چند موضوع مرتبط با ایران در صدر سفر این هفته جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، به اسرائیل و عربستان قرار داشت که در گزارش‌های روزانه وب‌سایت و بخش‌های رادیو و تلویزیون رادیوفردا بازتاب یافته است.
با وجود اهمیت این سفر برای اسرائیل، تحلیلگران بسیاری در رسانه‌های اسرائیل بر این باورند که برنده سفر جو بایدن در حقیقت محمد بن سلمان است که رئیس جمهوری آمریکا از بعد از رویداد تکان‌دهنده سلاخی و ذوب شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی ساکن آمریکا، در کنسولگری عربستان در استانبول، بارها گفته بود با بن سلمان ملاقات نخواهد کرد، اما حال بهبود جایگاه حزب دموکرات در صحنه داخلی آمریکا در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، به میزان آمادگی محمد بن سلمان برای پاسخ دادن به درخواست‌های بایدن در خصوص انرژی و سوخت بستگی دارد.
مطبوعات اسرائیل همچنین در پوشش رویدادهای حضور جو بایدن در اورشلیم، به نشست هفته آینده سران ایران و روسیه و ترکیه که در تهران گردهم خواهند آمد، توجه زیادی کرده و آن را نوعی پاتک محور تهران- مسکو به سفر بایدن به منطقه تلقی کرده‌اند.
در بخش مرور مطبوعات این هفته به چند نکته دیگر مرتبط با سفر جو بایدن به اسرائیل اشاره خواهیم کرد.
افشاگری رسانه‌های اسرائیل از وجود یک گور دسته‌جمعی از سربازان مصری در جنگ ۵۵ سال پیش بین دو کشور و اهمیت عاقدان ارتدکس برای یهودیان نیز دو موضوع دیگر برگزیده برای مرور مطبوعات این هفته است.
«ساقدوش عروسی اسرائیل و عربستان عمدتا برای منافع خود کار می‌کند»
این عنوان مقاله‌ای است که به قلم دکتر ناخوم شیلو، در روزنامه معاریو، همزمان با سفر جو بایدن به منطقه منتشر شد.
دکتر شیلو، استاد کارشناس امور سعودی و سایر کشورهای خلیج فارس در مرکز مطالعات موشه دایان در دانشگاه تل‌آویو، نوشته است که عربستان به توان اسرائیل در زمینه‌های فن‌آوری پیشرفته، کشاورزی، مهندسی مواد غذایی و پزشکی علاقه‌مند است. چشمان اسرائیل اما به تامین مواد خام ارزان و سریع دوخته شده است. با این حال، در پیوند اسرائیل- سعودی، برای رئیس جمهور آمریکا منافع شخصی خود و کشورش مهم است.
به نوشته دکتر شیلو، اگر ارمغان سفر بایدن به منطقه، عادی‌سازی روابط سعودی- اسرائیل باشد، نه تنها عرصه همکاری نظامی را خواهد گشود، بلکه ظرفیت اقتصادی زیادی برای طرفین دارد. اما ساقدوش آمریکایی که برای نزدیک کردن سعودی و اسرائیل آستین بالا زده، این کار را نه تنها به خاطر این دو کشور، بلکه و شاید مهم‌تر از همه، به خاطر منافع آمریکا انجام می‌دهد.
بیشتر در این باره: «اعلامیه اورشلیم»؛ توافق بایدن و لاپید بر سر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهایاین کارشناس افزوده که آمریکا گرچه در دهه اخیر دستاوردهایی در زمینه خودکفایی انرژی داشته، کماکان به نفت سعودی وابسته است. البته نه برای نیازهای آمریکایی، بلکه بیشتر به عنوان ابزاری در راستای مهندسی سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی. هدف آمریکا کاهش بهای نفت است ولی در شرایط جاری که پایانی برای جنگ روسیه در اوکراین متصور نیست و آینده احیای برجام نیز مبهم است، تنها راه کاهش قیمت نفت، یا دست‌کم تعدیل بهای آن، این است که نفت سعودی بازارهای جهانی را اشباع کند.
به نوشته ناخوم شیلو، آمریکایی‌ها در مجموعه ملاحظات استراتژیک خود احتمالا مایل هستند که حتی از پرونده قتل جمال خاشقجی دست کشیده و رفتار سرد خود نسبت به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و تیمش را به یک کوشش صادقانه با چشم‌داشت به پیشبرد منافع منطقه‌ای سعودی تبدیل کنند، با تاکید بر زمینه‌هایی که اسرائیل می‌تواند در آنها به عنوان یک مولفه اساسی عمل کند.
