دو سال پیش در ۱۸ دی ۹۸، پرواز پی‌اِس ۷۵۲ شرکت هواپیمایی بین‌المللی اوکراین توسط دو موشک زمین به هوای شلیک‌شده از یک سامانه پدافند موشکی تور ام-۱ نیروی هوافضای سپاه پاسداران در نزدیکی شهریار سرنگون شد؛ سانحه‌ای که در آن ۱۷۶ نفر مسافر و خدمه این پرواز جانشان را از دست دادند.
این فاجعه تنها ساعاتی پس از حمله موشکی نیروی هوافضای سپاه پاسداران به پایگاه هوایی عین‌الاسد در عراق صورت گرفت. حمله‌ای در پاسخ این نیرو به کشته شدن فرمانده نیروی قدس سپاه، قاسم سلیمانی و فرمانده حشد الشعبی، ابومهدی المهندس در یک حمله پهپادی آمریکا در بغداد در روز ۱۳ دی ۱۳۹۸ صورت گرفت.
سرنگون کردن پرواز ۷۵۲ که یک بوئینگ ۷۳۷-۸ کِی‌وی با شماره ثبت کشوری UR-PSR بود، سریعاً به یکی از بزرگترین چالش‌های وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تبدیل شد.
وزارتخانه‌ای که وزیر سابق آن، محمدجواد ظریف پیش از افشای رسمی نقش سپاه در ساقط شدن این هواپیما به تلاش جهت انکار آن برآمد و پس از آن نیز با انتشار فایل‌های صوتی و ارسال آن برای اعضای خانواده قربانیان سعی در نشر تئوری‌های توطئه داشت؛ تئوری‌هایی جهت جلوگیری از متهم شدن مقام‌های ارشد دولتی و نظامی جمهوری اسلامی در رابطه با این فاجعه.
۱۸ ماه پس از ساقط شدن پرواز ۷۵۲، در سوم تیر ۱۴۰۰، دولت کانادا گزارشی رسمی در این رابطه منتشر کرد، که اگرچه ادعای عمدی بودن سرنگونی این پرواز را توسط سپاه پاسداران رد می‌کند، اما در آن صریحاً و همچون بیانیه‌های پیشین دولت کانادا مقام‌های ارشد نظامی و دولتی جمهوری اسلامی را به علت اتخاذ تدابیری که شرایط را برای به خطر انداختن امنیت پروازهای مسافری بر فراز ایران و در نهایت سرنگونی پرواز ۷۵۲ فراهم می‌کرد، متهم می‌کند.
بیشتر در این باره: بازخوانی گاه‌شمار ۷۲ ساعت لاپوشانی یک فاجعهشواهد و مدارک موجود در رابطه با سانحه پرواز ۷۵۲ بیش از پیش قصور در بروز این فاجعه را نه آن طور که مقامات رژیم جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند متوجه افسران جزء کاربر سامانه تور ام-۱، بلکه بر گردن مقامات ارشد دولتی و نظامی این حکومت می‌اندازد؛ مقام‌های چون علی خامنه‌ای، علی شمخانی، حسین سلامی و امیرعلی حاجی‌زاده، که با علم بر احتمال قوی بروز حملات تلافی‌جویانه ایالات متحده آمریکا، حریم هوایی ایران به خصوص برفراز مناطق حساس نظامی را باز گذاشته و از هواپیماهای مسافربری و سرنشینانشان به عنوان عاملی بازدارنده در برابر آن استفاده کردند.
آن هم در شرایطی که در سال‌های ۱۳۸۶ الی ۱۳۹۰، بر اساس اسناد وزارت دفاع آمریکا سامانه‌های پدافندی سپاه پاسداران به طور اشتباهی به سمت هواپیماهای نظامی و غیرنظامی ایرانی موشک شلیک کرده و یا بر روی آنها قفل راداری انجام داده بودند. امری که ناشی از ضعف فرماندهی و ضعف آموزش پرسنل پدافندی سپاه و همچنین و عدم هماهنگی نیروی هوافضای سپاه و نیروی پدافند هوایی ارتش بود.
