تأیید حکم حبس ابد برای حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردشت کرج، در دادگاه استیناف استکهلم، موجی از واکنش‌ها را در فضای مجازی فارسی‌زبان برانگیخته است.
حمید نوری معروف به «حمید عباسی»، دادیار سابق زندان گوهردشت، به دو اتهام اصلی «جنایت جنگی از نوع بین‌المللی» و «قتل عمد» در سوئد به مدت ۹ ماه محاکمه شد.
این متهم ۶۲ ساله در تیرماه سال ۱۴۰۱ به‌دلیل مشارکت در اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان سال ۶۷ به حبس ابد محکوم شد، اما وکلایش در سوئد برایش درخواست تجدیدنظر دادند.
با این حال قاضی دادگاه تجدیدنظر روز سه‌شنبه، ۲۸ آذر، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ارزیابی ما این است که پرونده ارائه شده از سوی دادستان قوی و در کل قانع‌کننده است و دادگاه منطقه‌ای درست تشخیص داد که اتهامات دادستان تا حد زیادی مستند است.»
اگرچه جمهوری اسلامی اعلام کرده که از تمامی امکانات خود برای آزادی این مقام سابق قضایی استفاده خواهد کرد، کاربران فضای مجازی و فعالان جنبش دادخواهی ایران به طور گسترده از این اتفاق استقبال کرده‌اند.
همزمان علاوه بر سخنان سخنگوی وزارت خارجه ایران که تأیید حکم یادشده را به شدت محکوم کرده، کاظم غریب‌آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر ایران، نیز مدعی شده که سوئد پرونده حمید نوری را به پرونده‌ای علیه جمهوری اسلامی تبدیل کرد و تهدید کرده که «این اقدام سوئد در محاکمه شهروند بی‌گناه ایرانی برای او بدون هزینه نخواهد بود».
فارغ از اظهارات مقامات رسمی جمهوری اسلامی، موج تبریک به جنبش دادخواهی ایران و دادخواهانی که طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ به شیوه‌های مختلف تلاش کرده‌اند خشونت جمهوری اسلامی علیه شهروندان خود را در داخل و خارج کشور مستند کنند، شبکه‌های مجازی فارسی‌زبان را فراگرفته است.
کاربران مشهور و حتی کمتر شناخته‌شده در شبکه‌های اجتماعی، نتیجه محاکمه حمید نوری را «مُدل موفقی» دانسته‌اند که نتیجه فراموش نکردن نقض گسترده حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی در دهه ۱۳۶۰ از سوی خانواده‌های قربانیان و فعالان سیاسی و حقوق بشری آن نسل است.
«فراموش نکردن» عبارتی است که در سال‌های اخیر به ویژه پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط موشک‌های سپاه پاسداران و خشونت بی‌سابقه علیه معترضان آبان ۱۳۹۸ و نیز اعتراضات ۱۴۰۱، بارها از سوی معترضان و بازماندگان تکرار شده است.
خانواده‌های قربانیان اخیر جمهوری اسلامی بارها از عبارت «نه می‌بخشیم و نه فراموش می‌کنیم»، در سخنرانی‌ها و بیانیه‌های خود استفاده کرده و به مقامات جمهوری اسلامی هشدار داده‌اند که اقدامات خشونت‌آمیز و جنایتکارانه آنها مشمول مرور زمان نخواهد شد و باید در قبال اقدامات خود پاسخگو باشند.
کاربران زیادی با عبارات و ادبیات مختلف، در شبکه‌های مجازی نوشته‌اند که پیام مهم این دادگاه به مقامات جمهوری اسلامی این بود که در «امنیت» نخواهند ماند و «سرنوشت مشابهی» چون حمید نوری می‌تواند برای آنها نیز رقم بخورد.
کاربرانی که در حوزه‌های حقوقی تخصص داشته یا سابقه حقوق بشری بیشتری دارند نیز تأکید کرده‌اند که از این «موفق‌ترین پروژه دادخواهی در تاریخ ایران» باید درس گرفت که در کنار فعالیت ادامه‌دار و خستگی‌ناپذیر، مستندسازی دقیق موارد نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی برای اجرای عدالت درباره دیگر مقامات «ریز و درشتی» که ظن مشارکت‌شان در جنایات می‌رود تا چه اندازه اهمیت دارد.
در کنار این موج شادی و احساس پیروزی از رأی تاریخی دادگاه استیناف سوئد، نگرانی‌هایی هم از احتمال تکرار سرنوشت اسدالله اسدی، دیپلمات محکوم به تروریسم که در جریان مبادله با یک زندانی خارجی، به ایران بازگشت، در فضای مجازی مطرح شده است.
اسدالله اسدی، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی که دست داشتن او در اقدامات تروریستی در غرب، ثابت شده بود، خردادماه سال جاری با اولیویه فانده کاستیله، امدادگر بلژیکی زندانی در ایران، مبادله شد.
همان زمان مقامات جمهوری اسلامی، اظهاراتی را نیز در این زمینه که تلاش‌هایی برای آزادی حمید نوری در جریان است و او «به زودی» به کشور بازخواهد گشت، مطرح کردند.
با این حال کاربرانی نوشته‌اند اهمیت این رأی تاریخی به اندازه‌ای است که احتمال مبادله نوری، به ویژه اگر باعث نجات فرد دیگری از جمله احمدرضا جلالی، پزشک دوتابعیتی متهم به جاسوسی و محکوم به حکم اعدام شود، تغییری در «پیروزی» جنبش دادخواهی ایران نخواهد داد.
کمپین حقوق بشر در ایران نیز نوشته که حکم تاریخی تأیید حبس ابد برای حمید نوری «می‌تواند شروع خوبی برای سایر دادخواهان ایرانی در طول ۴۴ سال گذشته باشد تا تحت اصل صلاحیت قضایی جهانی، آمران و عاملان جنایات گسترده در جمهوری اسلامی را تحت تعقیب و محاکمه قرار دهند.»
سعید دهقان، وکیل دادگستری که در خارج از ایران به سر می‌برد، در شبکه ایکس نوشته که «پرونده‌ای که با صدور حکم علیه یک متهم به مشارکت در یک جنایت «بسته» می‌شود، برای دیگر شرکای جنایت «باز می‌ماند».
صدور این رأی از این رو از نظر فعالان سیاسی و حقوق بشری مهم تلقی شده که پرونده‌های کوچک و بزرگ دیگری از جمله سرنگونی هواپیمای اوکراینی علیه جمهوری اسلامی در خارج از کشور در جریان است و خانواده‌های قربانیان سرسختانه بر مجازات آمریان و عاملان کشته‌شدن همه سرنشینان پرواز پی‌اس ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین پافشاری می‌کنند.
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز با یادآوری محاکمه سران حکومت نازی در آلمان و افراد دخیل در جنایت‌های آنها حتی در سنین کهنسالی نوشته‌اند که هرگز محاکمه آنها دیر نخواهد بود و این «پیروزی تاریخی» نشان داد که نباید ناامید شد و دست از تلاش برداشت.