همچنان علف زیر پای اسرائیلی‌ها تا دریافت روادید آمریکا سبز می‌شود
با وجود نزدیکی زیاد روابط اسرائیل و آمریکا، و در حالی که دو کشور یکدیگر را از دهه‌ها قبل متحد و حتی شریک راهبردی می‌نامند، شاید برای بسیاری از مردم دنیا جای شگفتی باشذ که اسرائیل در میان ده‌ها کشوری نیست که مردمش بتوانند بدون روادید آمریکایی به آن کشور سفر کنند. در حالی که آمریکایی‌ها برای آمدن به اسرائیل هرگز به ویزا نیاز نداشته‌اند.
پس از چهار سال روابط عاشقانه رهبران دو کشور در دولت دونالد ترامپ، مقررات آمریکا جهت اعطای روادید سفر برای ساکنان اسرائیل کماکان سخت‌گیرانه است.
قول و قرارهایی برای لغو ویزا در دوره اخیر مطرح بوده و گفته شده بود که شاید از اواسط سال ۲۰۲۳ تابعین اسرائیل دیگر به روادید سفر به آمریکا نیازی نداشته باشد. اما پس از فروپاشی دولت نفتالی بنت، حزب لیکود از تصویب قوانینی که ممکن بود به لغو ویزا کمک کند در روزهای آخر دوره مجلس تا پیش از انحلال، خودداری کرد و گفت تنها زمانی به نفع این قوانین رای خواهد داد که لیکود به قدرت بازگردد.
تام نایدز، سفیر آمریکا در اسرائیل، در درخواستی غیرمعمول حتی در این زمینه احزاب اسرائیلی را تلویحا به کنار گذاشتن رقابت داخلی به خاطر کمک به خاتمه موضوع ویزا دعوت کرد. فراخوانش اما به خاطر لجاجت بنیامین نتانیاهو، رهبر لیکود، عملا پاسخ رد گرفت.
سفر این روزهای جو بایدن به اسرائیل انگیزه‌ای بود تا رسانه‌های این کشور بار دیگر به این امر بپردازند.
بیشتر در این باره: چهل سال مهاجرت یهودیان از ایرانروزنامه اسرائیل‌هیوم نوشت دولت‌ها تغییر می‌کنند، سفرا می‌آیند و می‌روند، وزیران از لغو ویزا خبر می‌دهند ولی بعد عملی کردن آن فراموش می‌شود. ۲۰ سال است که از مقامات دو کشور وعده شنیده‌ایم. طبق معمول، وعده به کنار، واقعیت به کنار. میلیون‌ها اسرائیلی در آمریکا بستگانی دارند و از ارتباطات تجاری با آمریکا برخوردار هستند. آمریکا یک مقصد توریستی فوق‌العاده جذاب است. اما روند دریافت ویزا کسالت‌بار است، پر کردن فرم ویزا ساعت‌ها طول می‌کشد، باید صدها شِکِل پول داد، برای مصاحبه وقت گرفت، و مسائل دیگر مرتبط، آن هم تنها زمانی که یک خانواده با هدف یک گردش بخواهد راهی آمریکا شود، یک روند طاقت‌فرسا است. برای دریافت نوبت مصاحبه در سفارت آمریکا در اورشلیم یا کنسولگری آمریکا در تل‌آویو گاه باید بیش از یک سال در انتظار ماند و کارمندان آمریکایی به دلایل نامشخص مصاحبه‌های از پیش تعیین شده را هم لغو می‌کنند. اگر یک ویزای معتبر بخواهید، هر پنج سال یا ده سال این روال شاق باید تکرار شود.
به نوشته اسرائیل‌هیوم، آمریکا از اسرائیل خواسته بود که برای لغو ویزا، گذرنامه بیومتریک را برقرار کند، کاری کند که درصد تقاضاهای ردشده ویزا به زیر سه درصد از کل متقاضیان کاهش یابد و از تبعیض سفر برای فلسطینیان دست بردارد و به فلسطینیان نیز امکان دهد که از پروازهای اسرائیلی برای سفر به آمریکا استفاده کنند.
