بی‌اعتنایی زنان ورزشکار ایران به پوشش کامل و حجاب اجباری در محیط‌های ورزشی همواره جنجالی شده و تذکر و اخطار مسئولان و احضار و گاه محرومیت ورزشکاران را در پی داشته است.
تفاوت سال ۱۴۰۲ با سال‌های پیش از آن این است که امسال محرومیت‌ها دامن محرومکنندگان را هم گرفت؛ مدیرانی که دستور محرومیت‌های ورزشکاران، بالقوه یا بالفعل، به امضای آن‌ها می‌رسد.
در این روند جدید، مدیرانی با سوابق طولانی در مسئولیت‌های ورزشی به‌اتهام «اهمال در برخورد با هنجارشکنی» سمت‌های خود را از دست دادند و در سمت دیگری نیز به کار گرفته نشدند.
رویداد اطلسی شیراز
اردیبهشت امسال در مسابقات دو استقامت شیراز دو مسیر جداگانه برای زنان و مردان در نظر گرفته شد. زنان از کوهسار به سمت قصرالدشت دویدند و خط پایان دانشگاه شیراز بود.
مسیر آقایان از حافظیه طراحی شد تا دوندگان از دروازهٔ اصفهان و ارگ کریمخانی بگذرند. اواخر مسابقه، تعدادی زن و مرد در میدان اطلسی دوندگان را همراهی کردند. چند زن هم بدون پوشش اجباری دوندگان را تشویق می‌کردند.
پیوستن تماشاگران و رهگذران به گروه دوندگان اتفاقی رایج در رقابت‌های غیررسمی است، اما مقامات ورزشی و قضایی از دویدن زنان کنار مردان خشمگین شدند.
مصطفی بحرینی، دادستان عمومی و انقلاب استان فارس، با تأکید بر ادعای «قصور، ترک فعل و اقدام ساختارشکنانه»، از تشکیل پروندهٔ قضایی و احضار مسئولان ورزشی و انتظامی خبر داد.
مریم کاظمی‌پور، معاون زنان وزارت ورزش، هم گفت: «رفتار هنجارشکنانهٔ برخی را که بدون ثبت‌نام، تصاویری ناهنجار ایجاد کردند، تقبیح می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم کسی به اسم ورزش به عادی‌سازی رفتارهایی بپردازد که با ارزش‌های اسلامی سازگاری ندارد.»
محمد پولادگر، معاون وزیر ورزش، نیز با مریم کاظمی‌پور هم‌عقیده بود و گفت: «مردم مؤمن با وزارت تماس می‌گرفتند و دلخور بودند. اتفاقاتی به صورت هنجارشکن رخ داده، که به نام ورزش بوده است.»
بیشتر در این باره: دوندگان «بی‌حجاب» ماراتن شیراز؛ رئیس فدراسیون دو و میدانی استعفا کردروحالله نجمی، رئیس هیئت دوومیدانی فارس، هم گفت: «تعدادی خانم که خودسرانه به گروه مردان اضافه شدند، ورزشکار ما نبودند. قصدشان تفریح و اختلال در نظم بود. این افراد هدف مسابقه را زیر سؤال بردند.»
اظهارات نجمی گرچه با مواضع مقامات ورزشی و قضایی همسو بود، اما منجر به بقای او در رأس هیئت دوومیدانی فارس نشد.
نهایتاً هاشم صیامی، رئیس فدراسیون دوومیدانی، گفت «خودم ایثارگر هستم و ارزش‌ها برایم اهمیت دارند» و کسی را برکنار نکرد، اما ناگزیر شد خودش از ریاست فدراسیون کناره‌گیری کند؛ فدراسیونی که در پایان سال ۱۴۰۲ هنوز رئیس ندارد.
ابطال حکم وزارت
نوزدهم خرداد امسال تجمع دوستداران خودرو‌های کلاسیک در پیست اتومبیلرانی آزادی برگزار شد. چنین رویدادهایی بازتاب گسترده‌ای ندارند و این بار هم بسیاری از مردم از برگزاری‌اش بی‌اطلاع بودند تا این‌که بیانیه‌ای از سوی وزیر ورزش صادر شد.
حمید سجادی دستور برخورد با «هنجارشکنی» را صادر و اعلام کرد: «عدهٔ معدودی با رفتارهای خارج از عرف تلاش کردند ساحت ورزش را لکه‌دار کنند. از حراست خواستم با خاطیان برخورد قاطع کند.»
پخش موسیقی هیجان‌انگیز برای شادمانی حاضران که «لکه‌دار شدن ساحت ورزش» نامیده شد، از قضا جزو رایج‌ترین صحنه‌ها در محیط‌های ورزشی دنیاست.
با پخش ویدئوهایی از سرهای زنان بدون روسری در پیست آزادی، خبرگزاری‌های وابسته به سپاه نظیر تسنیم و فارس در گزارش‌های خود از «انفعال وزارتخانه در برخورد با خاطیان» انتقاد کردند.
