تحریم تسلیحاتی ایران؛ بیم و امیدهای واشینگتن

دقیقاً سه ماه دیگر تحریم تسلیحاتی ایران بر مبنای یک قطعنامه شورای امنیت منقضی می‌شود. اتفاقی که واشینگتن به شدت با آن مخالف است و حال از ابزار دیپلماتیک استفاده می‌کند تا این تحریم تمدید شود.

اگرچه مخالفت چین و روسیه تا امروز به روشنی ابراز شده و سه کشور اروپایی در تلاشند تا راهی میانه در این مناقشه پیدا کنند.

برآوردها و گزارش‌های اولیه، ماه جاری میلادی، ژوئیه را ماه مهمی برای تحریم تسلیحاتی ایران ارزیابی می‌کردند.

این ماه که حال نزدیک به سه هفته از آن سپری شده،‌ در حالی آغاز شد که برخی گزارش‌ها از پشت پرده تحولات دیپلماتیک شورای امنیت حاکی از آن بود که آمریکا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به اعضای شورا ارائه داده که بر مبنای آن می‌خواهد تحریم تسلیحاتی علیه ایران تمدید شود. اما ژوئیه در حالی سپری می‌شود که همچنان تلاشی برای طرح رسمی این قطعنامه و به رأی گذاشته شدنش نشده است.

بشنوید: تحریم تسلیحاتی ایران؛ بیم و امیدهای واشینگتن

وقتی در روزهای گذشته مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در‌این‌باره مورد سؤال قرار گرفت که چطور این پیش‌نویس به رأی گذاشته نشده، گمانه‌زنی درباره اینکه مخالفت‌ها دلیل تأخیر است را رد کرد و گفت برای اعضای شورای امنیت هدف یکی است اما راه رسیدن به آن شاید تفاوت داشته باشد.

وزیر خارجه آمریکا تأکید کرد که «ما به روشنی هم به صورت عمومی و هم به صورت خصوصی به همه اعضای شورای امنیت گفته‌ایم که می‌خواهیم این تحریم تسلیحاتی ادامه یابد. امیدواریم که این کار را بتوانیم با یک قطعنامه شورای امنیت انجام دهیم که همه اعضای دائم به آن رأی دهند، و همچنین البته اعضای غیر دائم. اما اگر چنین نشود، باز هم همه کار در توان خود خواهیم کرد تا به هدف‌مان برسیم و فکر می‌کنم در نهایت هم موفق می‌شویم. اینکه حالا چه زمانی این کار را بکنیم، فعلاً به کسی نمی‌گوییم تا اینکه آماده شویم قطعنامه را به شورای امنیت ارائه دهیم. اما خیلی از آن روز دور نیستیم».

در همین ارتباط: در مورد تحریم تسلیحاتی ایران چه می‌دانیم؟

یکی از موانع راه واشینگتن در رسیدن به هدف خود، روسیه است که در روزهای گذشته در بالاترین سطح، گفت‌وگو‌هایی را درباره تحریم تسلیحاتی ایران انجام داده است. ولادیمیر پوتین که در کنار همتای خود در چین به شدت مخالف تصویب قطعنامه برای تمدید تحریم تسلیحاتی است، در طول این هفته با آنگلا مِرکل صدراعظم‌ آلمان گفت‌وگو کرد و روز پنج‌شنبه هم در گفت‌وگویی تلفنی با حسن روحانی نیز به این موضوع پرداخت.

اروپایی‌ها از جمله آلمان، که البته در شورای امنیت حق وتو ندارد اما ریاست دوره‌ای این شورا را در ماه ژوئیه بر عهده دارد، از منقضی شدن تحریم تسلیحاتی ایران که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در نظر گرفته شده، ابراز نگرانی کرده‌اند.

اما آن طور که مایک پمپئو هم به آن اشاره کرده، در اینکه چگونه به این نگرانی رسیدگی شود الزاماً با واشینگتن هم‌نظر نیستند. چرا که آمریکا تهدید کرده در صورت وتوی قطعنامه پیشنهاد‌ی‌اش در شورای امنیت، مانند یک عضو برجام، از مکانیزم ماشه استفاده خواهد کرد تا نه تنها تحریم تسلیحاتی پابرجا بماند، بلکه همه قطعنامه‌‌های تحریمی شورای امنیت هم دوباره فعال شوند.

موضعی که متحدان واشینگتن در این سوی اقیانوس اطلس آنچنان با آن هم‌ساز نیستند. شاید یکی از اهداف اعلام نشده سفر هفته آینده مایک پمپئو به لندن نیز همین موضوع باشد. بسیاری از تحلیلگران بریتانیا را یکی از شانس‌های واشینگتن برای پیش‌برد هدفش در شورای امنیت می‌دانند.

صنم وکیل، معاون مدیر امور خاورمیانه در بنیاد چاتم هاوس در لندن، می‌گوید این موضوع قطعاً از جمله مباحث گفت‌وگو میان طرف‌های آمریکایی و بریتانیایی در سفر روز دوشنبه آینده مایک پمپئو به پایتخت بریتانیا خواهد بود و این شانسی برای بریتانیاست تا وظیفه هدایت این گفتگو از سوی اروپا را بر عهده گیرد.

او در این باره می‌گوید: «بریتانیا به شدت مخالف وصل کردن موضوع تحریم تسلیحاتی، به اسنپ‌بک یا همان مکانیزم ماشه است. موضوع اصلی برای بریتانیا، فرانسه و آلمان حفاظت از برجام است، به نظرم ترویکای اروپایی و مشخصا بریتانیا، تمایل داشته باشند که نوعی از مرامنامه در این زمینه به دست بیاید که به نوعی تضمین‌کننده این باشد که آمریکا به دنبال استفاده از اسنپ‌بک نرود. چنین مرامنامه یا توافقی می‌تواند به جمهوری اسلامی نشان دهد که یک نوع اتحاد میان اعضای شورای امنیت وجود دارد، و در عین حال این پیام را بدهد که حفظ برجام که هم اکنون در وضعیت بسیار شکننده‌ای است، برای آن‌ها اهمیت دارد».

مرامنامه‌ای که این روزها بیشتر از آن صحبت می‌شود می‌تواند نوعی از توافقی غیررسمی میان اعضای دائم شورای امنیت باشد که ملاحظاتی را در زمینه فروش سلاح به ایران در نظر بگیرند. اگرچه نه آمریکا تا کنون به گزارش‌های در این زمینه واکنش نشان داده، نه ایران گفته که چنین شرایطی را می‌پذیرد. تهران که رفع تحریم تسلیحاتی در مهر‌ماه را یک موفقیت سیاسی برای خود می‌داند تهدید کرده که اگر این اتفاق نیافتد، دست به اقدامات واکنشی خواهد زد. اقداماتی که می‌تواند به فروپاشی کامل برجام و حتی خروج ایران از پیمانی بین‌المللی در زمینه عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای یا همان ان‌پی‌تی منجر شود.

درباره چالش انقضای تحریم تسلیحاتی ایران بیشتر بخوانید:

چالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه الی گرانمایهچالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه جیسون برودسکیچالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه کلسی داونپورتچالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه مایکل سینگچالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه ریچارد گلدبرگچالش تحریم تسلیحاتی ایران از نگاه ریچارد نفیو