اما این روزنامه فاش کرده که یکی از دلایل مهم که تا حال باعث شده آمریکا ساکنان اسرائیل را به گرفتن ویزا ملزم کند، این است که اسرائیل باید سوابق جنایی شهروندان خود را به آمریکا گزارش کند. اما برای اسرائیل که درصد نه چندان کمی از شهروندانش سربازان دوره احتیاط هستند، این امر آسان نیست. آمریکا همچنین همواره مشکوک بوده که ده‌ها هزار جوان اسرائیلی ۲۱ ساله‌ای که بلافاصله پس از خدمت در ارتش، خواهان سفر به آمریکا می‌شوند، بخواهند در آمریکا بمانند و به طور غیرقانونی در این کشور کار کنند.
به نوشته اسرائیل هیوم، با وجود قول‌های دولت بایدن در مورد عزم راسخ برای لغو ویزای اسرائیلی‌ها، یک منبع اسرائیلی تاکید کرده که معضلات باقی‌مانده چیزی نیست که در دوره نزدیک حل شود.
از «یخرب بیتک» در کلام محمود عباس تا دیدار او با بایدن
خانم حنان عشراوی، از شخصیت‌های مهم سازمان آزادیبخش فلسطین که در جریان مذاکرات این سازمان با دولت اسرائیل در سی سال پیش برای تاسیس تشکیلات خودگردانی به امید برپایی کشور مستقل فلسطینی بود، این هفته در جریان سفر جو بایدن به اسرائیل به شبکه الجزیره گفت که موضوع فلسطین در پایین‌ترین رده اولویت در این سفر است.
محمود عباس، رئیس تشکیلات فلسطینی، که در آغاز روی کار آمدن دونالد ترامپ پنج بار با او دیدار کرد، پس از آن‌که آقای ترامپ اورشلیم را به عنوان «پایتخت اسرائیل» به رسمیت شناخت و سفارت آمریکا را به اورشلیم منتقل کرد و دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین در واشینگتن را بست، با خشم در واکنش به طرح وقت واشینگتن با عنوان «معامله قرن» گفت: «یخرب بیتک»، خانه‌ات خراب شود که خانه ملت فلسطینی را خراب می‌کنی.
محمود عباس حال پس از چهار سال که از آغاز تیرگی شدید در روابطش با یک رئیس جمهوری آمریکا سپری شده، در جریان حضور جو بایدن در اسرائیل و سرزمین‌های فلسطینی، با او دیدار کرده است. آقای بایدن همچنین بدون حضور نمایندگان رسمی اسرائیل از کلیسای بشارت، زادگاه عیسی مسیح و بیمارستان فلسطینی «آگوستا ویکتوریا» در شرق اورشلیم بازدید کرد و در میانه ابروهای بالا انداخته مقامات اسرائیلی، چند بار از راهکار صلح و لزوم تعیین سرنوشت فلسطینیان سخن گفت.
آصف گابور، در روزنامه اسرائیلی ماکور ریشون نوشته است که فلسطینیان حال که دوباره حاضر به دیدار با رئیس جمهوری آمریکا هستند، می‌خواهند که دولت واشینگتن دست‌کم حقوق فلسطینیان در قبال اورشلیم را تا حدی احیا کند. فلسطینیان عمدتا از آقای بایدن خواسته‌اند که به وعده خود مبنی بر بازگشایی کنسولگری آمریکا در شرق بیت‌المقدس، عمل کند؛ جایی که ترامپ آن را بسته بود.
بیشتر در این باره: «موانع قانونی» در برابر بازگشایی دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین در واشینگتنماکور ریشون به نقل از حسین الشیخ، مقام ارشد سازمان آزادیبخش فلسطین و دستیار محمود عباس، نوشته که آمریکا قول داده که ساف را از سیاهه تروریستی خارج کرده و دوباره امکان دهد که دفتر نمایندگی ساف در واشینگتن فعال شود. سران فلسطینی تاکید دارند که در شرایط جاری که اسرائیل از راهکار صلح دور شده و حتی دیگر از آن سخنی نمی‌گوید، شریکی برای صلح نمی‌بینند و بارقه‌ای از امید در این مسیر نیز دیده نمی‌شود.
