مراسم اهدای جایزه نوبل صلح ۲۰۲۳ روز یکشنبه ۱۹ آذر در اسلو پایتخت نروژ بدون حضور برنده این جایزه برگزار شد. در این مراسم، فرزندان نرگس محمدی، فعال ایرانی زندانی، جایزه صلح نوبل را به نمایندگی از او دریافت کردند.
در حالی که پیشتر نام نرگس محمدی، فعال حقوق بشر ایرانی به عنوان برنده این جایزه اعلام شده، او به دلیل محبوس بودن در زندان اوین، قادر به شرکت در مراسم نیست.
علی و کیانا رحمانی در تالار شهر اسلو
علی و کیانا رحمانی، فرزندان دوقلوی ۱۷ ساله نرگس محمدی که به همراه پدرشان در تبعید در پاریس زندگی می‌کنند، این جایزه معتبر جهانی را در تالار شهر اسلو دریافت کردند و پس از آن خطابه‌ای را به نیابت از مادرشان در این محل ایراد کردند.
نرگس محمدی در پیام خود حکومت جمهوری اسلامی را یک حکومت استبداد مذهبی و ضد زن نامید و خواستار حمایت جامعه بین‌المللی از جامعه مدنی ایران شد.
در پیام خانم محمدی آمده است که «رژیم جمهوری اسلامی در کمترین میزان مشروعیت مردمی قرار دارد و این حکومت با سرکوب، اعدام، کشتار و زندان به مطالبات مردم پاسخ داده است.»
خانم محمدی در بخش دیگری از پیام خود از دادن امتیاز ویژه اقتصادی به نزدیکان حکومتی در ایران سخن گفته و این‌که نوع حکومتداری جمهوری اسلامی «جامعه را به فقر سوق داد و تبعات اینها زندگی مردم را دچار مشکل کرده است.»
او در ادامه پیام خود گفته است که جمهوری اسلامی «با مردم ایران بیگانه است» و مسیر همه حرکت‌ها به سمت بهبود وضع مردم را مسدود کرده است.
نرگس محمدی با اشاره به جنبش «زن، زندگی، آزادی» تأکید کرده که مردم ایران علیه استبداد، تبعیض و سرکوب به پا خواستند و افزوده است: «آرمان نهایی ما دموکراسی و تغییر بنیادی در ایران است.»
برنده جایزه صلح نوبل همچنین حجاب اجباری را «ننگی» خوانده که ابزار سرکوب و به بند کشیدن زنان در حکومت «سرکوب‌گر مذهبی» است و نماد فرهنگ جامعه ایران نیست.
در بخش دیگری از این سخنرانی آمده است: «با امید و اشتیاق و در کنار زنان و مردان مقاوم و شجاع ایران‌زمین، دست خود را به سوی تمامی نیروها، جنبش‌ها و شخصیت‌هایی که بر صلح، میثاق جهانی حقوق بشر و دموکراسی تمرکز دارند، دراز می‌کنم.»
نرگس محمدی اطمینان داده است که «نور آزادی و عدالت بر سرزمین ایران خواهد تابید. در آن لحظه پیروزی دموکراسی و حقوق بشر بر استبداد و سرکوب را جشن خواهیم گرفت و سرود پیروزی مردم در خیابان‌های ایران در گوش جهان طنین‌انداز خواهد شد.»
در این مراسم، پادشاه، ملکه و ولیعهد نروژ بهمراه همسرش حضور داشتند. مژگان شجریان و گلشیفته فراهانی نیز از جمله چهره‌های حاضر در مراسم اعطای این جایزه معتبر هستند.
بریت ریس اندرسن، رئیس کمیته نروژی جایزه صلح نوبل، که پیشتر از مقام‌های حکومت ایران خواسته بود تا خانم محمدی را برای شرکت در مراسم اهدای این جایزه از زندان آزاد کنند، در حضور پادشاه، ملکه و دیگر مقامات این کشور، به «مبارزه مادام‌العمر محمدی در حمایت از حقوق بشر و جامعه مدنی مستحکم» اشاره کرد.
