چهارمین مناظره نامزدهای انتخابات چهاردهم ریاست‌جمهوری ایران که با موضوع «سیاست خارجی» برگزار شد، موضوع تحریم‌ها، توافق هسته‌ای موسوم به «برجام» و قراردادهایی مانند «کرسنت» به بحث داغ میان کاندیداها بدل شد.
این مناظره شامگاه دوشنبه چهارم تیرماه از شبکه‌های سراسری تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد و به صحنه جدال لفظی کاندیداها درباره موضوعات سیاست خارجی و داخلی تبدیل شد.
موضوع برجام در بخش‌هایی از این مناظره، رویارویی مصطفی پورمحمدی با سعید جلیلی، علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده را درپی داشت.
مصطفی پورمحمدی، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، گفت برخی از نامزدها «خواسته یا ناخواسته، با توهم یا جهل مرکب» باعث تحریم‌ها شدند و «جاده صاف‌کن دشمن» برای تحریم بیشتر بودند.
قانون راهبردی مجلس
محمدباقر قالیباف در ابتدای صحبت‌های خود حرف‌های محمدجواد ظریف، حامی مسعود پزشکیان، در مورد قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را زیر سوال برد.
او با اشاره به صحبت‌های ظریف که گفته بود قانون هسته‌ای مجلس باعث شد که برجام احیا نشود، گفت: این حرف‌ها مردم را «خسته» کرده و مانع از «وحدت و انسجام» است.
بیشتر در این باره: نامزدهای ریاست‌جمهوری ایران دربارۀ تحریم‌ها چه گفتند؟مسعود پزشکیان در پاسخ به این اظهارات، اختلافات درباره احیای برجام را پیش کشید و با اشاره به این توافق با قدرت‌های غربی، آن را «مزیت» خواند و افزود: «دعوا بر سر این است که به نام من نباشد و به نام دیگری باشد.»
او طی مناظره چند بار به موضوع اختلافات داخلی بر سر برجام نیز اشاره کرد و از مخالفان آن خواست بگویند وقتی این توافق را قبول ندارند، گزینه جایگزین آن‌ها چیست؟
این نامزد مورد حمایت جریان اصلاح‌طلبی همچنین چند بار به حمله نیروهای مورد حمایت اصولگرایان به سفارتخانه‌های بریتانیا و عربستان اشاره کرد.
این انتقادها در بخشی از مناظره با پاسخ امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی مواجه شد که گفت دولت‌های وقت می‌توانستند از این حملات جلوگیری کنند و از پزشکیان انتقاد کرد که این اتفاق‌ها را بهانه حمله به نیروهای «انقلابی» کرده است.
مصطفی پورمحمدی در بخش دیگری از این مناظره فاش کرد وقتی در دولت اول محمود احمدی‌نژاد وزیر کشور بود، قصد ساماندهی انجمن‌های مردم‌نهاد را داشت، اما سعید جلیلی معاون او را احضار کرده و این نهادها را متهم به «انقلاب مخملی» در ایران کرده است.
سعید جلیلی در پاسخ گفت که آقای پورمحمدی درباره این موضوع «خواب‌نما» شده است.
آقای جلیلی درباره موضوعات دیگر نیز به «خواب‌نما» شدن پورمحمدی اشاره کرد که باعث شد او در پاسخ بگوید «عده‌ای هنوز از خواب بیدار نشده‌اند».
جنجال کرسنت
آقای پورمحمدی که پیش‌تر از سوی برخی نامزدها متهم به کم‌کاری درباره قرارداد «کرسنت» شده بود، از عقد این قرارداد که در زمان ریاست‌جمهوری محمد خاتمی بسته شد، دفاع کرد و سعید جلیلی و علیرضا زاکانی را متهم کرد که با نقش داشتن در لغو آن باعث ضرر هنگفت ایران شدند.
او همچنین خواستار برگزاری مناظره میان مخالفان این قرارداد با بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت‌های خاتمی و روحانی، شد.
در مقابل، سعید جلیلی آقای پورمحمدی را متهم کرد که درباره این قرارداد چیزی نمی‌داند و علیرضا زاکانی نیز گفت او درباره آن تسلط دارد و از برگزاری مناظره استقبال کرد.