۳۳ سال استفاده از هواپیماهای مسافربری به عنوان سپر انسانی در ایران
در بامداد هشتم دی ۹۸، پیش و پس از اجرای عملیات قاسم سلیمانی توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران، سازمان هواپیمایی کشوری هیچ اطلاعیه‌ای در رابطه با تهدیدات امنیتی ناشی از احتمال حملات تلافی‌جویانه آمریکا منتشر نکرد.
این سازمان حتی در بامداد آن روز با وجود انجام این حمله، مانع از پرواز هواپیماهای مسافربری بر فراز مناطق حساس نظامی به شدت محافظت‌شده توسط سامانه‌های پدافند موشکی ارتش و سپاه نشد.
تصمیم سازمان هواپیمایی کشوری برای جلوگیری نکردن از پرواز هواپیماهای مسافربری در حریم هوایی ایران در راستای تصمیم مقامات دولتی و نظامی ایران مبنی بر عدم بستن حریم هوایی پس از حمله موشکی به پایگاه هوایی عین الاسد در عراق بود.
چنین تصمیمی، پیشتر نیز در شرایط حساسی که بیم درگیری نظامی ایران و ایالات متحده آمریکا وجود داشت گرفته شده، و از جمله در ۱۲ تیر ۱۳۶۷ به ساقط شدن اشتباهی پرواز شماره ۶۵۵ شرکت هواپیمایی ایران‌ایر توسط ناوشکن یو اِس اِس وینسنس بر فراز خلیج فارس انجامید، که در آن ۲۹۰ سرنشین این هواپیما جانشان را از دست دادند.
بیشتر در این باره: ۵۸ روز در سال ۱۳۹۸؛ آیینه‌ای از تمام جمهوری اسلامیدر ماه‌های منتهی به ساقط شدن پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر، نیروهای دریایی ایران و ایالات متحده آمریکا در آب‌های خلیج فارس و تنگه هرمز به تبادل آتش با یکدیگر پرداخته بودند، و نیروی دریایی آمریکا به مقابله با قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه و کشتی‌های مین‌گذاری نیروی دریایی ارتش می‌پرداخت؛ شناورهایی که با حمله به کشتی‌های تجاری و نفتکش حامل اقلام نفتی صادراتی عراق به حملات نیروی هوایی این کشور به نفتکش‌های ایرانی در خلیج فارس پاسخ می‌دادند.
به دنبال حمله نیروی هوایی عراق با استفاده از یک فروند هواپیمای جت فالکن ۵۰ به ناوچه یو اِس اِس استارک نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس که منجر به کشته شدن ۳۷ خدمه و مجروح شدن ۲۱ نفر دیگر شد، نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا تدابیری جهت عدم تکرار این فاجعه اتخاذ کرده بود.
بر اساس این تدابیر از تاریخ ۱۷ شهریور ۱۳۶۶، خدمه هواپیماهای مسافربری و غیرنظامی در حال پرواز بر فراز خلیج فارس موظف بودند فرکانس اضطراری هوایی، یا ۱۲۱ مگاهرتز وی اچ اف و فرکانس اضطراری نظامی ۲۳۴ مگاهرتز یو اچ اف را رصد کنند و آماده معرفی خود و هدف خود به کشتی‌های نیروی دریایی ایالات متحده باشند.
خلبانان شرکت هواپیمایی ایران‌ایر عمدتاً در راستای ناچیز شماری نیروهای نظامی آمریکا از رصد فرکانس‌ها و حتی پاسخگویی به درخواست خدمه ناوهای آمریکایی منع می‌شوند. در روز ۱۲ تیر ۱۳۶۷ و با وجود بروز درگیری بین نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا و قایق‌های تندروی سپاه در منطقه تنگه هرمز، پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر با یک فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس اِی۳۰۰بی۲-۲۰۳ فرودگاه بین‌المللی بندرعباس واقع در پایگاه نهم شکاری تاکتیکی نیروی هوایی ارتش را ترک کرده و به مقصد دبی پرواز کرد.
