سخنرانی مهم باراک اوباما در دانشگاه قاهره تازه‌ترین تلاش رئیس جمهور آمریکا در جهت آشتی با دنیای اسلام به شمار می‌رود. متن سخنرانی اوباما که با همکاری دانشگاه مذهبی الازهر قاهره آماده شده، پیش از ایراد، به ۱۳ زبان مختلف ترجمه و نکات مهم آن در اختیار مردم جهان قرار گرفته بود.
در دقایقی که آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در تهران با انتقاد از عدم تغییر سیاست‌های آمریکا، ایراد چند سخنرانی را برای بهبود روابط با آمریکا ناکافی معرفی می‌کرد، اوباما در قاهره، ضمن گفتگو با یک خبرنگار فرانسوی پذیرفت که : «یک سخنرانی تمامی مشکلات خاورمیانه را حل نخواهد کرد». او در ضمن یاد آور شد: «ولی انتظارات نیز میباید تعدیل شوند».
آشتی با دنیای اسلام و بهبود روابط با مسلمانان از جمله هدف‌های اعلام شده سیاست خارجی اوباما به شمار می‌رود و پیگیری روش‌های تحقق این هدف، از زمان به روی کار آمدن رئیس جمهوری آمریکا، به صورت پیوسته و خستگی‌ناپذیر تعقیب شده است.
پیش از انجام دیدار اخیر از خاورمیانه، اوباما ماه قبل در ترکیه حضور یافت و در جریان تلاشی دیگر به اهمیت بهبود روابط با مردم و کشورهای مسلمان جهان تأکید ورزید.
رئیس جمهور آمریکا در عین حال مسئولیت‌های دفاع از امنیت ملی کشور خود را نیز بر عهده دارد. حضور نظامی در عراق و ادامه جنگ با طالبان و افراطیون مسلمان در افغانستان، از جمله مسئولیت‌هایی است که رئیس جمهور آمریکا همزمان با ادامه تلاش برای آشتی با مسلمانان، مجبور به پیگیری آنها است.
اوباما طی سخنرانی خود در قاهره گروه‌های افراطی مسلمان، روابط با ایران و جنگ در افغانستان را نیز مورد اشاره قرار داد. اوباما پس از استناد به آیه‌ای از قران، خواستار «آغازی تازه مابین ایالات متحده و مسلمانان» شد. او همچنین تأکید کرد «همراه با هم می‌توانیم در برابر افراط گرایی خشن بایستیم و در سراسر گیتی، تا همیشه، صلح را پی‌جویی کنیم».
پیش از دیدار از مصر، اوباما به عربستان سعودی رفته بود. اهمیت دیدار آشتی‌جویانه اوباما از عربستان سعودی و مصر در این است که تمامی تروریست‌های در گیر در حملات انتحاری ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، بجز یک نفر، اتباع دو کشور یاد شده بودند.
گروه القاعده که از ابتدا به مقابله با تلاش‌های آشتی‌جویانه اوباما و مسلمانان بر خاسته بود طی بیانیه تازه‌ای سخنان رئیس جمهور آمریکا در دانشگاه قاهره را محکوم کرد.
الظواهری مرد شماره ۲ القاعده که خود مصری است طی پیامی که با صدای او ضبط شده بود اعلام داشت: «پیام‌های خونین (اوباما) همچنان از سوی مسلمانان دریافت می‌شود و آنها به اعتبار تلاش‌های روابط عمومی و سفرهای مسخره و سخنان زیبا از در آشتی در نخواهند آمد».
الظواهری مقامات رسمی را که در مصر با اوباما دیدار کرده‌اند «برده» نامید و مدعی شد که آنها «مصر را به پایگاه بین‌المللی شکنجه مسلمانان در جنگ آمریکا با اسلام تبدیل کرده‌اند».
