زندانیان سیاسی زن در زندان اوین در پیامی به مناسبت روز جهانی زن بر لزوم تشریح مفهوم «آپارتاید جنسیتی» در ایران «در مسیر مبارزه علیه تبعیض» تأکید کردند.
این پیام روز شنبه، ۱۹ اسفندماه، یک روز پس از روز جهانی زن، در حساب نرگس محمدی، برنده نوبل صلح، در شبکه اجتماعی اینستاگرام منتشر شده است.
نسیم سلطان‌بیگی، آنیشا اسداللهی، مهوش ثابت، نرگس محمدی، سپیده قلیان، ویدا ربانی، گلرخ ایرائی، جوانا سنه، پخشان عزیزی، فریبا کمال‌آبادی و محبوبه رضائی امضاکنندگان این بیانیه هستند.
آنها نوشته‌اند: «مجموعه قوانین و اعمال ضد زن چنان ابعاد پیدا و پنهان و چنان سرشت نظام‌مندی دارد که در تار و پود جامعه کنونی در هم تنیده شده است و در خاورمیانه، به ویژه در ایران و افغانستان، در زیر سایه حاکمیت‌های به شدت سرکوبگر و ارتجاعی شکل ویژه‌ای به خود گرفته است.»
به باور این زندانیان سیاسی، برای نشان دادن این «مجموعه قوانین ضد زن» و این «شکل ویژه» لازم است که همگان در جامعه با مفهوم «آپارتاید جنسیتی» آشنا شوند.
در بیانیه آنها آمده است: «این مفهوم [آپارتاید جنسیتی] از نهادینه بودن سلطه گروهی بر گروه دیگر و همزمان اعمال تبعیض شدید و نظام‌مند از سوی قانون و حاکمیت بر زنان و اقلیت‌های جنسی و جنسیتی سخن می‌گوید و کلیت رژیم‌های ارتجاعی حاکم بر آنها را به تصویر می‌کشد.»
بیانیه تازه زندانیان سیاسی زن اوین را می‌‌توان ادامه کارزاری دانست که همزمان با فرا رسیدن روز جهانی زن به نام جرم‌انگاری آپارتاید جنسیتی از سوی فعالان ایرانی شکل گرفت.
بیشتر در این باره: روز جهانی زن در ایران؛ تأکید فعالان زن بر حفظ «دستاورد» بی‌توجهی به حجاب اجباریدر همین زمینه نرگس محمدی خود در پیامی دیگر برای مراسم یادبودش در میلانِ ایتالیا نوشته بود: «آپارتاید جنسیتی در رژیم جمهوری اسلامی به شکلی موذیانه، فریبکارانه و گمراه‌کننده عمل می‌کند و با توسل به اصول حکومت‌های دینی، فرودستی و تبعیض علیه زن را عمق می‌بخشد و تشدید می‌کند.»
زندانیان سیاسی زن تأکید کرده‌اند: «مرئی کردن آپارتاید جنسیتی می‌تواند در مسیر مبارزه علیه تبعیض و ستم راهگشا باشد.»
پس از اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱ و حرکت‌های مدنی گسترده زنان ایرانی که نماد آن کنار گذاشتن حجاب اجباری است، تمرکز حکومت بر مهار زنان مخالف افزایش یافته و سه قوه برای این منظور قانونمندسازی شیوه‌های سرکوب ازجمله تدوین، تصویب و اجرا کردن قوانینی چون «لایحه حجاب و عفاف» را در دستور کار قرار داده‌اند.
بیشتر در این باره: نرگس محمدی در نامه به گوترش خواستار «جرم‌انگاری آپارتاید جنسیتی» در اسناد بین‌المللی شدهمزمان تشدید اقدامات سرکوب‌گرایانه حکومت علیه زنان با انتقادها و اعتراض‌های گسترده بین‌المللی همراه شده است.
در میانه همین اعتراضات بود که برخی از فعالان حقوق بشری و حقوق زنان در ایران و خارج از کشور بحث به رسمیت شناخته شدن حقوقی و قانونی آپارتاید جنسیتی را مطرح کردند.
در همین زمینه نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل، پیشتر در نامه‌ای خطاب به دبیرکل سازمان ملل با تأکید بر تبعیض جنسی علیه زنان در ایران خواستار «جرم‌انگاری آپارتاید جنسی و جنسیتی» شده است.
در این نامه که روز ششم بهمن سال جاری منتشر شد، او از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد خواسته بود که آپارتاید جنسی و جنسیتی همانند «آپارتاید نژادی» به عنوان «یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت شناخته و در اسناد بین‌المللی جرم‌انگاری شود.»