به نوشته آصف گابور، محمود عباس پاییز گذشته در سازمان ملل متحد هشدار داد که اگر پیشرفتی در مسیر پایان نزاع اسرائیلی- فلسطینی حاصل نشود، او تصمیمات دشواری خواهد گرفت. حسین الشیخ به عرب‌نیوز گفته است که یکی از این تصمیمات سخت ممکن است این باشد که سازمان آزادیبخش فلسطین از به رسمیت شناختن موجودیت اسرائیل عدول کند. او تاکید کرده که ملت فلسطین آزادی و استقلال و پایان نقض حاکمیت خود را می‌طلبد. نهایتا خواهان دیدن وضعی است که اشغالگری اسرائیل پایان یافته باشد. او گفته که ما راه حل سیاسی می‌خواهیم، نه یک صلح اقتصادی. دیگر زمان سخنرانی و شعار نیست. آینده پیش رو یک دوره بسیار سخت است و ما بر تحقق اهداف سیاسی پافشاری خواهیم کرد.
اسرائیل با ایران هسته‌ای «کنار آمده؟»
روزنامه هاآرتص که ارزیابی می‌شود خود از حامیان احیای برجام است و بودن این توافق را بهتر از نبود آن می‌داند این هفته در یادداشتی نوشته است که به نظر می‌رسد اسرائیل با یک ایران هسته‌ای کنار آمده است.
نواح شمیر در هاآرتص نوشته است که نهادهای اطلاعاتی آمریکا دو ماه پیش گفتند، ایران در دو هفته به آستانه هسته‌ای خواهد رسید. این پیش‌بینی اگر کاملا دقیق نبود، روشن است که به طرزی گسترده بیانگر وضعیت جاری است و ایران به سرعت به سوی ارتقا به آستانه هسته‌ای نزدیک می‌شود.
بیشتر در این باره: لاپید: اسرائیل برای جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی اتمی، هر اقدام لازم را انجام میدهدبا این حال، به هر دلیلی، رسانه‌ها و مطبوعات اسرائیلی، دیگر زیاد به این ارزیابی آمریکایی نپرداختند. زیرا مقامات کشور در این باره سخن نگفتند و مطبوعات و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی نیز از قائل شدن اهمیت درخور برای ارزیابی آمریکایی خودداری کردند. به نوشته هاآرتص، این رویه احتمالا نشان آن است که اسرائیل ایران هسته‌ای را یک واقعیتِ در حال تحقق می‌بیند.
یک روز پیش از انتشار مطلبِ روزنامه هاآرتص، شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل گفته بود که موساد اسرائیل تا حد زیادی از آسیب زدن بیشتر به ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم ایران دست کشیده زیرا ایران در حال حاضر اورانیوم غنی‌شده کافی (برای یک یا چند بمب احتمالی) را دارد. این شبکه ارزیابی کرد که به دلیل همین واقعیت است که حملات منتسب به اسرائیل در ماه گذشته با هدف ضربه زدن به سایر عوامل مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، مانند ترور دانشمندان یا حمله به پایگاه‌های توسعه موشکی و تمرکز بر برنامه تسلیحاتی ایران انجام شد.
راز سر به مهر درختان بادام در پارک کیبوتص «ناخشون»
دو روزنامه یدیعوت آحرونوت و هاآرتص در روزهای گذشته اقدام به یک افشاگری از رازی مربوط به جنگ ۵۵ سال پیش میان اسرائیل و کشورهای عرب کردند: وجود گور دسته‌جمعی از جسد ۸۰ سرباز کشته شده مصری در جنگ سال ۱۹۶۷، در حالی که دست‌کم ۲۰ تن از آنها زنده در آتش بوته‌زارهای اطراف سوختند و جان دادند.
به نوشته هاآرتص، نظامیان ارتش اسرائیل در اقدامی که مغایر با قوانین جنگی است، جسد ۸۰ سرباز را در محلی در یک کیبوتص چال کردند و روی آن درختان بادام کاشتند. این محل که به زودی به یک پارک در مزرعه اشتراکی «ناخشون» درمی‌آید در نزدیکی مکانی به نام «مینی اسرائیل» است. (یک موزه روباز از شبیه‌سازی نقاطی مهم در این سرزمین، در ابعادی کوچک و نمادین).