اوباما در قاهره با اشاره به مسئله فلسطین اعلام داشت که حماس میباید به خشونت خاتمه دهد، توافق‌های گذشته را قبول کند و موجودیت اسرائیل را مورد شناسایی قرار دهد.
اوباما با انتقادی ملایم از دولت خودگردان محمود عباس، یادآور شد که دولت فلسطین میباید به منظور اداره امور، ظرفیت‌های موجود و در اختیار خود را مورد استفاده قرار دهد.
اوباما در قاهره با اشاره به ایران اعلام داشت که ایالات متحده مایل است براساس احترام متقابل و بدون پیش شرط به پیشرفت در رابطه با آن کشور دست یابد.
او یادآور شد که برنامه اتمی ایران «موجب ایجاد تشنج در روابط آمریکا و جمهوری اسلامی شده است» و همچنین خاطر نشان ساخت که همه ملت‌ها، از جمله ایران، میباید از حق دستیابی به انرژی اتمی برخوردار باشند، «مشروط بر آنکه مسئولیت‌های مربوط به پیشگیری از اشاعه سلاح‌های اتمی را نیز بپذیرند».
سخنرانی اوباما در دانشگاه قاهره ضمن جلب حمایت‌های معتدل و دوستانه در منطقه، عکس‌العمل‌های تندی را نیز، بخصوص در مصر، بر انگیخت.
از جمله تعداد قابل ملاحظه‌ای از دانشجویان مصری که به دیدار اوباما از مصر و ملاقات او با حسنی مبارک اعتراض داشتند، در مقابل دانشگاه قاهره گرد آمده و علیه او به تظاهرات پرداختند.
طرفداران آزادی‌های سیاسی و دمکراسی در مصر، دیدار اوباما با حسنی مبارک را به عنوان حمایت از رئیس‌جمهور مصر تلقی کرده و آن را در تقابل با استقرار آزادی و دمکراسی می‌بینند.
رئیس‌جمهور تازه آمریکا مصمم است که با آرامی و گام به گام، از راه ترویج زمینه‌های تعادل و آرامش در منطقه، به جلب حمایت کشورهای مسلمان در جهت مقابله با مسلمانان افراطی و کاهش خشونت در خاورمیانه دست یابد.
در دقایقی که آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در تهران با انتقاد از عدم تغییر سیاست‌های آمریکا، ایراد چند سخنرانی را برای بهبود روابط با آمریکا ناکافی معرفی می‌کرد، اوباما در قاهره، ضمن گفتگو با یک خبرنگار فرانسوی پذیرفت که : «یک سخنرانی تمامی مشکلات خاورمیانه را حل نخواهد کرد». او در ضمن یاد آور شد: «ولی انتظارات نیز میباید تعدیل شوند».
آشتی با دنیای اسلام و بهبود روابط با مسلمانان از جمله هدف‌های اعلام شده سیاست خارجی اوباما به شمار می‌رود و پیگیری روش‌های تحقق این هدف، از زمان به روی کار آمدن رئیس جمهوری آمریکا، به صورت پیوسته و خستگی‌ناپذیر تعقیب شده است.
پیش از انجام دیدار اخیر از خاورمیانه، اوباما ماه قبل در ترکیه حضور یافت و در جریان تلاشی دیگر به اهمیت بهبود روابط با مردم و کشورهای مسلمان جهان تأکید ورزید.
رئیس جمهور آمریکا در عین حال مسئولیت‌های دفاع از امنیت ملی کشور خود را نیز بر عهده دارد. حضور نظامی در عراق و ادامه جنگ با طالبان و افراطیون مسلمان در افغانستان، از جمله مسئولیت‌هایی است که رئیس جمهور آمریکا همزمان با ادامه تلاش برای آشتی با مسلمانان، مجبور به پیگیری آنها است.