همرمان با پخش مناظره نامزدها، ویدئویی از بیژن زنگنه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن گفته است: سعید جلیلی و «نوچه‌اش» علیرضا زاکانی درباره قرارداد کرسنت صحبت می‌کنند و خطاب به آن‌ها اعلام کرد: «داداش، من حریفتم.»
او در ادامه گفت که در آبان ۱۴۰۰ از آقای جلیلی خواست تا درباره این قرارداد مناظره کند و او را به «فرار» از پاسخگویی متهم کرد.
قرارداد کرسنت توافقی بود که در سال ۱۳۸۰ بین جمهوری اسلامی ایران و شرکت اماراتی «کرسنت» منعقد شد، ولی شرکت اماراتی پس از چند سال به‌دلیل عدم پایبندی ایران به اجرای توافق به دادگاه لاهه شکایت کرد.
دیوان داوری بین‌المللی در مهرماه ۱۴۰۰ با صدور حکمی ایران را به پرداخت ۲.۴۳ میلیارد دلار خسارت محکوم کرد.
در ادامه جدال لفظی نامزدها درباره همین قرارداد، سعید جلیلی خطاب به پورمحمدی گفت زمانی که ریاست سازمان بازرسی کل کشور را بر عهده داشت، وظیفه داشت «فساد» کرسنت را پیگیری می‌کرد.
در بخش دیگری از این مناظره، مسعود پزشکیان با اذعان به این که چیزهایی را نمی‌داند، گفت اما از این مسئله آگاه است و به لزوم رجوع به نظرات «کارشناسان» صحبت کرد و دیگر نامزدها را متهم کرد که به‌رغم «بی‌سوادی»، خود را «عقل کل» می‌دانند.
او همچنین دست‌کم دو بار بر اجرای برنامه‌های کلی مورد نظر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، تأکید کرد.
این در حالی است که به جز مصطفی پورمحمدی، چهار کاندیدای حاضر بخش عمده‌ای از اظهارات خود را به انتقاد از مسعود پزشکیان و حامیان و اعضای ستاد انتخاباتی او و همچنین عملکرد دولت‌های حسن روحانی و محمد خاتمی اختصاص دادند.
ازجمله علیرضا زاکانی که با اشاره دوباره به قراردادهای منعقد شده در دولت آقای خاتمی و عضویت پرشکیان در آن دولت، گفت در آن دوران «بزرگترین خیانت نفتی به کشور شد. توتال، استات اویل و کرسنت.»
محمدباقر قالیباف که کمتر از سه نامزد اصولگرای دیگر به انتقاد از مسعود پزشکیان پرداخت و در بخشی از صحبت‌های خود با پذیرش تأثیر تحریم‌های بین‌المللی، بر رفع آن‌ها تأکید کرد و گفت مردم ایران در شرایطی هستند که «نجابت» به خرج می‌دهند، اما تحمل آن‌ها «به سر آمده است».
درخواست جلیلی برای «پشیمان» کردن تحریم کنندگان
سعید جلیلی در بخش جمع‌بندی اظهارات خود خواستار ایجاد «سازوکارهای جدی» برای رفع تحریم‌ها شد و گفت باید «تحریم‌کننده را پشیمان کرد».
این نامزد اصولگرایان همچنین وعده داد که می‌توان با سیاست خارجی وضعیت اشتغال در کشور را درست کرد و با «برنامه‌های مشخص» از گردشگری و ترانزیت برای درآمد کشور استفاده کرد.
علیرضا زاکانی هم در بخش پایانی اظهارات خود به انتقاد از دولت حسن روحانی پرداخت و گفت که کلید او«هیچ قفلی را باز نکرد حتی قفل‌های متعدد دیگری هم زدند و کلیدساز دیگری هم نیامد».
«معتاد توافق»
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نیز در بخش پایانی این مناظره گفت: «کسانی که می‌خواهند بار دیگر با وعده رفع تحریم‌ها رای جمع کنند، نتوانسند تحریم را لغو کنند».
این نامزد اصولگرا تصریح کرد: «تحریم بخشی از راهبرد امنیتی ایالات متحده است و با تعطیلی کل برنامه هسته‌ای ایران نیز حل نشد.»