زین بلوخ، یک فرمانده نظامی منطقه «ناخشون» که اکنون ۹۰ ساله است، گفت که ۲۰ سرباز از میان نظامیان مصری در حریقی که به سرعت در مزارع اطراف درگرفت، جان دادند و فرصتی برای فرار نداشتند. هاآرتص نوشت که یکی از افراد قدیمی در کیبوتص «ناخشون» گفته است «اگر کسی از من این امر را سوال می‌کرد، پاسخ لازم را می‌گرفت» اما تا حال کسی در این باره سوالی نکرده بود.
ارتش وقت مصر در زمان رهبری جمال عبدالناصر دو گردان کماندویی را در منطقه «لاترون» مستقر کرده بود؛ یکی برای حمله به اورشلیم و تصرف آن و دیگری برای تصرف منطقه لود و فرودگاه مهم نزدیک به آن. به نوشته هاآرتص، سربازان مصری از نیروهای زبده بودند که در آن جنگ متحمل تلفات زیادی شدند و بولدوزر اسرائیلی جسد هشتاد تن از کشته‌های آنها را در یک حفره انداخت.
به دنبال این افشاگری، زمانی که یائیر لاپید، اولین تماس تلفنی در مقام نخست‌وزیر دولت موقت را با عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر، برقرار کرد تا عید قربان را به او و مردم مصر شادباش بگوید، با پرسش ژنرال سیسی در مورد وجود گور دسته‌جمعی از سربازان مصری در اسرائیل روبه‌رو شد و پیشکار نظامی خود را مسئول تحقیق در این باره کرد.
دوره یک‌ساله عاقدان شرعی یهودی
یهودیان متعصب مذهبی موسوم به ارتدکس، چه از جامعه یهودیان غربی‌تبار با نام «اشکنازی» یا یهودیانی با رگ و ریشه شرقی به نام «سفارادیم»، در یک روند پیگیر در حال افزایش در جامعه اسرائیل هستند. با بیشتر شدن جمعیت آنها، محله‌های بیشتری در شهرهایی مانند اورشلیم رنگ و بوی مذهبی به شیوه ارتدکس به خود می‌گیرد، بر شمار حوزه‌های علمیه آنها روز به روز افزوده می‌شود و در رسانه‌ها نیز دیده می‌شود که برخی از هنرمندان و چهره‌ها با بازگشت به مذهب، پیروان دیگری را به ورود به مسیر تازه زندگی تشویق می‌کنند.
اما از آنجا که امور زاد و ولد، ازدواج، مرگ ومیر و طلاق در میان یهودیان ساکن اسرائیل عملا در دست مذهبیون ارتدکس قبضه است، افزایش روحانیونی که در این امور فعالیت و امرار معاش می‌کنند، به راهکاری مطمئن برای تضمین درآمد در طول زندگی مبدل شده است.
نشریه مذهبی «میشپاخا»، که یکی از نشریات ارتدکس‌ها است، این هفته در گزارشی درباره اهمیت عاقدان مذهبی یهودی و لزوم تبحر آنها به چیدمان سایبان عقد، نحوه «کیدوشین» و بیان نیایش‌ها و سایر آیین‌های ضروری یک مراسم کاملا کاشر ارتدکسی، از یک دوره جدید یک‌ساله آموزش و تربیت عاقد خبر داده که خاخام‌ها تمامی جزئیات قوانین عقد فوقِ شرعی یهودی را از روی اصول موسوم به «شولخان آروخ» و «گمارا» می‌آموزند و با فارغ‌التحصیلی به عنوان یک عاقد کاملا فهیم و آگاه، می‌توانند زوجین را طبق «دین موسی و اسرائیل» به عقد یکدیگر درآورند.
بر اساس این گزارش، اسحاق لوی، یکی از اعضای شورای خاخام‌های ارشد اسرائیل، در سمینار پایان تحصیل یک‌ساله عاقدها، گواهی رسمی به امضای خاخام اعظم اسرائیل را به عاقدان تازه فارغ‌التحصیل شده اعطا کرد.
این عاقدان نه تنها برای عقد زوجین در اسرائیل، بلکه برای یهودیان در خارج آموزش دیده‌اند. بدین ترتیب زوج‌ها اطمینان خواهند یافت که عاقد آنها کاملا «کاشر» و از دانش عمیق در زمینه جزئیات آیین عقد یهودی برخوردار بوده است. دومین دوره آموزشی یک‌ساله نیز به زودی برگزار خواهد شد و از خاخام‌های علاقه‌مند خواسته شده که بشتابند و منتظر لحظه آخر نمانند.