اوباما طی سخنرانی خود در قاهره گروه‌های افراطی مسلمان، روابط با ایران و جنگ در افغانستان را نیز مورد اشاره قرار داد. اوباما پس از استناد به آیه‌ای از قران، خواستار «آغازی تازه مابین ایالات متحده و مسلمانان» شد. او همچنین تأکید کرد «همراه با هم می‌توانیم در برابر افراط گرایی خشن بایستیم و در سراسر گیتی، تا همیشه، صلح را پی‌جویی کنیم».
پیش از دیدار از مصر، اوباما به عربستان سعودی رفته بود. اهمیت دیدار آشتی‌جویانه اوباما از عربستان سعودی و مصر در این است که تمامی تروریست‌های در گیر در حملات انتحاری ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، بجز یک نفر، اتباع دو کشور یاد شده بودند.
گروه القاعده که از ابتدا به مقابله با تلاش‌های آشتی‌جویانه اوباما و مسلمانان بر خاسته بود طی بیانیه تازه‌ای سخنان رئیس جمهور آمریکا در دانشگاه قاهره را محکوم کرد.
الظواهری مرد شماره ۲ القاعده که خود مصری است طی پیامی که با صدای او ضبط شده بود اعلام داشت: «پیام‌های خونین (اوباما) همچنان از سوی مسلمانان دریافت می‌شود و آنها به اعتبار تلاش‌های روابط عمومی و سفرهای مسخره و سخنان زیبا از در آشتی در نخواهند آمد».
الظواهری مقامات رسمی را که در مصر با اوباما دیدار کرده‌اند «برده» نامید و مدعی شد که آنها «مصر را به پایگاه بین‌المللی شکنجه مسلمانان در جنگ آمریکا با اسلام تبدیل کرده‌اند».
اوباما در قاهره با اشاره به مسئله فلسطین اعلام داشت که حماس میباید به خشونت خاتمه دهد، توافق‌های گذشته را قبول کند و موجودیت اسرائیل را مورد شناسایی قرار دهد.
اوباما با انتقادی ملایم از دولت خودگردان محمود عباس، یادآور شد که دولت فلسطین میباید به منظور اداره امور، ظرفیت‌های موجود و در اختیار خود را مورد استفاده قرار دهد.
اوباما در قاهره با اشاره به ایران اعلام داشت که ایالات متحده مایل است براساس احترام متقابل و بدون پیش شرط به پیشرفت در رابطه با آن کشور دست یابد.
او یادآور شد که برنامه اتمی ایران «موجب ایجاد تشنج در روابط آمریکا و جمهوری اسلامی شده است» و همچنین خاطر نشان ساخت که همه ملت‌ها، از جمله ایران، میباید از حق دستیابی به انرژی اتمی برخوردار باشند، «مشروط بر آنکه مسئولیت‌های مربوط به پیشگیری از اشاعه سلاح‌های اتمی را نیز بپذیرند».
سخنرانی اوباما در دانشگاه قاهره ضمن جلب حمایت‌های معتدل و دوستانه در منطقه، عکس‌العمل‌های تندی را نیز، بخصوص در مصر، بر انگیخت.
از جمله تعداد قابل ملاحظه‌ای از دانشجویان مصری که به دیدار اوباما از مصر و ملاقات او با حسنی مبارک اعتراض داشتند، در مقابل دانشگاه قاهره گرد آمده و علیه او به تظاهرات پرداختند.
طرفداران آزادی‌های سیاسی و دمکراسی در مصر، دیدار اوباما با حسنی مبارک را به عنوان حمایت از رئیس‌جمهور مصر تلقی کرده و آن را در تقابل با استقرار آزادی و دمکراسی می‌بینند.
رئیس‌جمهور تازه آمریکا مصمم است که با آرامی و گام به گام، از راه ترویج زمینه‌های تعادل و آرامش در منطقه، به جلب حمایت کشورهای مسلمان در جهت مقابله با مسلمانان افراطی و کاهش خشونت در خاورمیانه دست یابد.