او با اشاره به این که هیچ مجازاتی نرگس محمدی را متوقف نکرده، افزود: «با این که همه چیز از او سلب شده، او همچنان اراده و شجاعت خود را برای بیان نظراتش بسیج می‌کند.»
رئیس کمیته نوبل صلح گفت که جایزه نوبل صلح امسال از «زنان شجاعی در ایران و سراسر جهان قدردانی می‌کند که برای حقوق اولیه بشر و پایان دادن به تبعیض و جداسازی زنان مبارزه می‌کنند.»
ریس اندرسن با اشاره به عکس نرگس محمدی در سالن مراسم، گفت: «او [محمدی] از ما خواسته که از این عکس خاص استفاده کنیم که در آن بیان می‌کند چگونه می‌خواهد زندگی کند؛ با لباس‌های رنگارنگ، شاد به نظر می‌رسد، موهایش را در معرض دید قرار می‌دهد و نگاهی ثابت به ما دارد.»
انجمن قلم آمریکا هشتم آذر در نامه سرگشاده‌ای که به امضای بیش از ۳۰۰ نهاد مدنی، نویسنده، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر از سراسر جهان رسیده بود، از مقامات جمهوری اسلامی خواسته بود که برنده جایزه نوبل صلح امسال را فوری آزاد و دسترسی او به مراقبت‌های پزشکی مناسب را فراهم کنند.
اما جمهوری اسلامی به هیچ یک از درخواست‌ها برای آزادی خانم محمدی پاسخ نداده است.
بنا بر اعلام کمیته داوران، خانم محمدی جایزه نوبلِ صلح را به‌خاطر مبارزه‌اش با سرکوب زنان در ایران و ترویج حقوق بشر و آزادی برای انسان‌ها، دریافت می‌کند.
محمدی پنجمین فعال حقوق بشر و دموکراسی‌خواه است که در دوران زندانی بودن و یا حبس خانگی برندۀ این جایزۀ معتبر بین‌المللی شده است.
بیشتر در این باره: فعالانی که پیش از نرگس محمدی در حبس برندۀ نوبل صلح شدندنرگس محمدی روز ۱۴ مهر امسال به‌عنوان برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۳ معرفی شد.
کیانا رحمانی، دختر نرگس محمدی، روز شنبه ۱۸ آذر در نشست با خبرنگاران پیام مادرش را درباره وضعیت روزنامه‌نگاران در ایران خواند.
در این پیام با نام آوردن از پنج روزنامه‌نگار زن محبوس در زندان‌های ایران شامل الهه محمدی، نیلوفر حامدی، ویدا ربانی، سعیده شفیعی و نسیم سلطان‌بیگی آمده بود: «تاریکی و سرکوب روزنامه‌نگاران بخشی از تاریخ رنج ایران است.»
نرگس محمدی در عین حال یادآوری کرده بود که فعالیت روزنامه‌نگاران در این شرایط دشوار ادامه دارد و بخشی از «مقاومت» مردم ایران است.
بیشتر در این باره: فرزندان نرگس محمدی جایزه صلح نوبل را به نمایندگی از مادرشان دریافت میکنندخانم محمدی در حال حاضر برای تحمل ده سال مجازات حبس که در چند پرونده علیه او صادر شده، در زندان اوین است.
او با این همه، در آستانه دریافت جایزه نوبل در روز شنبه، ۱۸ آذر، اعلام کرد که هم‌زمان با دریافت جایزه خود، به اعتصاب غذای مهوش ثابت و فریبا کمال‌آبادی، بهائیان زندانی در ایران، خواهد پیوست.
خانم محمدی پیشتر نیز در نامه‌ای که به شکل مخفیانه از زندان اوین به بیرون فرستاده است، از کمیته نوبل تشکر کرده و این جایزه را نقطه عطفی در «تقویت اعتراض و جنبش‌های اجتماعی در سراسر جهان» دانسته است.
این فعال حقوق بشر در این نامه یادآوری کرده است که «پیروزی آسان نیست، اما حتمی است.»