به منظور بررسی پیامدهای خروج آمریکا از برجام، کمیسیون مشترک برجام ظهر جمعه چهارم خرداد در وین نشستی برگزار کرد که در جریان آن اعضای برجام ازجمله توافق کردند که اقدامات جاری خود در کارگروه اجرای رفع تحریم‌ها را افزایش دهند.
خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی و قصد آن کشور برای بازگرداندن تحریم‌های سخت‌گیرانه علیه ایران، حفظ برجام و تعامل اقتصادی اروپا با ایران را با چالشی جدی روبه‌رو کرده که نشست روز جمعه جهت یافتن راه‌حل‌هایی برای این چالش برگزار شد.
نشست روز جمعه در وین نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به شمار می‌رود.
در نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و معاونان وزرای خارجه ایران و پنج قدرت جهانی حضور داشتند.
پیش از شروع این نشست خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس از قول یک مقام ایرانی گزارش دادند که جمهوری اسلامی انتظار دارد پیشنهادهای اقتصادی اروپا را ظرف چند روز آینده دریافت کند.
این مقام ارشد ایرانی، که نام او ذکر نشده، به خبرنگاران گفت: «انتظار داریم که این بسته تا پایان ماه مه (دهم خرداد) به ما ارائه شود» و تهران «چند هفته پس از دریافت پیشنهادها» درباره باقی ماندن در برجام تصمیم خواهد گرفت.
به گزارش آسوشیتدپرس، این مقام ایرانی همچنین گفته است که اگر اروپا نتواند راه‌حلی برای «تضمین» به ایران بیابد احتمال دارد تهران «برنامه اتمی‌اش را از سر بگیرد».
به گزارش خبرگزاری ایسنا، ایران در پایان نشست روز جمعه پیشنهاد کرد که در گام بعدی، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران برگزار شود.
بیانیه پایانی نشست
در بیانیه مشترک پایانی نشیت روز جمعه آمده است که «اعضای برجام توافق کردند که اقدامات جاری خود در کمیسیون مشترک و همه نهادهای زیرمجموعه آن را در قالب چهار به‌علاوه یک و ایران، به‌خصوص در کارگروه اجرای رفع تحریم‌ها افزایش دهند.»
این بیانیه ادامه می‌دهد که در این رابطه، اعضای برجام گام‌های مشترک برای یافتن راه‌حل‌های عملیاتی طی چند هفته آینده در رابطه با موضوعات زیر را مورد بحث و بررسی قرار دادند:
حفظ و تعمیق روابط اقتصادی با ایران؛ تداوم فروش نفت، میعانات گازی، و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی و نقل و انتقالات مربوطه؛ تعاملات کارآمد بانکی با ایران؛ تداوم حمل‌ونقل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی با ایران؛ تأمین بیشتر اعتبارات صادراتی و ایجاد مسیرهای ویژه در حوزه‌های مالی، بانکی، بیمه و تجاری با هدف تسهیل همکاری‌های اقتصادی و مالی از جمله از طریق حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری؛ توسعه بیشتر و اجرای تفاهم‌نامه‌های همکاری و قراردادهایی که شرکت‌های کشورهای ثالث با همتایان ایرانی خود منعقد کرده‌اند؛ سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران؛ حمایت از فعالان اقتصادی و تأمین فضای اطمینان‌بخش حقوقی؛ توسعه بیشتر فضای شفاف و قانون‌مند کسب و کار در ایران.
حضور آمانو و تأیید پایبندی ایران
هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در پیامی توئیتری اعلام کرد که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به طور ویژه در نشست روز جمعه حضور داشت.
هلگا اشمیت در توئیت خود همچنین به تازه‌ترین گزارش آژانس اشاره کرده است که «بار دیگر پایبندی ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام را تایید کرد».
در نشست روز جمعه، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، باری دیگر پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام را تأیید کرد.
با این حال در گزارش محرمانه آژانس که خبرگزاری رویترز روز پنج‌شنبه خلاصه‌ای از آن را منتشر کرد به این نکته اشاره شده بود که ایران برای دادن اجازه بازرسی از مراکز هسته‌ای «می‌تواند سریع‌تر عمل کند».
نظرات در مورد چشم‌انداز حفظ برجام
به گزارش خبرگزاری آلمان، عباس عراقچی در وین در مورد آینده حفظ برجام به خبرنگاران گفت: «اطمینانم نسبت به قبل از نشست بیشتر شد.»
او افزود که تهران «ظرف چند هفته» و به دنبال گفت‌وگوهای فنی با گروه پنج، تصمیم می‌گیرد که آیا در برجام بماند یا نه.
به گزارش خبرگزاری آلمان، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این نشست، پس از برگزاری جلسه به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم تمامی قرائن موجود نشان می‌دهد که موفق خواهیم شد، البته اگر همهٔ ما اراده سیاسی لازم را داشته باشیم.»
این سخنان نماینده روسیه در حالی بیان می‌شود که در همین روز یک دیپلمات ارشد ایرانی دیگر در پیوند با تلاش‌های اروپا جهت حفظ برجام به خبرنگاران گفته است: «متأسفم بگویم که شخصاً مطمئن نیستم بتوانند موفق بشوند.»
این دیپلمات ارشد که نخواسته نامش فاش شود افزوده است که «البته به آنها فرصتی داده‌ایم تا تلاش کنند.»
برخی منابع اروپایی شرکت‌کننده در این نشست نیز به خبرنگار شبکه المیادین گفتند دشواری‌هایی برای برآورده کردن همه شروط ایران وجود دارد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، ۱۹ اردیبهشت یک روز پس از اعلام رسمی خروج ایالات متحده از برجام هشدار داده بود که اگر ایران غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد با «پیامدهایی جدی روبه‌رو خواهد شد».
سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان با تأکید بر حفظ توافق هسته‌ای با ایران گفته‌اند در جست‌وجوی راهی هستند تا از معاملات اقتصادی شرکت‌هایشان در قبال تحریم‌های آمریکا محافظت کنند.
با این حال آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، خواستار اخذ «تضمین» از کشورهای اروپایی شده و برای آنها هفت شرط گذاشته است.
این در حالی است که مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، ابراز اطمینان کرده است که ایالات متحده برای مقابله با تهدیدهای ایران سرانجام با اروپا به رویکردی مشترک دست خواهد یافت.
از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، به خبرگزاری ایلنا گفته است که امکان گرفتن ضمانت از اروپا در مدت چند هفته «ناممکن نیست».
وزیر خارجه ایران همچنین به ایلنا گفته است که موضوع نشست امروز کمیسیون مشترک برجام بررسی خروج آمریکا از برجام و همچنین مفاد نامه اخیر او «به خانم موگرینی درباره تخلفات آمریکا در برجام و خروج‌شان از توافق هسته‌ای» خواهد بود.
دونالد ترامپ هجدهم اردیبهشت با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی پس از برجام نیز به گسترش برنامه موشک‌های بالیستیک و همچنین «حمایتش از تروریسم» در منطقه ادامه داد، خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را اعلام کرد.