمالاً آقای ذوعلم نیز در سایت خامنهای تابع «مصلحت» بوده و در وزارت آموزش و پرورش تابع «شرع».
اما روند سختگیریها در سازمان پژوهش وزارت آموزش و پرورش محدود به ایراد گرفتن از پوستر سایت خامنهای نبوده است.
آقای موسوی با انتشار چند تصویر نوشته که مسئولان نظارتی با انتشار کلمه «موسیقی» هم مشکل داشتهاند و در مجلات رشد «کمکم کلمهی موسیقی تبدیل به یک کلمهی ممنوعه شد. رمانها همه رد میشدند. این عاشقانه است. این تخیلی است. این جنگ را منفی نشان داده. در شعر مشکل داشتیم، در طنز، در مناسبتهای ملی، در تقریباً همهچیز».
مسئولان نظارتی مجلات رشد همچنین گفته بودند که باید به جای عبارت «خوانندگی و آهنگسازی» از عبارت «سرود و تواشیح» استفاده شود.
آقای ذوعلم برای اعمال نظارت خود در مجلات رشد، مسعود فیاضی را به عنوان مدیرمسئول مجلات رشد منصوب کرده است. این اتفاقات در نهایت منجر به استعفای سید امیر موسوی از سردبیری مجله رشد جوان شد. او سیاستهای گروه جدید را «متحجرانه» خوانده و چون حاضر نبوده به «خواستههای غلط» آنها تن بدهد، استعفا داد.
اما پس از آشنایی با «سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی» و «مؤسسه انقلاب اسلامی» که علی ذوعلم از مدیران ارشد آنهاست، بهتر است به ضلع سوم ماجرا نیز بپردازیم.
مسعود فیاضی از سال ۸۷ دفتر قم «پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی» کار میکرد. علی ذوعلم نیز استادیار «پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی» است.
پژوهشگاه «فرهنگ و اندیشه اسلامی» یک نهاد عمومی و غیردولتی است که با دستور رهبر جمهوری اسلامی از سال ۱۳۷۳ فعالیت خود را شروع کرد. حسابرسی و کنترل برنامه و بودجه این مؤسسه نیز بر عهده «معاونت نظارت و حسابرسی» دفتر رهبر است و انحلال پژوهشگاه صرفاً با نظر یا تأیید رهبر ممکن است.
مهمترین پروژهای که این مؤسسه در همکاری با دفتر رهبر انجام داد و تدوین آن دو سال به طول انجامید، تدوین و انتشار کتاب دو جلدی «منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای» در ۱۴۴۸صفحه بود.
حضور نیروهایی چون علی ذوعلم و مسعود فیاضی در سازمان پژوهش و برنامهریزی درسی وزارت آموزش و پرورش اتفاقی نیست. این سازمان نقش مهمی را در تدوین و تغییر محتوای کتابهای درسی مدارس ایران بر عهده دارد.
در ماههای اخیر گزارشهای متعددی درباره تغییر محتوای کتابهای درسی در ایران منتشر شد که ریشه در همین سازمان داشت. از جمله یک فهرست طولانی از حذفیات کتابهای درسی که در شبکههای اجتماعی منتشر شد که نشان از جایگزینی ادبیات حکومتی پس از انقلاب ۵۷ به جای ادبیات کلاسیک ایران داشت.
این سازمان همچنین در حال برنامهریزی برای گنجاندن مطالب ضدآمریکایی در کتابهای درسی است.
بیشتر در این باره: تصویب کلیات طرح افزودن سرفصل «جنایات آمریکا» به کتابهای درسی ایران
چهرههایی چون ذوعلم و فیاضی را میتوان مدیران و مأموران میانی نزدیک به دفتر رهبر توصیف کرد که با نفوذ در یک سازمان کلیدی به پیادهسازی برنامههای مدنظر آیتالله خامنهای در کتابهای درسی و مجلات وابسته به وزارت آموزش و پرورش مشغول هستند.
این نیروهای مأمور ممکن است گاهی به صورت «آتش به اختیار» از محصولاتی مثل پوستر سایت خامنهای هم ایراد بگیرند، ولی این گافها تأثیری بر مأموریت اصلیشان که تسلط کامل بر این نهادها و حذف همه نیروهای غیرخودی و اجرای دستورات رهبر است، ندارد. مأموران مشغول کارند.