آقای قاضی‌زاده گفت: «برای توافق باید رقیب خود را عقب برانی و بتوانی از او امتیاز بیشتری بگیری، اما بعضی از دوستان ما معتاد توافق هستند. باید به جای اختلاف با کشورهای همسو توافق کنیم. با دیپلماسی انرژی می‌توانیم بازارهای منطقه را فتح کنیم.»
قالیباف: ستاد پزشکیان همان ستاد روحانی است
محمد باقر قالیباف در بخش جمع‌بندی اظهارات خود گفت که ستاد مسعود پزشکیان «همان ستاد روحانی است».
او تأکید کرد که رأی به مسعود پزشکیان به مثابهٔ بازگشت به یک «دهه قبل، رشد زیر یک درصد، نقدینگی ۲۶ برابری، تنش‌های بین قوا، اختلافات بین مردم، تنش‌هایی با رهبری و برخی موضوعات» است که باعث «شکاف بین مردم و دولت و اخلال در حکمرانی کشور» خواهد شد.
محمدباقر قالیباف وعده داد که در صورت پیروزی، «آرزوهای کشور را در رشد اقتصادی برآورده و مشکلات جاری را رفع» خواهد کرد و «افقی روشن برای آینده با رشد اقتصادی» به وجود خواهد آورد.
پورمحمدی برخی از نامزدها را «جاده صاف کن دشمن» برای تحریم‌ها دانست
مصطفی پورمحمدی در بخش جمع‌بندی اظهارات خود از کسانی که «جاده صاف کن دشمن» خواند انتقاد کرد.
او تأکید کرد: «بیش از ۱۵ از سال است که به بهانه‌های مختلف در دام تحریم گرفتار شده‌ایم. برجام و تلاش‌های مشابه دیگر، راه‌حل‌های جادویی نیستند بلکه تلاش‌های ملی برای رهایی از دام تحریم بودند.»
مصطفی پورمحمدی تصریح کرد: «برخی از ( نامزدها) که امروز چشم در چشم از شما مردم رأی می خواهند، خواسته یا ناخواسته، با توهم یا جهل مرکب جاده صاف کن دشمن برای گرفتار شدن بیشتر شما در این دام بوده‌اند.»
آقای پورمحمدی اضافه کرد: «برخی از این آقایان تحریم، رنج و عذاب ملت ایران را فرصت و نعمت می‌دانستند و می‌دانند.»
او در ادامه از مردم خواست که با انتخابی درست و غیرهیجانی راه را بر فرصت‌سوزان و نوکیسه‌گان ببندند.
پزشکیان: تانک نیستم، نقطه زن نیستم
مسعود پزشکیان نیز در بخش پایانی این مناظره تصریح کرد که سیاست خارجی را برای ایجاد ثبات و آرامش روانی تک تک مردم ایران می‌خواهد و تلاش خواهد کرد که «ایرانیان به دور از اضطراب و عدم اطمینان از فردای‌شان بتوانند برای فردای زندگی خود برنامه‌ریزی کنند».
این نامزد اصلاح‌طلبان تصریح کرد: «من سیاست خارجی را مهم‌ترین وسیله برای بهبود روابط با کشورها، عادی‌سازی روابط اقتصادی و تجاری با جهان از طریق رفع تحریم‌ها و احیای صنعت پرسود گردشگری و بهبود فضای سرمایه‌گذاری و کسب و کار می‌دانم.»
آقای پزشکیان با بیان این‌که «قلب من با قلب ایرانیان می‌تپد من هزاران قلب را جراحی کردم»، مردم را مورد خطاب قرار داد و گفت: «امروز قلب ایران، مادر همه ما ایرانیان آزرده و مجروح است و من پزشک قلب هستم؛ آرامش‌بخش قلب آزرده شما خواهم شد؛ ای مردم دوست داشتنی، من تانک نیستم، من نقطه‌زن نیستم، من غلط انداز و لاف‌زن نیستم، من خاک پای شما عزیزان مسعود پزشکیان هستم.»
آخرین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران روز سه‌شنبه با محور «کارآمد سازی دولت» برگزار خواهد شد.
چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران روز جمعه هشتم تیرماه برگزار خواهد شد.