معمای پرستارهای بلغار در لیبی

  • توماج طاهباز

دکتر فلسطینی و یکی از پرستارهای بغار، در انتظار شنیدن حکم در دادگاه روز سه شنبه

در سال های پايانی دهه نود میلادی، سازمان های بهداشتی فاش می کنند که بيش از ۴۰۰ کودک در بيمارستان شهر بنغاذی در کشور ليبی ناگهان به ويروس اچ آی وی آلوده شده اند.

مقام های امنيتی ليبی در اقدامی غافل گير کننده گروهی از پرستاران و پزشکان خارجی که در اين بيمارستان مشغول به کار بودند را دستگير می کنند.

پس از مدتی همه آنها به جز ۵ پرستار بلغارستانی و يک پزشک فلسطينی آزاد می شوند. ليبی پزشک و پرستاران را متهم می کند که با شرکت در يک «توطئه»، کودکان بيمارستان بن غاذی را به اچ ای وی مبتلا کرده اند.

سازمان های مدافع حقوق بشر ليبی را متهم می کنند که دسگيری پرستاران و پزشک، سرپوش گذاشتن بر اتهامی است که دولت ليبی را نشانه گرفته است. در نهايت حکم مرگ پزشک فلسطينی و پرستاران بلغارستانی که پيشتر اعلام شده بود، روز سه شنبه هفته جاری، دوباره تاييد می شود.

در اين ميان ميکی گرانت، مستند ساز مستقل، علاقه مند می شود تا در مورد اين ماجرا فيلم مستندی بسازد تا روشن شود، چه کسی مقصر است.

«تزریق»


پس از دستگيری خدمه خارجی بيمارستان بنغاذی، معمر قذافی، رهبر ليبی شخصا وارد ماجرا می شود و آن ها را متهم می کند که در يک توطئه جهانی عليه ملت ليبی شرکت کرده اند.

وی در اجلاس سران آفريقا مقصر اصلی را سازمان اطلاعات مرکزی آمريکا CIA و سازمان اطلاعاتی اسراييل (موساد) معرفی می کند و انتقال اچ آی وی به کودکان بيمارستان را بخشی از يک آزمايش می خواند که CIA و موساد در حال انجام دادن آن بودند.

فيلمی که میکی گرانت از این ماجرای پیچیده ساخته، «تزريق» نام می گیرد.

وی به چندين کشور آفريقايی و بلغارستان سفر می کند. نخستين چيزی که توجه وی را جلب می کند سياست دولت های آفريقايی در مورد بيماری ايدز است.
پرستارهای بلغار، بعد از شنیدن حکم اعدام خود


ميکی گرانت می گويد: «ويروس اچ آی وی در کشور های آفريقايی جز مسايل امنيتی به شمار می رود، چرا که برای مبارزه با آن ها بايد با تابوها مبارزه کرد.»

در غنا، ميکی گرانت به وسيله يک مقام رسمی اين کشور که به صورت پنهانی به وی کمک می کند، با نحوه جمع آوری زباله های بيمارستانی و استفاده دوباره از آنها آشنا می شود.

گرانت می گويد: «گروه های مافيايی مختلف، کودکانی که مبتلا به اچ آی وی هستند را به زباله دانی بيمارستان ها می فرستند تا آن ها هرچه که می شود دوباره استفاده کرد را جمع کنند و بعد در حاشيه شهر ديدم که سرنگ ها و ديگر لوازم بهداشتی را می شويند تا آن ها را مجددا بفروشند.»

ولی آيا اين کار از ديد سازمان های جهانی بهداشت پنهان مانده است؟

این مستندساز می گويد: «يک بار يک مقام رسمی سازمان سلامت و بهداشت ملل متحد گفت: راه حل، راه حل است.»

در اين جاست، که او به بلغارستان سفر می کند تا از طريق پرستارانی که قبلا در ليبی کار می کردند يا خانواده پرستارانی که دستگير شده اند، اطلاعات بيشتری کسب کند.

از دختر يکی از پرستارانی که در بنغاذی کار می کرد می شنود که مادرش گفته، يک سرنگ را ده ها بار می شستيم و دوباره استفاده می کرديم، چون سرنگ جديد در اختيارمان نمی گذاشتند.

ولی در اين صورت بايد گفت پرستارانی که در بنغاذی کار می کردند هم مقصر بودند، چراکه از سرنگ های آلوده بارها استفاده می کردند.

اين پرسش برای ميکی گرانت پيش می آيد که چرا پرستارها بايد از سرنگ های مصرف شده دو باره استفاده می کردند، در حالی که سازمان سلامت و بهداشت ملل متحد مقدار زيادی سرنگ هر ساله در اختيار ليبی می گذارد.

قاضی لیبیایی و دستیارانش که روز سه شنبه حکم اعدام را در دادگاهی در شهر بنغازی تایید کردند.
وی با گروهی از مخالفان سياسی معمر قذافی آشنا می شود. ميکی گرانت متوجه اين موضوع می شود که پيشتر در شهر بنغازی، به جان معمر قذافی سوء قصد شده بود؛ سوء قصدی که باعث می شود وی برای انتقام گيری، از جمله جلوی انتقال لوازم بهداشتی، از جمله سرنگ به دومین شهر بزرگ لیبی را بگيرد.

ميکی گرانت می گويد: «معمر قذافی پرستاران را مقصر جلوه می دهد، تا از فاش شدن اين موضوع که به خود او مربوط است، جلوگيری کند.»

سازمان ها مدافع حقوق بشر معتقدند، پرستاران بلغارستانی به اين دليل هم چنان در زندان مانده اند که بر خلاف ديگر پرستاران از مليت های مختلف که از سال ۱۹۹۸ دستگير شدند، دولت بلغارستان فعاليت کافی برای آزاد سازی آن ها انجام نداده است.

موضوعی که در مورد پزشک فلسطينی بيشتر صدق می کند، چراکه دولت فلسطين تقريبا هيچ واکنش مهمی به دستگيری وی نشان نداده است.

موضوع ديگر غرامتی است که خانواده های کودکان مبتلا به اچ ای وی طلب می کنند. به گفته ميکی گرانت چنان چه بر همگان فاش شود که قذافی مقصر اصلی اين پرونده است؛ همان طور که در مورد انفجار هواپيمای مسافربری آمريکايی در پرونده لاکروبی مقصر بود، اين مبلغ چنان زياد است که دولت ليبی امکان پرداخت آن را ندارد.

دادگاه ليبی پيشتر حکم به اعدام پرستاران و پزشک داده بود. حکمی که ديروز، دوباره تاييد شد. سازمان های مدافع حقوق بشر در عين حال بر اين نکته تتاکيد می کنند که پرستاران زن دستگير شده بارا در زندان مورد تجاوز قرار گرفته اند.