در حالی که ایران برای پرتاب ماهواره‌های تازه‌اش به فضا آماده می‌شد، ایالات متحده از این برنامه انتقاد کرد و آن را در راستای توسعه برنامه موشک‌های بالیستیک ارزیابی کرد.
اما تهران که اصرار دارد، این برنامه جنبه غیرنظامی دارد، روز سه‌شنبه یکی از این ماهواره‌های ساخت متخصصان داخلی را پرتاب کرد. اقدامی که علیرغم امیدی که وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی داشت، موفقیت‌آمیز نبود.
آن طور که مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند، پرتاب ماهواره پیام در مرحله اول و دوم موفقیت‌آمیز بوده اما در مرحله آخر باید برای رسیدن به مدار، شتاب خاصی به ماهواره منتقل می‌شد که این شتاب حداقل لازم را نداشت.
تلاش‌های ایران برای پرتاب این ماهواره در روزهای گذشته مورد توجه کارشناسان این حوزه از جمله جفری لوئیس بود. آقای لوئیس از محققان مرکز جیمز مارتین در زمینه مطالعات عدم اشاعه، در مونتِرِی است.
Your browser doesn’t support HTML5
گفتگو با جفری لوئیس تحلیلگر امور عدم اشاعه درباره پرتاب ماهواره پیام توسط ایران
شما در روزهای اخیر از طریق تصاویر ماهواره‌ای، مراحل آماده سازی پرتاب ماهواره را دنبال می‌کردید. ارزیابی شما از ابعاد این برنامه چه بود؟
در روزهای بعد از سال نو میلادی، حدود چهارم ژانویه، ما تصاویر آماده سازی را دیدیم. این مراحل شامل حرکت کانتینرهای بسیار بزرگ به سمت مکانی بود که راکت پرتاب ماهواره، مراحل پایانی آماده شدن را طی می‌کرد. و در این تصاویر همچنین حرکت زیاد وسایل نقلیه را می‌دیدیم.
ما این تصاویر را تقریباً هر روز از طریقplanetlabs که یک کمپانی تصویربرداری در سانفرانسیسکوست، می‌گرفتیم. البته برخی روزها به دلیل ابری بودن تصاویر مشخص نبود. به هر حال ما هر لحظه منتظر انجام این پرتاب ماهواره بودیم.
مقام‌های ایرانی گفتند که در مرحله پایانی این عملیات موفق نبود. اما خب مثلا نخست وزیر اسرائیل می‌گوید آنها دروغ می‌گویند و او معتقد است که این اقدام ایران در راستای توسعه موشک‌های قاره‌پیما بوده است. چطور می‌توان صحت ادعاها را مشخص کرد؟
خب سیاست همیشه مخل است. این تا حدی درست است که راکت‌های ماهواره‌بر، فناوری مشابه دارند. اما به نظر من این پرتاب ماهواره بوده و نه آزمایش موشک بالیستیک قاره‌پیما. راکتی که ایرانی‌ها آزمایش کردند، آن قدر قدرت نداشت که در زمره موشک‌های قاره‌پیما قرار بگیرد و بتواند به ایالات متحده برسد.
و مهم‌تر از آن اینکه راکتی که ایرانی‌ها برای پرتاب ماهواره از آن استفاده کردند، فناوری مشابه آنچه که در کره شمالی استفاده شده بود داشت. آنچه ما در کره‌شمالی دیدیم این بود که وقتی کیم جونگ اون خواست موشک قاره‌پیما بسازد، از موشک متفاوتی با موتور و سوخت متفاوتی استفاده کرد. در نتیجه من فکر می‌کنم ادعای ایرانی‌ها درست باشد.
اما در عین حال ما راهی هم نداریم که نیت کشورها را در اقداماتشان تایید کنیم. درست است؟
به نظرم در این مورد نیت موضوعیت ندارد. سؤال این است که آیا این راکت می‌توانست آمریکا را هدف قرار دهد؟ خیر، نمی‌توانست. سؤال دوم این است که آیا در این راکت از فناوری‌ای استفاده شده که بتوان آن را تبدیل به موشک قاره‌پیما کرد که تهدیدآمیز باشد؟ باز هم جواب منفی است. به نظرم اگر ایران بخواهد موشک قاره‌پیما بسازد از موتور و سوخت متفاوتی استفاده خواهد کرد.
موضوع دیگری که پس از پرتاب این موشک مورد توجه قرار گرفت نحوه اعلام خبر در زمینه موفق نشدن این پرتاب بود و اینکه وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی آن را خیلی زود و بی‌پرده مطرح کرد. با توجه به فضای سیاسی موجود پیرامون این اقدام، تهدید خواندن آن از سوی ایالات متحده و ... آیا ایران راهی جز صحبت شفاف در این زمینه داشت؟
ببینید مثلاً کره‌شمالی در این زمینه معمولاً اغراق می‌کرد. اما واقعیت این است که ماهواره وارد مدار نشد. از آنجایی که جو شفاف است و ایالات متحده و دولت‌های دیگر دستگاه‌های نظارتی بر ماهواره‌ها دارند، و حتی ناظران آماتور از تلسکوپ استفاده می‌کنند و جو را می‌بینند، متوجه می‌شدند که ماهواره‌ای در مدار قرار نگرفته است. در نتیجه اگر ایرانی‌ها دروغ می‌گفتند، راهی برای فرار از آن وجود نداشت.
حال که این پرتاب ماهواره موفقیت‌آمیز نبوده، به نظرتان تلاش مهندسان ایرانی روی چه موضوعی خواهد بود؟
من گزارش‌های اولیه از نقص کار را دیدم. اما خب مهندسان باید ببینند که چه چیزی دقیقاً مشکل‌آفرین شده بود. به نظر می‌آید در مراحل نهایی مشکل به وجود آمده که آن بخشی از راکت است اما بخش بزرگی نیست.
حوزه فضایی، حوزه سختی است و پرتاب ماهواره همیشه مشکل است. حتی وقتی ایالات متحده ماهواره‌های جاسوسی در مدار می‌گذاشت، برخی از آنها گم می‌شدند و همه در این زمینه در این سال‌ها شکست‌هایی خورده‌اند. برای همین فکر می‌کنم مهندسان ایرانی احتمالاً این مشکلات را بر طرف می‌کنند و ما خیلی زود شاهد پرتاب ماهواره‌ای دیگر از سوی آنها خواهیم بود.