بیشتر در این باره: چرا حاجی‌زاده نه برکنار شد و نه استعفا داد؟در نهایت در میانه راه توسط یک تیر موشک زمین به هوای بُرد بلند شلیک شده توسط خدمه ناو یو اِس اِس وینسنس ساقط شد.
عدم جلوگیری از پرواز این هواپیما، آن هم در شرایط بروز درگیری بین نیروهای دریایی ایران و ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس، در راستای ناچیز قلمداد کردن هشدارهای دولت آمریکا و همچنین استفاده از این پرواز به عنوان سپری انسانی به منظور جلوگیری از حملات جنگنده‌های نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به شناورهای ایرانی در خلیج فارس صورت گرفت.
چه کسانی مقصر اصلی بروز فاجعه برای پرواز ۷۵۲ هستند؟
از ابتدای افشای نقش فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران، مقام‌های جمهوری اسلامی و نیز فرماندهان ارشد سپاه همواره تلاش کردند تا افسران جزء و به خصوص سه خدمه سامانه تور ام-۱ ساقط‌کننده پرواز ۷۵۲ را مقصران بروز این سانحه معرفی کنند.
در این راستا، سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی با نزدیک شدن به برخی از اعضای خانواده قربانیان این سانحه، سعی کردند اطلاعاتی غلط و ساختگی، از جمله نوارهای صوتی محمدجواد ظریف را در راستای گسترش تئوری توطئه در اختیار آنها قرار دهند تا از این طریق مقام‌های اصلی تصمیم‌گیرنده در زمان بروز این فاجعه، از مظان اتهام دور بمانند.
بیشتر در این باره: غلامعلی رشید؛ متهم گمشده پرونده شلیک به هواپیمای اوکراینیآن چه در آن تردیدی نیست، تصمیم مقام‌های جمهوری اسلامی به باز نگه داشتن حریم هوایی کشور پس از حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد عراق است؛ حمله‌ای با استفاده از ۱۲ فروند موشک بالیستیک سوخت مایع قیام-۲ و سوخت جامد فاتح-۳۱۳ که به جز چند آسیب به آشیانه‌های پارچه‌ای، سالن غذاخوری و استراحتگاه سربازان آمریکایی در این پایگاه، نتوانست تلفات یا خسارت دیگری بر جا بگذارد.
عدم بستن حریم هوایی و همچنین عدم جلوگیری از پرواز هواپیماهای غیرنظامی برفراز مناطق حساس نظامی چون مرکز تحقیقات موشکی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در مجاورت پایگاه موشکی امیرالمومنین این نیرو در نزدیکی پرند، شرایط را برای ساقط کردن پرواز ۷۵۲ بر فراز این پایگاه فراهم کرد.
تصمیمی در راستای استفاده از هواپیماهای مسافربری به عنوان عاملی بازدارنده در برابر حملات هوایی موشکی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بر علیه پایگاه‌های موشکی نیروی هوافضای سپاه پاسداران.
به طور قطع اعضای شورای عالی امنیت ملی به ریاست حسن روحانی و دبیری علی شمخانی، شخص فرمانده کل قوا، علی خامنه‌ای، مدیریت وقت هواپیمایی کشوری علی عابدزاده، و فرماندهان ارشد ستاد کل نیروهای مسلح و سپاه پاسداران، محمدحسین باقری، غلامعلی رشید، حسین سلامی و امیرعلی حاجی‌زاده، به عنوان تصمیم‌گیرندگان اصلی به منظور عدم بستن حریم هوایی کشور پس از انجام حمله موشکی به عراق و همچنین اجرای این عملیات در چنین شرایطی مقصران اصلی بروز فاجعه برای پرواز ۷۵۲ هستند.
مقصرانی که ماه‌هاست با از طریق اتخاذ تدابیر امنیتی چون عملیات روانی از سوی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در تلاشند خود را از مظن اتهام برهانند.