دورهمی اتومبیل‌های قدیمی مسابقه نبود، اما چون در مجموعهٔ ورزشی آزادی و زیر نظر فدراسیون این رشته برگزار شد، در پایان بخشیدن به دوران وزارت حمید سجادی مؤثر افتاد و او نیز به جمع استعفاکنندگان پیوست.
دختران خردسال بیرجندی
آبان امسال، محسن قطبی، مدیرکل ورزش و جوانان خراسان جنوبی، به‌دلیل حرکات ورزشی دختران خردسال در «نمایشگاه توانمندی‌های ورزش» در ورزشگاه غدیر بیرجند از کار برکنار شد.
قطبی در آغاز جنجال رسانه‌ای در این باره به خبرگزاری صداوسیما گفت: «یکی از مربیان نمایشی را با شاگردان ۹ و ۱۰ ساله اجرا کرد که همان ثانیه‌های اول متوقف شد. اقدام این مربی به دلیل هیجان محیط بود و قرار نبود اجرا شود. تذکر جدی دادیم و در حال پیگیری موضوع به‌طور جدی‌تر هستیم.»
این اظهارات اما برای حفظ میز او کافی نبود و پیش از آن‌که طبق وعده‌اش «به‌طور جدی‌تر» پیگیری کند، خودش کنار گذاشته شد.
دادستان انقلاب بیرجند هم گفت: «مسببین و عوامل این هنجارشکنی با تشکیل پرونده به دادسرای انقلاب احضار شده‌اند تا قاطعانه و بدون اغماض به سزای اعمال خود برسند.»
استانداری خراسان جنوبی نیز اعلام کرد: «علی‌رغم خلق صحنه‌هایی در حمایت از جبهه مقاومت، اهتزاز پرچم فلسطین، غرفهٔ شهدا و رژه با تمثال مبارک سردار دل‌ها، متأسفانه با بی‌دقتی بلاوجه دست‌اندرکاران، برنامه‌هایی به اجرا درآمد که در تغایر با شئونات اسلامی بود.»
در این بیانیه همچنین تأکید شد که «قصور و سوء‌مدیریت ورزش استان مسجل شده. لذا ضمن عذرخواهی از قاطبهٔ مردم متدین، انقلابی، خانواده‌های محترم شهدا و ایثارگران، علما و فضلا و جوانان گام دوم انقلاب، دستور تغییر ایشان صادر شد.»
یک مسابقه و دو پوشش
آذرماه امسال مسابقات ناشنوایان آسیا به میزبانی تهران منجر به برکناری رئیس فدراسیون ناشنوایان و سرپرست فدراسیون دوومیدانی شد.
این رقابت‌ها به‌طور بی‌سابقه‌ای در ایران با دو پوشش متفاوت برگزار شد؛ ورزشکاران زن خارجی با لباس استاندارد مسابقه می‌دادند، اما ایرانی‌ها با پوشش و حجاب اجباری.
ساعتی پس از انتشار فیلمی کوتاه از صحنه‌ای از این وضعیت در رادیوفردا، وزیر ورزش دولت ابراهیم رئیسی حکم برکناری رئیس فدراسیون ناشنوایان را صادر کرد.
با این‌که عوامل برگزاری جزو کادر فدراسیون دوومیدانی بودند، افشین داوری، سرپرست فدراسیون دوومیدانی، اعلام کرد فدراسیون متبوع او نقشی نداشته و فدراسیون ناشنوایان باید پاسخگو باشد.
مهران تیشه‌گران، رئیس فدراسیون ناشنوایان، هم گفت: «مگر می‌شود بدون مجوز وزارت ورزش مسابقه برگزار کرد؟ در جریان برگزاری مسابقات نیز حراست وزارت ورزش در هر دو بخش زنان و مردان حضور داشتند.»
کیومرث هاشمی، وزیر ورزش، پس از مهران تیشه‌گران در فدراسیون ناشنوایان، افشین داوری را نیز از سرپرستی فدراسیون دوومیدانی کنار گذاشت.
دگرگونی‌های آشکار در فضای جامعه به‌خصوص پس از اعتراضات «زن زندگی آزادی» که به‌شدت هم سرکوب شد، گرچه حکومت را به چشم‌پوشی از حجاب اجباری وا نداشته اما به تغییراتی در شیوه‌های مقابله با آزادی پوشش زنان منجر شده است.
در بخشی از روش‌های جدید مقاومت حکومت برای حفظ حجاب اجباری، مدیران دولتی و حکومتی هم ممکن است میزشان را به همین دلیل از دست بدهند. سؤال اما این است که آیا مدیران جایگزین می‌توانند یاریگر حکومت در مقابله با آزادی‌های مردم باشند یا نه.
بیشتر در این باره: رنج‌های ورزش ایران از سال ۱۳۵۷ تا امروز